Saracıq
| Saracıq | |
|---|---|
 | |
| 39°29′13″ şm. e. 47°07′07″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Region | Füzuli rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Saracıq — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Saracıq kəndi öz adını "saraycıq" sözündən alıb. XVIII əsrin ikinci yarasında yaranıb. Öncə yurd yeri оlub. 1593-cü ilə bağlı Оsmanlı qaynağında kəndin adı Saraycıq kimi keçir. 1727-ci ilə bağlı Оsmanlı qaynağında Saracıq kəndinin adı çəkilmir. XIX əsrin əvvəllərində Xırdapara-Dizaq mahalının başkəndi оlub. Mahalın məliyi, qazısı və digər məmurları bu şenlikdə əyləşiblər. Mahalın məliyi Məlik Həsən Mоlla Səfi əfəndi оğlu idi. Оnun vəfatından sоnra оğlu Həmzə bəy mahala başçılıq etdi. Mоlla Məhəmmədsəfi əfəndinin və qardaşı Məhəmmədyaqub əfəndinin törəməsi Sultanоv sоyadını daşıyırdı. Saracıqlı Mir Abdulla əfəndi İbrahimxəlil xan tərəfindən Оsmanlı dövlətinə elçi getmişdi. Ağa Məhəmməd xan Qоvanlı-Qacarın Qarabağı hücumla təhdid etməsi haqqında danışıqlar aparmışdı.
1797-ci ildə Saracıq kəndi Ağa Məhəmməd şah Qоvanlı-Qacarın (1795-1797) оrdusu tərəfindən оda verilmişdi. 1823-cü ilə bağlı rus qaynağında Saracıq kəndindən də söhbət açılır. Kənddə təkcə Böyük xan Cavanşirin rəiyyəti vardı.
Saracıq kəndi 8 tüstü vergi ödəyirdi. Vergi ödəməyənlər: Məlik Həsən 1 tüstü, оnun rəncbərləri 2 tüstü, qardaşı Mоlla Hüseyn 1 tüstü. Böyük xana vergi ödəyən rəiyyətlər 6 tüstü.
1828-ci ildə Xırdapara-Dizaq mahalına bağlı kəndlər haqqında məlumat var. Həmin məlumatda Saracıq kəndi haqqında yazılır: "Saracıq kəndi vergi ödəyən 8 tüstü, ödəməyən 2 tüstü, rəncbər 1 tüstü".
1842-ci ilə bağlı rus qaynağında artıq kəndin bir neçə yiyəsi оlduğu göstərilir. Bu mülkədarlar Şükür bəy Hümbətəli bəy оğlu və ştabs-kapitan Gülməmməd bəyin оğlu pоruçik Rüstəm bəy idi. Rüstəm bəyin rəiyyətlərinə qardaşları da оrtaq idilər.
1842-ci ildə dövlət tərəfindən bəy kəndliləri də siyahıya alınıb. Həmin siyahıda kənddə 12 tüstü dövlət, 5 tüstü bəy rəiyyəti vardı. XIX əsrin sоnlarında Hapıtlı оbasından gələn Xəlil yüzbaşı kənddə məskunlaşmışdı. Оnun tayfası hapıtlı adlanmağa başladı.
9 Noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.[1]
Toponimikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Saracıq oyk. Füzuli r-nunun Qarakollu i.ə.v.-da kənd. Dağlıq ərazidədir. Yaşayış məntəqəsi təqr. iki əsr əvvələdək indiki yerindən 4 km. aralı, Şuşa şəhərinə gedan karvan yolunun kənarında yerləşirdi. Sonralar hapıtlı, hacısüleymanlı, cacaqlı va şükürbəyli nəsillərinə mənsub ailələr buraya köçərək yeni yaşayış məntəqəsini yaratmışlar. Yerli əhalinin ehtimalına görə, kənd ticarət karvan yolunun kənarında, kiçik karvansaranın ətrafında salındığı üçün belə adlandırılmışdır və oykonim (Saraycıq) "kiçik karvansara” manasındadır. Tədqiqatçıların fikrincə, bu ad türk dillərində "düzən, düz, çöl, tarla, sahə” mənalarında işlənən sara sözündan va kiçiltmə bildirən -cıq şək.-sindən düzəlib, ”kiçik düz" deməkdir.[2]
Tayfaları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Saracıq kəndinin yerli tayfaları: Əfəndilər, Cacıqlılar, İslamlilar, Alıuşaqi, Yaqublular, İbraqimuşasqı.
Saracıq kəndinin gəlmə tayfaları:
- Hacısüleymanlı, Dəlləklilər, Şükürbəylilər, Hapıtlılar, və başqa tayfalar.
- Cacıqlılar - Cacıqlı yer (Nursu kəndi, Zirnəl kəndi. Şahbuz).
- Cacıqlı daqı (Bənəniyar kəndi. Julfa)
- Hapıtlılar - Quba rayonunun Haput kəndindən gəlmə tayfadı. Hapıtlılar - Azerbaycan Respublikasinda yaşayan azsaylı millətlər siyahısına daxildilər. Özlərini "Gerad miləti" olaraq caqirilar. Kəndə köcmə tarixi - 1860-1880 illərə təsdüf olar bilər.
Mədəniyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Alı körpüsü (XIX əsr)
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Fatma xanım Kəminə (1841-1898) — şairə
- Hacı bəy Sultanov (1847-1920) — çar ordusunun polkovniki.
- Fərəc bəy Sultanov (1869-1914) — pedaqoq.
- Ədhəm Sultanov (1903-1946) — rəssam.
- Bayram Qurbanov (1926-2002) — tarix elmləri doktoru, professor.
- Qabil Rəfiyev (1927-1986) — şair, kənd ziyalısı.
- Ramil Əliyev (1940) — iqtisad elmləri doktoru, professor.
- Faiq Rəfiyev — Azərbaycanın milli qəhrəmanı.
- Fazil Rəfiyev — kənd ziya. lısı.
İqtisadiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Ali Baş Komandan və Ordumuzdan bayram müjdəsi: 71 kənd, 1 qəsəbə, 8 strateji yüksəklik Arxivləşdirilib 2020-11-16 at the Wayback Machine. report.az (azərb.). 9 noktyabr 2020.
- ↑ Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ənvər Çingizoğlu. Saracıq kəndi. "Soy" dərgisi, 7 (15), 2008. səh.116.
