Yeni Daşkənd
| Yeni Daşkənd | |
|---|---|
 | |
| 40°23′09″ şm. e. 47°02′10″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1953 |
| İlk məlumat | 1953 |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 120 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | 994 20 |
| Poçt indeksi | AZ 0943 |
| Nəqliyyat kodu | 09 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Yeni Daşkənd — Azərbaycan Respublikasının Bərdə rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd.[1]
Kənd Qarabağ düzündədir. Yaşayış məntəqəsini XX əsrin 50-ci illərində (1953-cü il) qanunsuz olaraq Ermənistanın Basarkeçər (indiki Vardenis) rayonunun Daşkənd kəndindən sürgün edilmiş ailələr saldığına görə belə adlandırılmışdır. Oykonimin birinci komponenti yaşayış məntəqəsinin ikinci dəfə, yenidən salındığını, ikinci komponent isə köhnə kəndin adını bildirir.[2]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan Respublikasının Bərdə rayonunun inzibati ərazi vahidində yerləşən Yeni Daşkənd kəndi 1953-cü ilin may-iyun aylarında salınmışdır. İ. V. Stalinin, A. Mikoyanın və başqa ermənipərəst qüvvələrin "könüllü köçürülmə" siyasəti altında Göyçə mahalının Daşkənd kəndindən 130 ailə öz doğma ata-baba yurdundan Bərdə rayonuna deportasiya olunmuşdur.
Göyçənin Daşkənd kəndində sərin dağ havasına öyrəşmiş insanlar isti Bərdə havasına tab gətirə bilməyib və bir neçələri dünyasını dəyişmişlər.
19 may 1993-cü ildə Zümürxaç kəndi Yeni Daşkənd kənd Sovetindən ayrılaraq, həmin kənd mərkəz olmaqla Zümürxaç kənd Soveti yaradılmış, Yeni Daşkənd kənd Sovetinin İmamqulubəyli və Dilənçilər kəndləri Zümürxaç kənd Sovetinin tərkibinə verilmişdir.[3]
Dəniz səviyyəsindən 120 m yüksəklikdə yerləşən Yeni Daşkənd kəndinin dünyanın siyasi xəritəsində coğrafi mövqeyi (koordinatı) belədir: — uzunluq dairəsi 40.23'9"N, en dairəsi 47.2'10"E.
Kənd Aran coğrafi bölgəsində yerləşir. Tərtər çayı kənddən 2,5 km məsafədən keçir və kəndin cənub sərhəddini təşkil edir.[4] Kənd Bərdənin Tərtər yolu üstündəki sonuncu kəndidir.
Yeni Daşkənd kəndi Tərtər rayonunun Sarıcalı və Kürdlər, Bərdə rayonunun isə Şatırlı, Çəmənli, İmamqulubəyli və Zümürxan kəndləri ilə həmsərhəddir.
Yeni Daşkənd kəndinin iqtisadiyyatında taxılçılıq, pambıqçılıq, bostançılıq və heyvandarlıq aparıcı rol oynayır. Bununla yanaşı kəndin təsərrüfatlarında meyvə və üzüm də istehsal edilir. Əsas kənd-təsərrüfat bitkiləri pambıq, taxıl, kartof, soğan, günəbaxan, qarğıdalı və başqalarıdır.
Yeni Daşkənd kəndi haqqında Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında qısaca belə məlumat verilir:
"Yeni Daşkənd – Azərbaycan SSR Bərdə rayonunda kənd. Yeni Daşkənd sovetliyinin mərkəzi. Rayon mərkəzindən 10 km qərbdə, Bərdə-Mirbəşir avtomobil yolundan 2 km aralı, Qarabağ düzündədir. Əhalisi 1280 nəfər (1980-ci il) pambıqçılıq, taxılçılıq, heyvandarlıq, baramaçılıq və bağçılıqla məşğuldur. Orta məktəb, kitabxana, mədəniyyət evi, tibb məntəqəsi var".[5]
Kənddə sovetlər zamanı "Yeni həyat" kolxozu olmuşdur.[6]
Kəndin hazırkı icra nümayəndəsi Sabir Cahangirovdur.
Bələdiyyə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yeni Daşkənd bələdiyyəsi ancaq bu kəndi əhatə edir. Yeni Daşkənd bələdiyyəsi 782.41 ha[7] (bənzi mənbələrdə 940 ha) əraziyə və 2516 nəfər əhaliyə malikdir və Yeni Daşkənd kəndində yerləşir. Bələdiyyə ərazisində ümumilikdə 566 ailə yaşayır. Seçicilərin sayı 1317 nəfərdir. Yaşayış torpaqlarının ümumi ərazisi 112 hektardır. Bələdiyyə torpaqları 135.62 ha, bələdiyyə ehtiyat fondu isə 11.40 ha təşkil edir. Torhaq sahəsinin 560 hektarı əkin üçün yaralıdır. Kənd təbii qazla təmin olunmuşdur. 2004–2008-ci illərdə 384 nömrəlik elektron ATS quraşdırılmış, Yeni Daşkənd yarımstansiyasında 4,0 MVA-lıq transformator 6,3 MVA-lıq transformatorla[8] əvəz olunmuşdur.
Yeni Daşkənd bələdiyyəsinin hazırkı sədri Piriyev Fəzair Məzahim oğludur. O, 1 may 1963-cü ildə Basarkeçər rayonunun Daşkənd kəndində anadan olmuş, 1970-1980-ci illərdə Daşkənd kənd orta mətkəbində oxumuşdur. 1984-cü ildə Krasnodar Politexnik İnstitutuna qəbul olmuş, 1989-cu ildə institutu bitirmişdir. 1999-cu ilin dekabrında keçirilən ilk bələdiyyə seçkilərində Yeni Daşkənd bələdiyyəsinin sədri seçilmiş, 2004-cü ilin dekabrına qədər həmin vəzifədə işləmişdir. Fəzair Piriyev kənddə sovet hakimiyyəti illərində yanmış ATS-in yenidən qurulması, CHF təşkilatının dəstəyi ilə elektrik transfarmatorlarının dəyişdirilməsinə nail olmuşdur. OKSFAM və “Uşaqları qoruyun” xarici təşkilatları ilə danışıqları nəticəsində kənddəki həkim məntəqəsini təmir etdirmişdir. 2008-ci ildə layihə əsasında Yeni Daşkənd kənd yollarının 15 km-ni qum-çınqıl materialı ilə təmir etdirmiş, 2015-ci ildə isə ABŞ səfirliyinin dəstəyi ilə kəndin bir hissəsinin su xətlərini yenilətmişdir. Onun uğurlu fəaliyyəti nəticəsində 2015-2018-ci illərdə ABŞ-ın Azərbaycanda səfiri olmuş Robert Sekuta iki dəfə Yeni Daşkənd kəndində olmuşdur. Fəzair Piriyev 2019-cu ilin dekabrında keçirilən beşinci bələdiyyə seçkilərində bir daha Yeni Daşkənd bələdiyyəsinin sədri seçilmişdir.
Sosial vəziyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sosial baxımdan ən müasir kəndlərdəndir.
Yeni Daşkənd kəndində kənd həkim məntəqəsi, 41 saylı Yeni Daşkənd kənd kitabxanası və uşaq bağçası-körpələr evi fəaliyyət göstərir.[9] Poçt şöbəsi var.[10]
Yollar[redaktə | mənbəni redaktə et]
2009–2010-cu illərdə Azərbaycan Kənd İnvestisiya Layihəsinin "Şimal-Qərb" icma layihələri çərçivəsində kənd yollarının 13 km-i bərpa edilmişdir.[11]
Həmin illərdə ABŞ səfirliyinin dəstəyi ilə kənd camaatının su problemi qismən həll edilmiş, Piriyev Fəzair Məzahim oglunun dəvəti ilə iki dəfə ABŞ səfiri Robert Sekuta kənddə olmuşdur.
13 mart 2015-ci ildə on beş min nəfər əhalinin yaşadığı 17 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Yeni Daşkənd-Umudalılar kəndlərarası avtomobil yolunun yenidən qurulması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının 2015-ci il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinə 5,0 (beş) milyon manat ayrılması üçün Azərbaycan Respublikası Prezidenti sərəncam imzalamışdır.[12]
Təhsil[redaktə | mənbəni redaktə et]
1953-cü ildə Bərdə rayonu Yeni Daşkənd kənd orta məktəbi kimi fəaliyyətə başlamışdır. Ətrafdakı 15-ə qədər kənddə tam orta məktəb olmadığından və yeni təşkil olunan bu kənddə ali təhsilli müəllimlərin çoxluğuna görə 1953/1954-cü tədris ilində burada tam orta məktəb açılmışdır. Bu sahədə ən böyük təşəbbüskar və fədakar fəaliyyət göstərən Əliyev Tapdıq Xıdır oğlu olmuşdur. Elə o özü də məktəbin ilk direktoru olmuşdur. İlk tədris ilində kənd sakinlərinin əməyi ilə palçıq-saman qarışığından hazırlanan kərpicdən beş sinif otağı inşa edilmişdir. Hətta sinif çatışmazlığı olduğundan məktəbə yaxın olan 4–5 evdə də (Mustafanın, İbrahimin, Məhərrəmin) dərslər keçirilmişdir. Məktəbdə Bərdə rayonunun Şatırlı, Kürdborakı, Çəmənli, İmamqulubəyli, Zümürxan eləcə də Tərtər çayının sağ sahilində yerləşən Qasımbəyli, Körpüqıran, Muğanlı kəndlərindən Tərtər rayonunun isə Sarıcalı, Kürdlər həmçinin Ağdam rayonunun kəndlərindən məktəblilər tam orta təhsil almışlar. Məktəb regionda yaxşı məktəb kimi ad-san çıxarmışdır. Beləki məktəbdə digər rayonların məktəbliləri ilə yanaşı Göyçə mahalının Daşkənd, Aşağı və Yuxarı Şorca kəndlərindən də uşaqlar gələrək təhsil almış, ali məktəblərə qəbul olmuşlar.
Din[redaktə | mənbəni redaktə et]
2004-cü ildə kənd sakini Hacı Rövşən Vəli oğlu Quliyevin şəxsi vəsaiti ilə məscid tikilmiş, sakinlərin istifadəsinə verilmişdir.
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1953-cü ildə kənddə yerləşdirilən ilk 130 ailə olmuşdur. 1980-ci ildə 1280 nəfər, 1999-cu ildə 1964 nəfər (1000 kişi, 964 qadın), 2009-cu ildə 2498 nəfər (1246 kişi, 1252 qadın), 2012-ci ildə 2586 nəfər kənd əhalisi siyahıya alınmışdır.
1988-ci il deportasiyasında ata-baba yurdları olan Basarkeçər rayonunun Daşkənd kəndindən 56 ailə Yeni Daşkənd kəndinə gələrək müvəqqəti məskunlaşıb. Onlardan 38 ailə (172 nəfər) Yeni Daşkənd kəndində daimi yaşayış üçün yerləşdirilmiş, 18 ailə isə öz istəkləri ilə daimi yaşayış üçün Azərbaycanın müxtəlif yerlərinə köç etmişlər.
Hal-hazırda kənddə 630 təsərrüfat var. Kənddə 750 ailədən ibarət olmaqla 2768 nəfər əhali yaşayır. Seçicilərin sayı 1497 nəfərdir.
| İllərə görə kənd əhali məlumatları | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| İllər | 1953-cü il | 1960-cı il | 1980-ci il | 1999-cu il | 2009-cu il | 2012-ci il |
| Sayı / nəfərlə | 130 (ailə) | ? | 1280 | 1964 | 2498 | 2586 |
Şəhidləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Yasif Kərimov
- Ziyafət Balıyev
- Ziya Quliyev
- Qulam Qədirov
- Rəsul İlyasov
- Mehdi Məhərrəmov
- Eldəniz Nəzərov
- Rəşadət Piriyev
- Elçin Hüseynov
- Firudin Həsənov
- Cəfər Cəmilov
- Məhərrəm Əliyev
- Səfayət Hümbətov
Görməli yerləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
1982-ci ildə Yeni Daşkənd kəndinin girişində "Şəlalə kompleksi" tikilmişdir. Tikili 1981-ci ildə "Yeni Həyat" kolxozunun sədri seçilmiş Qiyas Kərimovun və mühəndis Yaqub Hacıyevin təşəbbüsü sayəsində ərsəyə gəlmişdir. Şəlalə Bərdə-Tərtər yolu üzərində yerləşir və yoldan ötən yolçuların dayanacaq, su içmək, əl-üz yumaq üçün qısamüddətli bir istirahət yeridir.
Kənddə görməli yerlərdən biri də qədim çinarlardır. Kənd 1953-cü ildə yaradılarkən əhali həmin çinarların kölgəsində yerləşdirilmişdir. Tarixi dəqiq məlum olmasada çinarlar göz oxşayır.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Araz Yaquboğlu, Bir kökün budaqları, Bakı, "Nurlan", 2006.
- Araz Yaquboğlu, Daşkənd aşıqları və şairləri, Bakı, "Nurlan", 2008.
- Araz Yaquboğlu, "Bərdə rayonundakı Yeni Daşkənd kəndi" məqaləsi, "Daşkənd və daşkəndlilər" kitabı, Bakı, "Hərbi Nəşriyyat", 2012. (az.)
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
 | Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |
- ↑ İnzibati-ərazi vahidləri. səh.52 Arxivləşdirilib 2016-03-06 at the Wayback Machine — files.preslib.az saytı
- ↑ Yeni Daşkənd // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN 978-9952-34-156-0.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Biləsuvar, Bərdə, Qusar, Yardımlı, Yevlax, Gədəbəy, Göyçay, Lənkəran, Masallı, Neftçala, Saatlı, Samux, Siyəzən və Xızı rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 19 may 1993-cü il tarixli 611 saylı Qərarı". 8 July 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2012.
- ↑ "Bərdə rayonunun Tərtər çayı hövzəsində yerləşən yaşayış məntəqəsinin siyahısı". 2014-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-15.
- ↑ Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, V cild, Bakı, 1981. səh.110
- ↑ "«PRIPISKA» VƏ ONUN FƏSADLARI. Nadir Ağayevin rəsmi veb-səhifəsi". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-17.
- ↑ "Yeni Daşkənd bələdiyyəsi haqqında qısa arayış" (PDF). 2016-03-09 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-16.
- ↑ "Aqşin ŞAHİNOĞLU. "Bərdə gündən-günə müasirləşir və inkişaf edir", "Yeni Azərbaycan" qəzeti, 2009–09–05". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-17.
- ↑ "BƏRDƏ RAYON MƏKTƏBƏQƏDƏR UŞAQ MÜƏSSİSƏLƏRİ HAQQINDA MƏLUMAT". 2018-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-03.
- ↑ Bərdə Poçt Filialının Yeni Daşkənd kənd poçt şöbəsi
- ↑ "Azərbaycan Kənd İnvestisiya Layihəsi: Şimal – Qərb". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-16.
- ↑ "Bərdə şəhərinin mənzil fondunun əsaslı təmiri işlərinin sürətləndirilməsinə və Yeni Daşkənd-Umudalılar kəndlərarası avtomobil yolunun yenidən qurulmasına dair əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". President.az (az.). president.az. 13 mart 2015, 19:05. 2015-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-13.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Yeni Daşkənd kəndinin Kosmosdan görünüşü
- Yeni Daşkənd: Wikimapia
- cityseek.org saytı [ölü keçid]
- Yeni Daşkənd
- Yeni Daşkənd Sarı səhifələr (Yellow Pages) [ölü keçid]
- Yolların siyahısı: Bərdə rayonu, R-29 (8km) — Yeni Daşkənd Arxivləşdirilib 2013-11-03 at the Wayback Machine
- 93 SAYLI BƏRDƏ ŞƏHƏR SEÇKİ DAİRƏSİ ÜZRƏ MƏNTƏQƏLƏR — 33 saylı məntəqə
