39°45′43″ şm. e. 46°45′31″ ş. u.HGYO

Hacıquluların malikanəsi

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Hacı Quluların mülkü səhifəsindən yönləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Hacıquluların malikanəsi
Şuşanın işğalından sonra dağıdılmış sarayın xarablıqları
Şuşanın işğalından sonra dağıdılmış sarayın xarablıqları
Xəritə
39°45′43″ şm. e. 46°45′31″ ş. u.HGYO
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Şuşa
Yerləşir Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu
Əsas tarixlər Əsası qoyulub: 1849
Tikilmə tarixi 1849
UNESCO Ehtiyat Siyahısı
TipiMədəni
Kriteriyai,iv,v,vi
Təyin edilib2001
İstinad nöm.1574
DövlətAzərbaycan
RegionAvropa
İstinad nöm.341
KateqoriyaSaray
ƏhəmiyyətiÖlkə əhəmiyyətli
Evin birinci, ikinci və üçüncü mərtəbəsinin (soldan sağa) planı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hacıquluların malikanəsi — Şuşa şəhərində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Üç mərtəbəli saray tipli evin inşasına 1849-cu[1] ildə İkinci Gildiya taciri Qulu Məhəmmədəli oğlunun sifarişi əsasında başlanılmışdır. Hacı Qulu sarayı kimi tanınan bu mülk, öz memarlıq üslubu və milli koloriti ilə Şuşada hər kəsdə heyrət doğururdu. Sarayın 46 otağı və iki böyük qonaq zalı var idi.

Evin uzadılmış düzbucaqlı formasına malik planı, ara divarı boyunca inşa edilmiş və birinci mərtəbədəki xidməti otaqları ikinci mərtəbədəki yemək və yaşayış otaqları ilə birləşdirən pilləkəni ilə diqqət çəkir. Evin tamamilə parad xarakteri daşıyan üçüncü mərtəbəsi iri zal və onun yanlarında yerləşən qonaq otaqlarından ibarətdir.

Sarayın şəbəkə pəncərəli qonaq otaqlarından birinin interyeri Vasili Vereşaginin 1865-ci ilə aid təsvirində.

Şuşanın Çuxur məhəlləsindəki bu mülk İkinci Gildiya taciri Qulu Məhəmmədəli oğlu tərəfindən[2] 1849-cu ildə[1] inşa etdirilib. Bir zamanlar Cəfərqulu xan Məhəmmədhəsən ağa oğlu Sarıcalı-Cavanşirə xidmət edən Hacı Qulu, daha sonra, ticarətlə məşğul olur. Sonralar Şuşanın varlı tacirlərindən birinə çevrilir və əqli, fərasəti və zirəkliyi sayəsində xeyli var-dövlət toplayır.[2]

Hacı Qulu sarayı kimi tanınan bu mülk, öz memarlıq üslubu və milli koloriti ilə Şuşada hər kəsdə heyrət doğururdu. Sarayın 46 otağı və iki böyük qonaq zalı var idi. 1865-ci ildə Şuşada olmuş rus rəssamı V.V.Vereşşaginin əsərində bu zallardan biri təsvir olunub.[3]

1992-ci ildə Şuşa şəhərinin ermənilər tərəfindən işğalı zamanı Hacıquluların malikanəsi top atəşinə tutularaq divarları dağıdılmışdır.[3] Hazırda divarlarının bəzi hissələri qalmaqdadır.[2]

Memarlıq xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Üçüncü mərtəbəyə və verandalara aparan açıq daş pilləkənin sütunları taclı və qanadlı ilan oymaları ilə bəzədilmiş sütunlara malikdir

Evin uzadılmış düzbucaqlı formasına malik planı, ara divarı boyunca inşa edilmiş və birinci mərtəbədəki xidməti otaqları ikinci mərtəbədəki yemək və yaşayış otaqları ilə birləşdirən pilləkəni ilə diqqət çəkir. Evin tamamilə parad xarakteri daşıyan üçüncü mərtəbəsi iri zal və onun yanlarında yerləşən qonaq otaqlarından ibarətdir. Evin həyətə baxan fasadında üç mərtəbəli açıq veranda yerləşir. Tikilinin yan tərəfində yerləşən açıq daş pilləkən bu verandalara aparır.[4]

Bu evin otaqları, xidmət məqsədinə uyğun olaraq müvafiq formada inşa edilmişdir. Zəngin Şuşa evləri üçün xarakterik olan böyük zal formalı qonaq otağı ilə yanaşı burada yemək və yataq otaqları da istifadə profilinə uyğun memarlıq formalarına malikdir. Birinci mərtəbə ilə əlaqə parad və xidmətçilər üçün nəzərdə tutulmuş iki pilləkən vasitəsiylə həyata keçirilir.[4]

Əksər Şuşa ev və saraylarından fərqli olaraq Hacıquluların malikanəsi üçün tikilinin bütün fasadlarında yerləşən çoxlu sayda geniş pəncərələr xarakterikdir. Pəncərələr hamısı şəbəkə ilə işlənmişdir.[4]

  1. 1 2 Саламзаде, 1964. səh. 172
  2. 1 2 3 "Hacıqulların malikanəsi". virtualkarabakh.az. 2016-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyul 2019.
  3. 1 2 "Şuşa rayonu". armenianvandalism.az. 2016-10-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyul 2019.
  4. 1 2 3 Саламзаде, 1964. səh. 173
  • Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
  • Фатуллаев, Ш. С. Памятники Шуши. Баку. 1970.
  • Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964.