Samurçay: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 2: | Sətir 2: | ||
|Adı = Samurçay |
|Adı = Samurçay |
||
|Əsl adı = <!-- Yerli dildəki adı--> |
|Əsl adı = <!-- Yerli dildəki adı--> |
||
| |
|Təsvir = Река Самур.jpg |
||
|Şəklin ölçüsü = <!-- şəklin ölçüsü, 250px müəyyənləşdirilib--> |
|||
|Şəklin adı = |
|||
|Keçdiyi ölkələr = {{RUS}}<br>{{AZE}} |
|||
|Ölkə = Rusiya<!--*mütləq göstərici--> |
|Ölkə = Rusiya<!--*mütləq göstərici--> |
||
|Ölkə 1 = Azərbaycan |
|Ölkə 1 = Azərbaycan |
||
|Region = {{Flaqifikasiya|Dağıstan}} |
|Region = {{Flaqifikasiya|Dağıstan}} |
||
|Rayon = {{Flaq|Rusiya}} [[Məhərrəmkənd rayonu|Məhərrəmkənd]] |
|||
|Rayon 1 = {{Flaq|Azərbaycan}} [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] |
|||
|Rayon 2 = {{Flaq|Azərbaycan}} [[Qusar rayonu|Qusar]] |
|||
|Rayon 3 = |
|||
| |
|Mənbəyi = [[Rutul rayonu]] {{Flaq|Rusiya}} |
||
| |
|Mənsəbi = [[Xəzər dənizi]] {{Flaq|Azərbaycan}} |
||
|Xəritənin adı = <!-- xəritənin adı--> |
|||
|Hövzəsi = [[Xəzər dənizi]] |
|Hövzəsi = [[Xəzər dənizi]] |
||
|Qolları = |
|Qolları = |
||
|Uzunluğu = 216 <ref>"Rivers, lakes and reservoirs of Azerbaijan Republic"</ref> |
|Uzunluğu = 216 <ref>"Rivers, lakes and reservoirs of Azerbaijan Republic"</ref> |
||
|Hövzəsinin sahəsi = 4 430<ref |
|Hövzəsinin sahəsi = 4 430<ref>"Rivers, lakes and reservoirs of Azerbaijan Republic"</ref> |
||
|Çayın meylliyi = 13,7 |
|Çayın meylliyi = 13,7 |
||
|Mənbəyinin yüksəkliyi = 3600 |
|Mənbəyinin yüksəkliyi = 3600 |
||
|Mənsəbinin yüksəkliyi = -28 |
|Mənsəbinin yüksəkliyi = -28 |
||
|Su sərfi = |
|Su sərfi = |
||
|Yer xəritəsi qeydləri={{Yer xəritəsi+|Azərbaycan fiziki|width=300|float=center|caption=Samurçay [[Azərbaycan]]ın fiziki xəritəsində|places= |
|Yer xəritəsi qeydləri={{Yer xəritəsi+|Azərbaycan fiziki|width=300|float=center|caption=Samurçay [[Azərbaycan]]ın fiziki xəritəsində|places= |
||
{{Yer xəritəsi~|Azərbaycan fiziki|lat_deg=41|lat_min=53|lon_deg=46|lon_min=47|mark=Blue 0080ff pog.svg|marksize=7|label_size=80|label=mənbəyi}} |
{{Yer xəritəsi~|Azərbaycan fiziki|lat_deg=41|lat_min=53|lon_deg=46|lon_min=47|mark=Blue 0080ff pog.svg|marksize=7|label_size=80|label=mənbəyi}} |
||
09:52, 29 aprel 2014 tarixinə olan versiya
Şablon:Çaylar Samur çayı - Azərbaycanın şimal-şərqində ən iri çaydır. Samur Azərbaycanda dördüncü böyük çaydır. Sutoplayıcısı əsasən Dağıstanda yerləşsədə, Samur çayı aşağı axınında Azərbaycanla Dağıstan sərhədi boyu axaraq, hər iki respublikaya aid edilən çaydır. Samur çayının uzunluğu 216 km, sutoplayıcı hövzəsinin sahəsi 4430 km2-dir. Samur çayı Baş Qafqaz silsiləsi ilə şimalda ona paralel uzanan Samur silsiləsi suayrıcısı arasında yerləşən yüksəkdağlıq zonanın qar, buzlaq, yeraltı və yağış sularından qidalanır. Çayın mənbəyi 3699 m yüksəklikdə yerləşir. Dağlardan külli miqdar qırıntı məhsullar gətirən Samur, Xəzər sahilində meşələrlə örtülü böyük delta əmələ gətirir.
Samur çayının qidalanmasında əsas yeri qar suları və yeraltı sular tutur. Çayın hövzəsində qarlı-buzlu zirvələrin çoxluğu (ümumi sahəsi kiçik olsa da) çayda gursulu dövrün uzanmasına səbəb olur. Bu dövr yazda başlamaqla, yayı da əhatə edir. Samur çayının illik su sərfinin 20% yazda, 49% yayda, 20% payızda və 10% qış aylarında keçir. Çayın illik su sərfi həcmi 2.36 km3-dən az artıqdır. Axtı məntəqəsində Samurun illik sülb axımının həcmi 5256.5 min m3-ə çatır.
Azərbaycanın təsərrüfatı üçün Samur çayının olduqca böyük əhəmiyyəti var. Samur çayından hələ 1940-cı ildə Samur-Dəvəçi kanalı çəkilmiş, 50-ci illərin axırında isə bu kanal Ceyranbatan çökəkliyinə çatdırılmış və Abşeronda birinci böyük şirinsulu su anbarı yaradılmışdır. Bu kanal Samur-Dəvəçi ovalığında, Boğaz düzənliyində və Abşeron yarımadasında 100 min hektardan artıq torpağın suvarılması üçün əsas su mənbəyidir. Sumqayıt və bakı şəhərlərinin su təchizatında da Ceyranatan su anbarında durulan Samur sularından geniş istifadə olunur. Bununla yanaşı, bu sulardan Abşeronda yaşıllaşdırma işlərində də geniş istifadə edilir.
İstinadlar
Mənbə
- Azərbaycan təbiəti haqqında ümumi məlumat
- Azərbaycanın Fiziki Coğrafiyası, M.A.Müseyibov, 1998
