Oktan
| Oktan | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | C8H18 |
| Molyar kütlə | 114,2285 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 0,7 ± 0,01 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | −57 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 125,52 °S |
| Buxarın təzyiqi | 10 ± 1 mm Hg |
| Optik xüsusiyyətlər | |
| Sındırma əmsalı | 1,398 |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 111-65-9 |
| PubChem | 356 |
| SMILES | CCCCCCCC |
| RTECS | RG8400000 |
| ChEBI | 17590 |
| BMT nömrəsi | 1262 |
| ChemSpider | 349 |
Oktan (C8H18) — Alkanlar sinfindən doymuş karbohidrogen.
Xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Spesifik iyə malik rəngsiz mayedir, oktan ədədi 17 – 19 -dur.
Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Izooktanla və digər izomerlərlə birgə neftin, birbaşa qovmadan alınan benzinin (10%-ə qədər), həmçinin az miqdarda CO və H2-dən alınan sintetik benzinin tərkibində olur. Sənayedə oktanı rektifikasiya yolu ilə ayırırlar, sonra "molekulyar ələk"lərin köməyi ilə moçevina (karbamid) ilə təmizləyirlər.
Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hidrogen iştirakında alümomolibden və ya alümoxrom katalizatorları üzərindən buraxıldıqda (500oC-də və 1–2 Mn/m2 və ya 10–20 kqs/sm2 təzyiq altında) oktan aromatik karbohidrogenlərin (o-ksilol və etilbenzol) qarışığına çevrilir. Bu dehidrotsiklləşmə reaksiyası – katalitik riforminq proseslərində əsas reaksiyalardan biridir.
Izomerləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Oktanın 18 struktur izomeri var:
- oktan (n-oktan)
- 2-metilheptan
- 3-metilheptan (+ optik izomerləşmə)
- 4 — metilheptan
- 3-etilheksan
- 2,2-dimetilheksan
- 2,3-dimetilheksan (+ optiki izomerləşmə)
- 2,4-dimetilheksan (+optiki izomerləşmə)
- 2,5-dimetilheksan
- 3,3 — dimetilheksan
- 3,4 — dimetilheksan (+optiki izomerləşmə (iki hiral mərkəz))
- 2-metil-3-etilpentan
- 3 — metil-3-etilpentan
- 2,2,3-trimetilpentan (+optiki izomerləşmə)
- 2,2,4-trimetilpentan (həmçinin izooktan kimi məlumdur)
- 2,3,3-trimetilpentan
- 2,3,4 — trimetilpentan
- 2,2,3,3-tetrametilbutan
İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Корольченко А. Я.,Корольченко Д.А. Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения. Справочник: в 2-х ч. — 2-е изд., перераб. и доп.- М.: Асс. "Пожнаука", 2004. — Ч. II. — 713 с. — ISBN 5-901283-02-3, УДК (658.345.44+658.345.43)66.
