Azərbaycanda parlament seçkiləri (2005)
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
← 2000 2010 → | ||||
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2005) | ||||
---|---|---|---|---|
6 noyabr 2005 | ||||
Seçici fəallığı | 42.20% | |||
Rəhbər | İlham Əliyev | İsa Qəmbər | Fəzail Ağamalı | |
Partiya | Yeni Azərbaycan Partiyası | Müsavat Partiyası | Ana Vətən Partiyası | |
İttifaq | — | Azadlıq Bloku | — | |
Tutulan yerlər | 58 | 5 | 2 | |
Dəyişən yerlərin sayı | ▼ 14 | ▲ 3 | ▲ 1 | |
Əvvəlki yerlərin sayı | ||||
Rəhbər | Sabir Rüstəmxanlı | Asim Mollazadə | Əli Kərimli | |
Partiya | Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası | Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası | Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası | |
İttifaq | Demokratik Azərbaycan Bloku | — | Azadlıq Bloku | |
Tutulan yerlər | 2 | 1 | 1 | |
Dəyişən yerlərin sayı | ▼ 1 | ▲ 1 | ▼ 4 | |
Əvvəlki yerlərin sayı | ||||
Rəhbər | Əvəz Temirxan | Xanhüseyn Kazımlı | İqbal Ağazadə | |
Partiya | Azərbaycan Liberal Partiyası | Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası | Azərbaycan Ümid Partiyası | |
İttifaq | — | — | — | |
Tutulan yerlər | 1 | 1 | 1 | |
Dəyişən yerlərin sayı | ▲ 1 | ▬ | ▲ 1 | |
Əvvəlki yerlərin sayı | ||||
| ||||
Nəticə | Yeni Azərbaycan Partiyası 58 deputatla birinci partiya oldu. 10 seçki dairəsi üzrə təkrar seçkilər keçirildi. |
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2005) — Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi III çağırışına seçkilər 2005-ci il 6 noyabrda keçirilmişdir.
Seçki prosesi
[redaktə | mənbəni redaktə et]İştirak
[redaktə | mənbəni redaktə et]Müşahidəçilik
[redaktə | mənbəni redaktə et]Seçki blokları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rəsmi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mərkəzi Seçki Komissiyası Azərbaycan Respublikasının 27 may 2003-cü il tarixli Qanununun 3.5-ci və 3.6-cı maddələrinə uyğun olaraq, 2005-ci il noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçiriləcək seçkilərlə əlaqədar özünün qərarları ilə 2005-ci ildə:
21 iyul 2005 | Azadlıq | Azərbaycan Demokrat Partiyası | Rəsul Quliyev | 40 | |
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası | Əli Kərimli | 48 | |||
Müsavat Partiyası | İsa Qəmbər | 41 | |||
24 iyul 2005 | Azərbaycançı Qüvvələr | Birlik Partiyası | Xudadat Xuduyev | ||
Vəhdət Partiyası | Tahir Kərimli | 46 | |||
Azərbaycan Naminə | Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası | Rafiq Turabxanoğlu | |||
Vahid Azərbaycan Partiyası | Karrar Əbilov | ||||
27 iyul 2005 | Azərbaycan Tərəqqi Alyansı | Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası | Azad Nəbiyev | ||
Qorqud Partiyası | Firudin Kərimov | ||||
15 avqust 2005 | Birlik | Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası | Nemət Pənahlı | ||
Azərbaycan Mübarizlər Partiyası | Ağadur Müslümov | ||||
24 iyul 2005 | Demokratik Azərbaycan | Ədalət Partiyası | İlyas İsmayılov | 32 | |
Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası | Hacıbaba Əzimov | ||||
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası | Sabir Rüstəmxanlı | 31 | |||
21 iyul 2005 | İslahat | Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası | Sübut Əsədov | ||
Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası | Kamil Seyidov | ||||
Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası | Elşən Musayev | ||||
Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası | Məmməd Əlizadə | 57 | |||
Yeni Siyaset | Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası | Əli Əliyev | |||
Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası | Samir Cəfərov | ||||
Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası | Ayaz Mütəllibov | 9 | |||
Araz Əlizadə |
Qeyri-rəsmi
[redaktə | mənbəni redaktə et]22 aprel 2005-ci ildə "İctimai liderlər birliyi" Seçki Bloku, 14 may 2005-ci ildə Azərbaycan Qadın Hərəkatının liderləri tərəfindən Qadınların Seçki Bloku, 15 may 2005-ci ildə "Olaylar", "Ədalət", "Həftəiçi", "Üç nöqtə", "Şərq" və "525-ci" qəzetlərinin baş redaktorları tərəfindən "Müstəqil media — 2005" Seçki Bloku,[1] 16 may 2005-ci ildə "Parlament 2005" Hüquqşünasların Seçki Bloku, 27 may 2005-ci ildə "Gənc Azərbaycan — Yeni adlar" Seçki Bloku, 13 iyun 2005-ci ildə "Yeni parlament" Seçki Bloku təsis edilmişdir.[2]
Avqust ayında isə "İctimai Liderlər Birliyi" bloku 64 namizədinin olduğunu açıqladı. Onlar həm birliyin üzvləri olan şəxslər, həm blokun dəstəklədiyi və həm də qurumun saziş imzaladığı digər seçki bloklarının namizədləri idi. "Parlament-2005" Hüquqşünasların Seçki Blokunun, "Müstəqil Media-2005" Seçki Blokunun, həmçinin "Gənc Lidlerlər" Seçki blokunun namizədləri "İctimai Liderlər"in siyahısına daxil edildi. Əliməmməd Nuriyev, İntiqam Əliyev, Ənnağı Hacıbəyli, Əyyub Kərimov, Ataxan Əbilov, Namizəd Səfərov, Əlövsət Əliyev, Vidadi Mirkamal kimi hüquqşünaslar, həmçinin qəzet redaktorlarından Rəşad Məcid, Akif Aşırlı, Xoşqədəm Hidayətqızı, Aqil Abbas da "İctimai Liderlər Birliyi"nin dəstəklədiyi namizədlər idi.[1][3] "İctimai liderlər birliyi" Seçki Blokunun təsisçilərindən biri də Milli Qeyri-hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Azay Quliyev olmuşdur.[4]
Seçkilər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə uyğun olaraq 2005-ci il sentyabrın 7-dən etibarən ölkədə seçkiqabağı təşviqat başlanmış və seçkilərə 24 saat qalmış, yəni noyabrın 5-i saat 8.00-a kimi davam etdirilmişdir.
MSK-nın iclasında ödənişsiz efir vaxtının adları çəkilən seçki subyektləri arasında bölgüsü məqsədilə püşkatma keçirildi və seçkiqabağı təşviqat dövründə onlara ayrılan ödənişsiz efir vaxtı bölgüsünün nəticələrini əks etdirən cədvəllər təsdiq olundu.
Seçkilərdə 2063 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb, daha sonra yüzlərlə şəxs namizədliyini geri götürüb və 1541 nəfər seçkilərdə iştirak edib.[5]
Seçki günündə – 2005-ci il noyabrın 6-da ölkənin 125 seçki dairəsində səsvermə keçirildi.
Dairə seçki komissiyalarının qərarları ilə 37 seçki məntəqəsi üzrə səsvermənin nəticələri etibarsız sayılmışdı. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları yalnız majoritar seçki sistemi üzrə seçilirdi. İlk dəfə idi ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ərazisi üzrə yaradılmış 122 saylı Xankəndi seçki dairəsində də səsvermə təşkil olunmuşdu.
2005-ci il noyabrın 23-də Mərkəzi Seçki Komissiyası noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsinə baxılması üçün səsvermənin ümumi yekunları haqqında MSK-nın protokolunu, eləcə də dairə seçki komissiyalarının protokollarını onlara əlavə edilən sənədlərlə birlikdə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim etdi.
Məcəllənin tələblərinə cavab vermədiyindən 6 dairə seçki komissiyasının protokolları təsdiq edilmədi. 115 seçki dairəsi üzrə deputatlar seçilmişdi. 2005-ci il noyabrın 6-da keçirilmiş seçkilərdə 17 saylı Yasamal üçüncü seçki dairəsindən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilmiş Lalə Şövkət Hacıyeva Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 89-cu maddəsinin I hissəsinin 5-ci bəndinə əsasən Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının 19 yanvar 2006-cı il tarixli 2/3 saylı Qərarı ilə deputat mandatından məhrum edildi.
14 iyun 2006 tarixində təəkrar seçkilərdə seçki dairələri üzrə səsvermənin nəticələri haqqında dairə seçki komissiyaları protokollarının məlumatlarına əsasən Milli Məclisə 10 yeni deputat seçildi.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin tərkibinə seçilmiş 124 nəfərin 9-u seçicilərin təşəbbüs qrupları, 50 — si ölkədə fəaliyyət göstərən siyasi partiyalar, 6-sı siyasi partiyaların blokları və 59-u özləri tərəfindən deputatlığa namizəd irəli sürülmüşdü.
Nəticələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]Partiyalar üzrə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mandat qazanan | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Yeni Azərbaycan Partiyası | İlham Əliyev | 58 / 125
|
▼ 14 | ||||
Bitərəf | - | 40 / 125
|
▲ 18 | ||||
Müsavat Partiyası | İsa Qəmbər | 5 / 125
|
▲ 3 | ||||
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası | Sabir Rüstəmxanlı | 2 / 125
|
▼1 | ||||
Ana Vətən Partiyası | Fəzail Ağamalı | 2 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası | Asim Mollazadə | Yeni | 1 / 125
|
Yeni | |||
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası | Əli Kərimli | 1 / 125
|
▼ 4 | ||||
Azərbaycan Liberal Partiyası | Əvəz Temirxan | 1 / 125
|
▲1 | ||||
Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası | Xanhüseyn Kazımlı | 1 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Ümid Partiyası | İqbal Ağazadə | 1 / 125 |
▲1 | ||||
Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası | Qüdrət Həsənquliyev | Yeni | 1 / 125
|
Yeni | |||
Böyük Quruluş Partiyası | Fazil Mustafa | Yeni | 1 / 125
|
▲1 | |||
Vətəndaş Birliyi Partiyası | Sabir Hacıyev | Yeni | 1 / 125
|
▲1 | |||
Mandat qazanmayan | |||||||
Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası | Kamil Seyidov | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Azərbaycan Demokrat Partiyası | Sərdar Cəlaloğlu | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası | Elşən Musayev | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası | Azad Nəbiyev | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Xalq Partiyası | Pənah Hüseyn | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası | Rafiq Turabxanoğlu | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Kommunist Partiyası | Ələsgər Xəlilov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Rauf Qurbanov | |||||||
Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası | Nemət Pənahlı | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası | Samir Cəfərov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası | Əli Əliyev | 0 / 125
|
▼1 | ||||
Azərbaycan Mübarizlər Partiyası | Ağadur Müslümov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası | Sübut Əsədov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası | Araz Əlizadə | 0 / 125
|
▬ | ||||
Ayaz Mütəllibov | |||||||
Azərbaycan Tərəqqi Partiyası | Çingiz Dəmiroğlu | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Birlik Partiyası | Xudadat Xuduyev | 0 / 125
|
▬ | ||||
Böyük Azərbaycan Partiyası | Elşad Musayev | 0 / 125
|
▬ | ||||
Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası | Məmməd Əlizadə | 0 / 125
|
▬ | ||||
Ədalət Partiyası | İlyas İsmayılov | 0 / 125
|
|||||
Milli Qurtuluş Partiyası | Vüqar Bəyturan | 0 / 125
|
▬ | ||||
Müasir Müsavat Partiyası | Hafiz Hacıyev | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Qorqud Partiyası | Firudin Kərimov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Vahid Azərbaycan Partiyası | Kərrar Əbilov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası | Hacıbaba Əzimov | 0 / 125
|
▬ | ||||
Vəhdət Partiyası | Tahir Kərimli | 0 / 125
|
▬ |
Bloklar üzrə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rəsmi bloklar | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Azadlıq [a] | Yeni | 5 / 125
|
Yeni | |||
Yeni Siyasət (YeS)[b] | Yeni | 2 / 125
|
Yeni | |||
Birlik[c] | Yeni | 1 / 125
|
Yeni | |||
Demokratik Azərbaycan[d] | Yeni | 1 / 125
|
Yeni | |||
Azərbaycançı Qüvvələr | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Azərbaycan Naminə | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Azərbaycan Tərəqqi Alyansı | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
İslahat | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Rəsmi olmayan | ||||||
İctimai Liderlər Birliyi[e] | Yeni | 2 / 125
|
Yeni | |||
Qadınların Seçki Bloku | Yeni | 0 / 125
|
Yeni | |||
Yeni parlament | Yeni | 0 / 125
|
Yeni |
Etirazlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Seçki sonrası Azadlıq Bloku mətbuat konfransı keçirmişdir.
17 saylı Yasamal üçüncü seçki dairəsindən deputat seçilmiş Lalə Şövkət total saxtakarlıq səbəbiylə seçki nəticələrini tanımadığını, mandatından imtina etdiyini elan etmiş və 17 yanvar 2006-cı ildə mətbuat konfransı keçirmişdir.
Azadlıq Blokuna üzv olan siyasi partiyalar mitinq keçirdi, partiyaların sədrləri Əli Kərimli (AXCP), İsa Qəmbər (Müsavat), Lalə Şövkət (ALP) və Sərdar Cəlaloğlunun (ADP) çıxış etdiyi mitinq başa çatandan sonra, seçkilərin nəticələrinə etiraz edən 2 000 yaxın etirazçı oturaq seçkilərin nəticələrinə etirazlarını bildirdi. Etirazlar axşam saatlarına yaxın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları tərəfindən dağıdıldı, nəticədə 500 yaxın etirazçı yaralandı.[mənbə göstərin]
Daha sonra 9 noyabr, 13 noyabr və 23 noyabr tarixində mitinqlər keçirildi.
Qeydlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Blokun namizədləri İkram İsrafil, Nəsib Nəsibli, Arzu Səmədbəyli, Cəmil Həsənli və Pənah Hüseyn deputat seçilmişdir. Blokun dəstəklədiyi, Azərbaycan Liberal Partiyası namizədi Lalə Şövkət də deputat seçilmişdir.
- ↑ Blokun namizədləri Əli Məsimli və Vahid Əhmədov deputat seçilmişdir.
- ↑ Blokun namizədi Havva Məmmədova deputat seçilmişdir.
- ↑ Blokun namizədi Sabir Rüstəmxanlı deputat seçilmişdir.
- ↑ "Müstəqil media - 2005" Seçki Blokundan Aqil Abbas, "İctimai Liderlər Birliyi" Seçki Blokundan isə Azay Quliyev deputat seçilmişdir.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tahirə Allahyarova, Fərhad Məmmədov. Azərbaycanda siyasi partiyalar: Seçkidən seçkiyə (PDF). Bakı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi. 2010. Arxivləşdirilib 2022-07-06 at the Wayback Machine
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 elli. "2005-ci il seçkiləri: "Narıncı müxalifət", həbslər, Bakıya enə bilməyən təyyarə…". MEYDAN.TV (az.). 2024-08-17. 2024-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-19.
- ↑ Seçkidən seçkiyə, 2010. səh. 35-37
- ↑ ""İCTİMAİ LİDERLƏR BİRLİYİ" SEÇKİDƏ 64 NAMİZƏDLƏ İŞTİRAK EDİR". Trend.Az (az.). 2005-08-04. 2024-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-20.
- ↑ Seçkidən seçkiyə, 2010. səh. 36
- ↑ modern.az. "Əvvəlki parlament seçkilərində neçə namizəd iştirak edib?". modern.az (az.). 2024-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-23.
- ↑ web.archive.org. 2007-03-19 https://web.archive.org/web/20070319054528/http://www.infocenter.gov.az/v2/deputat_info.php (#bare_url_missing_title). Archived from the original on 2007-03-19. İstifadə tarixi: 2024-08-20.