Əkbər ağa Şeyxülislamov

Əkbər ağa Şeyxülislamov
Əkbər ağa İbrahim oğlu Şeyxülislamov
Sosialistlər fraksiyasının üzvü
28 may 1918 — 17 iyun 1918
Sələfi	vəzifə təsis edilib
Xələfi	vəzifə ləğv olunub
Şəxsi məlumatlar
Təhsili	İrəvan kişi gimnaziyası
Doğum tarixi	1891
Doğum yeri	İrəvan, İrəvan quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi	2 mart 1961
Vəfat yeri	Paris, Fransa
Dəfn yeri	Bobini[d]
Atası	İbrahim ağa Şeyxülislamov

Əkbərağa İbrahim oğlu Şeyxülislamov (1891 – 1961) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tanınmış ictimai və siyasi xadimi.

Həyatı

Əkbərağa İbrahim oğlu Şeyxülislamov 1891-ci ildə İrəvan şəhərində anadan olmuşdur. Orta təhsilini İrəvan gimnaziyasında başa vurduqdan sonra 1912-ci ildə Peterburq Yol Mühəndisliyi İnstitutuna daxil olmuşdur. 1917-ci ildə Rusiyada fevral – burjua inqilabı baş verdi. Gənc Əkbərağa yaranmış siyasi vəziyyətlə əlaqədar olaraq institutda bütün dərs kursunu başa vurduğuna baxmayaraq, ali məktəbi bitirmək haqqında diplomu almadan vətənə qayıtmalı oldu.

Fəaliyyəti

1918-ci ilin fevralında Ə. Şeyxülislamov Zaqafqaziya seyminin üzvü seçilmişdir. O, həmin il fevralın 28-də seym tərəfindən təsdiq olunmuş müsəlman fraksiyasının tərkibindəki ―Hümmət‖ (menşevik) partiyasına daxil idi. Ə. Şeyxülislamov Zaqafqaziya seymi tərəfindən Türkiyə hökuməti ilə sülh danışıqları aparmaq üçün 1918-ci il martın 1-də yaradılmış nümayəndə heyətinin tərkibinə daxil idi. O, həmçinin Zaqafqaziya hökumətində daxili işlər nazirinin müavini vəzifəsini icra etmişdir. 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu. Əkbərağa Şeyxüslislamov bitərəf F.Xoyskinin təşkil etdiyi birinci kabinədə torpaq və əmək naziri vəzifəsini tutmuşdur. Həmin il iyunun 17-də kabinə bütövlüklə istefaya çıxdığı üçün tutduğu vəzifəni tərk etmişdir. Ə. Şeyxülislamov 1918-ci il dekabrın 7-də Bakıda təntənəli surətdə açılmış Azərbaycan parlamentinə üzv seçilmişdir. O. parlamentdə sosialist fraksiyasının tərkibinə daxil idi. Ə. Şeyxülislamov parlamentin açılışında daxil olduğu fraksiyanın adından hərarətli nitq söyləmişdir. Ə. Şüyxülislamov 1918-ci il dekabrın 12-də Bakıda keçirilmiş siyasi partiyaların Demokratik müşavirəsində Hümmət‖ (menşevik) partiyası adından çıxış edərək sosialistlərin hökumət tərkibinə daxil olmasını tələb etmişdir. O, görkəmli siyasi və ictimai xadim Əlimərdanbəy Topçubaşovun (1862 - 1934) rəhbərliyi altında Azərbaycan respublikası nümayəndəliyinin tərkibində 1919-cu ildə açılacaq Versal sülh konfransında iştirak etmək üçün Parisə yola düşmüşdür.

Parisin Bobigny məzarlığındakı məzarı

Nümayəndəlik İstanbul, Neapol və Roma şəhərlərindən keçərək, 1919-cu ilin martında çətinliklə Parisə gəlmişdir. Azərbaycan nümayəndəliyinin konfrans ərəfəsində burada çap etdirdiyi kitablar böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Fransızca buraxılmış ―Qafqaz Azərbaycanı respublikası‖ kitabı Qərbi Avropa dillərində xalqımız və torpağımız haqqında ilk məlumat idi. Bundan başqa ―Qafqaz Azərbaycanı respublikasının Paris sülh konfransına memorandumu‖ (ingiliscə və fransızca), nümayəndəliyin məsləhətçisi Ceyhun Hacıbəylinin (1891 - 1962) ―İlk müsəlman respublikası Azərbaycan‖ (fransızca) kitabları da nəşr olunmuşdur. Həmin kitablarda və digər yazılarda milli dövlət ―Azərbaycan Demokratik Respublikası‖ adı altında sabitləşmişdir. Əkbərağa Şeyxülislamov 20-ci illərdə Parisdə Azərbaycandan II İnternasionalın üzvü olmuşdur. Onun ikinci dünya müharibəsinə qədər Parisdə rusca nəşr olunan ―Azərbaycan‖ (№ 2) jurnalında çıxmış ―Azərbaycan necə quruldu‖ adlı məqaləsi xalqımızın tarixini öyrənmək üçün çox qiymətlidir. Bu yazıda 1918-ci ilin 26- 28 may günlərində baş vermiş tarixi hadisələrin gedişi müfəssəl işıqlandırılmışdır. Buna görə də həmin məqalə Ankarada nəşr olunan ―Mücahid‖ (№ 49 – 50, 1962) jurnalında yenidən çap edilmişdir. Əkbərağa Şeyxülislamov 1961-ci il martın 2-də vəfat etmiş və Parisin yaxınlığındakı müsəlman qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Öz dövrünün görkəmli siyasi və ivtimai xadimi Mustafa bəy Vəkilov (1896 - 1965) Ceyhun bəy Hacıbəylinin dəfnində iştirak edərkən Ə. Şeyxülislamovun qəbrini də ziyarət etmişdir. O, Ceyhunbəyin vəfatının ildönümü münasibətilə ―Mücahid‖ (№ 53 – 54, 1963) jurnalında çap etdirdiyi ―Parisdə bir məzar daha‖ adlı məqaləsində yazmışdır: ―Bir az o tərəfdə Əkbərağa Şeyxülislamov yatır. Yurdunun qurtuluşu uğrunda gənc yaşlarından bəri bir çox məşəqqətlərə köks gərmiş cəfakeş, idealist Əkbərağa‖ Bu yaxınlarda Ə. Şeyxülislamovun foto – şəklini axtarıb tapan və onun ölüm ilini dəqiqləşdirib bu sətirlərin müəllifinə yazan YUNESKO –nun əməkdaşı, həmyerlimiz Ramiz Abutalıbova dərin minnətdarlığımızı bildiririk.