Arif Məlikov
Arif Məlikov | |
---|---|
Ümumi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 13 sentyabr 1933[1][2] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 9 may 2019[3][1][…] (85 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Musiqiçi məlumatları | |
Fəaliyyəti | bəstəkar, rəssam, film bəstəkarı, musiqi pedaqoqu[d] |
Fəaliyyət illəri | 1958–2019 |
Janrlar | opera, simfoniya, balet |
Musiqi alətləri | piano, tar |
Təhsili | |
Üzvlüyü | |
Mükafatları |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Arif Cahangir oğlu Məlikov — Azərbaycan bəstəkarı və rəssamı[4], Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət Xadimi (1965), Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti (1978), professor (1979), SSRİ Xalq Artisti (1986), Dövlət Mükafatı laureatı (1986), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2001),[5] həqiqi üzvü (akademik) (2014) [6].
Avrasiya Akademiyasının qurucu üzvlərinin biridir.[7].
Həyatı
Arif Cahangir oğlu Məlikov 13 sentyabr 1933-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. O, 1960-ci ildə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını Qara Qarayevin bəstəkarlıq sinfi üzrə bitirmişdir. Həmin ildən orada dərs deməyə başlamışdır, hazırda orada professor və bəstəkarlıq kafedrasının müdiri kimi çalışır.
Bəstəkar Arif Məlikovun yaradıcılığı parlaq istedad və özünəməxsuluq ilə səciyyələnir. O, öz əsərlərində milli musiqi ənənələrini XX əsr musiqisinin nailiyyətləri ilə birləşdirərək mütərəqqi təfəkkürə malik sənətkar kimi çıxış edir.
Onun yaradıcılığına yüksək ideya, dolğun məzmun, obrazların dərin emosional-psixoloji ifadəsi xasdır.Görkəmli türk şairi Nazim Hikmətin librettosu əsasında yazdığı ilk böyük əsəri - "Məhəbbət Əfsanəsi" baleti Arif Məlikova dünya şöhrəti qazandırdı. 1961-ci ildə S.M.Kirov adına məşhur Leninqrad akademik opera və balet teatrının səhnəsindəki ilk tamaşadan dərhal sonra D.Şostakoviç yazırdı: "Arif Məlikov istedadlı bəstəkardır, onun musiqisi əsl peşəkar musiqidir. Partituranın dərin musiqi dramaturgiyası, onun daxili inkşafı, qəhrəmanların musiqi səciyyələrinin dəqiqliyi və ifadəliyi, orkestrovkada nadir ustalıq, onun xüsusi rəngarəngliyi, çoxlu tapıntılar bu gözəl musiqi əsərini böyük maraqla dinləməyi məcbur edir.
Bəstəkarın sonrakı yaradıcılıq uğurlarından biri özbək yazıçısı Ş.Rəşidovun "İki qəlbin kitabı" əsəri əsasında yaratdığı "İki qəlbin poeması" baleti olmuşdur. Rəqqasə Komde və müğənni Modan haqqındakı qədim Şərq əfsanəsi baletdə əsl fəlsəfi ümumiləşdirmə zirvələrinə qaldırılaraq sənətin əbədliliyinin, qüdrətinin rəmzinə çevrilmişdir.
Arif Məlikov öz yaradıcılığının təbiətinə görə simfaniyaçıdır. Arif Məlikovun əsərləri onun yeni formalar, yeni konstruktiv yollar axtarışını əks etdirmklə müəllifin yaradıcılığının genişmiqyaslı olduğunu və rəngarəngliyini nümayiş etdirir.
Arif Məlikovun əsərləri dünyanın bir çox ölkələrində - Rusiya, ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Yaponiya, Türkiyə, Braziliya, Avstriya, Norveç, Finlandiya, İtaliya, Misir, Tailand, Yuqoslaviya, Bolqarıstan, Ruminya, Macarıstan, Çexiya, Slovakiya, Polşa, Almaniya, Özbəkistan, Qazaxıstan, Moldova, Ukrayna və Gürcüstanda ifa olunmuşdur.
2016-cı ildə Arif Məlikovun 28 cilddən ibarət "Not əsərlərinin tam külliyyatı" çap olunub.[8]
Mükafatları
- 1965-ci ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülüb.
- 1971-ci ildə «Şərəf Nişanı» Ordeni ilə təltif olunub.
- 1978-ci ildə isə Azərbaycan Respublikasının xalq artisti fəxri adına layiq görülüb. 1979-cu il – professor adına layiq görülmüşdür.
- 1982-ci ildən –Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında bəstəkarlıq kafedrasının müdiri işləyir.
- 1986-cı ildən Azərbaycan SSR dövlət mükafatı laureatı
- 1986-cı ildə SSRİ xalq artisti adına layiq görülüb.
- 1998-ci ildə "İstiqlal" ordeni ilə təltif olunub.
- 2001-ci ildən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvüdir.
- 2012-ci il - Xəzər universitetinin fəxri doktorudur.
- 13.09.2013 — "Heydər Əliyev" ordeni[9].
- 13.09.2018 — "Şöhrət" ordeni[10]
Rəsm əsərləri
Bəstəkarlıqla yanaşı Arif Məlikov çox gözəl rəssamdır.
Musiqi Əsərləri
- Baletlər - heç biri Azərbaycan səhnəsində qoyulmayıb [11]
- "Məhəbbət əfsanəsi" (1961)
- "Ölümdən güclü (balet)" (1966)
- "Yer üzündə iki nəfər (balet)" (1969)
- "Əlibaba və qırx quldur (balet, A. Məlikov)" (1973)
- "İki ürək dastanı (balet)" (1981)
- "Yusif və Züleyxa" (1999)
- Simfonik əsərlər
- "Simfonik nağıl"
- Səkkiz simfoniya (1958-2000) - BSO üçün
- simfonik poemalar: "Nağıl", "Füzuli", "Metamorfozlar", "Axırıncı aşırım", "Qəhrəmani" - BSO üçün
- 7 saylı Simfoniya (1995) - Xalq Çalğı alətləri Orkestri üçün əsərlər
- «Azərbaycan» balladası (1995) - Çingiz İldırımın söz. səs və simfonik orkestr üçün
- Kamera instrumental əsərlər (prelüdlər, süitalar)
- Nazim Hikmətin sözlərinə 2 vokal silsilə;
- Operatta
- "Dalğalar" (1967)
- Teatr tamaşalarına və kinofilmlərə musiqi (1990 – 2001).
Filmoqrafiya
- Sehrli xalat (film, 1964)
- İyirmialtılar (film, 1966)
- Məhəbbət əfsanəsi (film, 1969)
- Axırıncı aşırım (film, 1971)(tammetrajlı bədii film)-bəstəkar, dirijor
- Ulduzlar sönmür (film, 1971)
- Rüstəm və Söhrab (film, 1971)
- Ürək məsələləri (film, 1971)
- Qərib cinlər diyarında (film, 1977)
- Qız qalası əfsanəsi (film, 1978)
- İşarəni dənizdən gözləyin (film, 1986)
- Arif Məlikov. "Məhəbbət əfsanəsi" (film, 1987)
- Doğma sahillər (film, 1989)
- Gecə qatarında qətl (film, 1990)
- Kitabi Dədə Qorqud. Səkrəyin dastanı (film, 1990)
- Kamil (film, 1997)
- Tənha ruh (film, 1998)
- Tanrıya tapınan Kiş (film, 2001)
- Hacı Qara (film, 2002)
- Maestro (film, 2002)
- Kitabi Dədə Qorqud. Basat və Təpəgöz (film, 2003)
- Nəfəs alətləri (film, 2004)
- Oqtay Ağayev. Ötən günlər (film, 2004)
- Rəssam ömrünün palitrası. Xalq rəssamı Böyükağa Mirzəzadə (film, 2006)
- Dağlı çörəyi (film, 2007)
- Hədiyyələr, həyəcanlar... (film, 2007)
- Maestro Niyazi (film, 2007)
İstinadlar
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France Arif Melikov // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Arif, Ари́ф Cahangir oğlu Məlikov // Musicalics (fr.).
- ↑ Умер народный артист СССР Ариф Меликов (rus.).
- ↑ Arif Məlikovun rəsmlərinin musiqi ilə vəhdəti
- ↑ Azərbaycan bəstəkarları və musiqişünasları - Arif Məlikov
- ↑ http://www.science.gov.az/az/index.php?id=7436
- ↑ Eurasian Academy Official Site
- ↑ Lider TV. "Arif Məlikovun "Not əsərlərinin tam külliyyatı" təqdim olunub" (az.). Youtube.com. 17.12.2016. İstifadə tarixi: 2016-12-19.
- ↑ A.C. Məlikovun “Heydər Əliyev” ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. president.az (az.)
- ↑ President.Az. "A.C.Məlikovun "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). President.az. 13.09.2018. İstifadə tarixi: 2018-09-15.
- ↑ Arif Məlikov: "Yazdığım baletlərin birinin də iyi yoxdur o teatrda"
Xarici keçidlər
Video
- Brilliant Dadaşova - Güllərim - sözlər: Nəbi Xəzri
- Akif İslamzadə - Gəl bizim dağlara - sözlər: Həmid Abbas
- Məmməd Salmanov - Çıx yaşıl düzə - sözləri: İslam Səfərli
- Türk qızlarının rəqsi
- Nəbi Quliyev və Yusif Bayramov - tarda "Təlxəklərin rəqsi"
- Rəşidə Behbudova - Arif Məlikovun VIII simfoniyası: I hissə, II hissə, III hissə - sözlər: Nazim Hikmət və Almas İldırım
Audio
- Zeynəb Xanlarova - Günəş ürəkli - sözləri: Fikrət Qoca
- Sara Qədimova - Dön, geri bax - sözləri: Fikrət Qoca
- Vals. Pianoda ifa edir Ülviyyə Hacıbəyova
Mənbə
- Журнал "Баку". Номер: Март - Апрель 2011
Həmçinin bax
- 13 sentyabrda doğulanlar
- 1933-cü ildə doğulanlar
- Bakıda doğulanlar
- 9 mayda vəfat edənlər
- 2019-cu ildə vəfat edənlər
- 85 yaşında vəfat edənlər
- Bakıda vəfat edənlər
- Birinci Fəxri xiyabanda dəfn olunanlar
- Bakı Musiqi Akademiyasının məzunları
- SSRİ Bəstəkarlar İttifaqının üzvləri
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının üzvləri
- "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif edilənlər
- "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlər
- "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilənlər
- "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilənlər
- Nizami Gəncəvi adına Qızıl medal ilə təltif edilənlər
- SSRİ xalq artistləri
- Azərbaycan SSR xalq artistləri
- Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimləri
- "Heydər Əliyev" mükafatı laureatları
- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatları
- Əlifba sırasına görə musiqiçilər
- Arif Məlikov
- AMEA-nın həqiqi üzvləri
- Azərbaycan bəstəkarları
- Azərbaycan balet bəstəkarları
- Operetta bəstəkarları
- Azərbaycan kino bəstəkarları
- Heydər Əliyev Mükafatı laureatları