Anar

Vikipediya, azad ensiklopediya
Sortilegus (müzakirə | töhfələr) tərəfindən edilmiş 01:35, 13 may 2021 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Vikipediyada bu adlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Anar (ad).
Anar
Anar Rəsul oğlu Rzayev
Təxəllüsü Anar
Doğum tarixi 14 mart 1938(1938-03-14)[1] (86 yaş)
Doğum yeri
Milliyyəti azərbaycanlı
Həyat yoldaşı Zemfira Səfərova
Uşağı Günel Anarqızı-Tural Rzayev
Atası Rəsul Rza
Anası Nigar Rəfibəyli
Təhsili Bakı Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti şair,dramaturq,ssenarist,tərcüməçi
Fəaliyyət illəri 1960-h.h.
Əsərlərinin dili azərbaycanca
Janrlar roman, teatr pyesi, hekayə
İlk əsəri «Keçən ilin son gecəsi» «Bayram həsrətində» (1960)
Tanınmış əsəri
Üzvlüyü
Mükafatları "Azərbaycan Respublikasının xalq yazıçısı" fəxri adı — 1998 "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 1976 Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 1980
"İstiqlal" ordeni — 1998 "Şərəf" ordeni — 2013 "Şöhrət" ordeni "Heydər Əliyev" mükafatı — 2011
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu — 2010 "Humay" mükafatı
anar.az
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Anar (tam adı: Anar Rəsul oğlu Rzayev; 14 mart 1938[1], Bakı) — azərbaycanlı yazıçı, şair, tərcüməçi, ssenarist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri. Xalq yazıçısı

Ailəsi

Anarın atası şair Rəsul Rza, anası şairə Nigar Rəfibəylidir. Anar anası tərəfdən Azərbaycanın məşhur ictimai və dövlət xadimi, Azərbaycan Demokratik Respublikasının ilk səhiyyə naziri və Gəncə şəhərinin general-qubernatoru olan Xudadat bəy Rəfibəylinin nəvəsidir. Atası tərəfdən isə Məmmədxanlılar nəslindəndir. Soy adları ulu babası, Çiyni və bir para kəndlərin mülkədarı Məmmədyar oğlu Məmməd xanla bağlıdır. Bayat boyundan, Şahsevən tayfasından olan Məmməd xan XIX əsrin ortalarında rus əsgərləriylə toqquşmadan sonra zindana atılır və orda zəhərlənərək öldürülür. Məmmədxanın nəticəsi, Rəsulun atası İbrahim Məmmədxanlı Göyçayda mirzəlik edər və ticarətlə məşğul olarmış. 1915-ci ildə Bakıda vəfat etmiş və Çəmbərəkənddə dəfn edilmişdir.

1913-cü il iyunun 29-da Gəncədə anadan olmuş Nigar xanım Rəfibəyli məşhur Rəfibəylilər nəslindəndir. Ata tərəfdən babası Ələkbər bəy Rəfibəyli – el ağsaqqalı, maarifçi, Azərbaycanda ilk siyası partiya olan "Difai" partiyasının yaradıcılarındandır.

Ələkbər bəyin yeganə oğlu, Nigar xanımın atası Xudadat bəy ilk ali təhsilli cərrahlardandır. Xarkov Tibb Universitetini bitirdikdən sonra 17 il Gəncə xəstəxanasının baş həkimi və həkimlər cəmiyyətinin sədri kimi çalışmışdır.

1918-ci ildə Gəncədə müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulan zaman Xudadat bəy Rəfibəyli Fətəli xan Xoyskinin hökumətində ilk səhiyyə naziri olmuş, bir il sonra isə Gəncə general-qubernatoru vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1920-ci il aprel bolşevik çevrilişindən sonra həbs edilmiş, Gəncə üsyanının təşkilində ittihamlandırılaraq güllələnmişdir.

Həyatı

Azərbaycanın mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin bir qrupunun Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva ilə görüşü zamanı. 1 mart 2019-cu il[2].

Anar 1945-ci ildə 10 illik musiqi məktəbinə (indiki Bülbül adına məktəb) daxil olmuş və 1955-ci ildə həmin məktəbi gümüş medalla bitirmişdir. Birinci sinifdən onuncu sinifə qədər Zemfira Səfərovayla bir yerdə oxumuşlar.

1955-ci ildə Anar Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakultəsinə, Zemfira konservatoriyaya daxil olsa da, yolları ayrılmamış, nişanlanmış, evlənmişlər. Toyları 1962-ci il yanvarın 27-də olmuşdur.

Anar və Zemfira xanımın iki övladları var. Böyük oğulları Tural ərəbşünas və diplomatdır, Azərbaycanın Misir Ərəb Respublikasındakı səfiridir, qızları Günel isə Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsini bitirib.

Fəaliyyəti

Anar 1991-ci ilin martında Yazıçıların IX Qurultayında yekdilliklə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri seçilmişdir. 1997-ci il oktyabrın 30-da Yazıçıların X Qurultayında yekdilliklə yenidən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri seçilmişdir.

Anar və Ziya Bünyadov

1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının ilk iclasını Anar aparmışdır. Anar 1995-ci və 2000-ci illərdə Azərbaycan Republikası Milli Məclisinin deputatı seçilmişdir. O, Milli Məclisin mədəniyyət komissiyasının sədri olmuşdur. Bu komissiyanın mədəniyyət, tarix və memarlıq abidələrinin qorunması, kinematoqrafiya haqqında və s. tərtib etdiyi qanunları parlament tərəfindən qəbul edilmişdır.

1995-ci ildə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Komissiyasının üzvü olmuşdur.

Anar 2014-cü ildə Türkiyənin Əskişəhər şəhərində keçirilən VI Türk Dünyası Ədəbiyyat Dərgiləri Konqresinin qərarı ilə Türk Dilində Danışan Ölkələrin Yazarlar Birliyinin ilk başqanı seçilib[3].

Mükafatları

Əsərləri

Povestləri

  • Ağ liman (1965)
  • Dantenin yubileyi
  • Macal
  • Dədə Qorqud
  • Əlaqə
  • Ömür yolu. Yaradıcılığı

Roman

Hekayələri və pyesləri

  • Sənin nəğmən yaxşıdır (pyes) (1952)
  • Keçən ilin son gecəsi (1960)
  • Bayram həsrətində (1958)
  • Asqılıqda işləyən qadının söhbəti (1959)
  • Sabah ayıq olacayıq (1959)
  • Yağışlı gecə (1960)
  • Taksi və vaxt (1961)
  • Vahimə
  • Əlifba (1967)
  • Yaxşı padşahın nağılı (1970)
  • Otel otağı
  • Mütləq görüşərik
  • Qırmızı "Limuzin"
  • Gürcü familyası (1967)
  • Şəhərin yay günləri
  • Mən, sən, o və telefon (1967)
  • Sizsiz
  • Ağ qoç, Qara qoç (2003)
  • Səhra yuxuları
  • Yaşamaq haqqı
  • Unudulmaz görüşlər
  • Qaragilə
  • Ləyaqət

Molla Nəsrəddin - 66

  1. Zarafatsız
  2. Məlumat
  3. Gülməşəkər kəndinin sabahı
  4. Zəncir
  5. Rəng
  6. Başımızın ağası
  7. Əl əli yuyar və yaxud bozbaş dəstgahı
  8. Sayların sərgüzəşti
  9. Bir stəkan su
  10. Maraqlı tədqiqat
  11. Marallarım
  12. Molla Nəsrəddin - 86

"Molla Nəsrəddin" yüz il sonra

  1. "Molla Nəsrəddin" yüz il sonra (2016)
  2. Heç məni demirsən... (2015)
  3. Futbol reportajı (2013)
  4. Bir güllə bahar olmaz (2013)
  5. Sürüş Suruş
  6. Naqqal Nağı və Əzizənin ərizəsi
  7. Burda... Orda... Burda...

Tərcümələri

Filmoqrafiya

Filmin adı İl Ssenari müəllifi Əsər müəllifi Quruluşçu rejissor Aktyor İştirakçı Haqqında Filmin növü
Fayl:Dəniz (film, 1965).jpg
 Dəniz 1965 HəY Qısametrajlı sənədli film
Fayl:Torpaq. Dəniz. Od. Səma (film, 1967).jpg
 Torpaq. Dəniz. Od. Səma 1967 HəY Tammetrajlı bədii film
Fayl:Qobustan (film, 1967).jpg
 Qobustan 1967 HəY Qısametrajlı sənədli film
Hər axşam on birdə 1968 HəY Tammetrajlı bədii filmi
Fayl:Bu, Səttar Bəhlulzadədir (film, 1969).jpg
 Bu, Səttar Bəhlulzadədir 1969 HəY Qısametrajlı sənədli televiziya filmi
Gün keçdi 1971 HəY Tammetrajlı bədii film
Nəsimi 1971 HəY Qısametrajlı sənədli film
Gecə işıqları 1972 HəY HəY İki hissəli bədii film
Yığıncaq 1972 HəY
Fayl:Xatirələr sahili (film, 1972).jpg
 Xatirələr sahili 1972 HəY Tammetrajlı bədii film
Fayl:Var olun, qızlar... (film, 1972).jpg
 Var olun, qızlar... 1972 HəY Tammetrajlı bədii film
Fayl:Dədə Qorqud (film, 1975).jpg
 Dədə Qorqud 1975 HəY Tammetrajlı bədii film
Daşlar danışanda 1976 HəY Qısametrajlı sənədli film
İşgüzar adamlar (film, 1977) 1977 HəY "Mozalan" süjeti
Fayl:Dantenin yubileyi (film, 1978).jpg
 Dantenin yubileyi 1978 HəY Tammetrajlı bədii film
Fayl:Keçən İlin Son Gecəsi (1978).jpg
 Ötən ilin son gecəsi 1978 HəY Tammetrajlı televiziya tamaşası
Fayl:Üzeyir ömrü (film, 1981).jpg
 Üzeyir ömrü 1981 HəY HəY Tammetrajlı bədii film
Fayl:Ötən İlin Son Gecəsi (1983).JPG
 Ötən ilin son gecəsi 1983 HəY Tammetrajlı bədii film
Fayl:Qəm Pəncərəsi (1986).JPG
 Qəm pəncərəsi 1986 HəY HəY Tammetrajlı bədii film

Ssenari müəllifi və quruluşçu rejissor olduğu bədii filmlər

  1. Sözsüz mahnı (film, 1972) (ssenari müəllifi) (quruluşçu rejissor)
  2. Evləri köndələn yar (film, 1982) (ssenari müəllifi)
  3. İmtahan (film, 1987) (ssenari müəllifi);
  4. Əlaqə (film, 1989) (ssenari müəllifi);
  5. Təhminə (film, 1993) (ssenari müəllifi);
  6. Otel otağı (film, 1998) (ssenari müəllifi);
  7. Nigarançılıq (film, 1998) (ssenari müəllifi)
  8. Cavid ömrü (film, 2007) (ssenari müəllifi)
  9. Sübhün səfiri (film, 2012) (ssenari müəllifi)

Əsərləri əsasında çəkilmiş bədii filmlər

  1. Hər axşam saat 11-də (film, 1969) SSRİ, Mosfilm (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında)
  2. Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996) (Anarın eyniadlı romanı əsasında);
  3. Sizə məktub var (film, 1998) (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında)
  4. Aktyorun əsgisi (film, 2004) TRT. Türkiyə. (Anarın "Dantenin yubileyi" povesti əsasında) (ssenari müəllifi Atilla Engin, quruluşçu rejissor Feyzi Tuna, operator Koksan Kolkal, bəstəkar İlyas Mirzəyev. Rollarda Fərhan Şensoy, Suna Kesgin, Rasim Öztəkin və b.);
  5. Tilsim (film, 2005) (Anarın "Vahimə" hekayəsi əsasında).
  6. "Ve telefon". Türkiyə. (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında); rejissor Nuran Evren.
  7. Mən, sən, o və telefon (film, 2014) (Anarın eyniadlı əsəri əsasında)

Ssenariləri əsasında çəkilmiş sənədli filmlər

  1. Aşıqlar (film, 1983) (ssenari müəllifi);
  2. Daş saatın səsi (film, 1985) (ssenari müəllifi);
  3. Dədə Qorqud dühası (film, 1999) (ssenari müəllifi);
  4. Dağ dağa rast gəlməz. (Mozalan süjeti) (ssenari müəllifi).

Ssenariləri əsasında çəkilmiş televiziya filmləri

  1. Qədim Gəncə, Yeni Gəncə (1981) (ssenari müəllifi) (rejissor Arif Qazıyev);
  2. Bu, Mircavaddır (film, 1987) (ssenari müəllifi);
  3. Dirsə xan oğlu Buğac boyu (film, 2000)
  4. Salur Qazanın evi talandığı boy (film, 2001)

Ssenariləri əsasında çəkilmiş cizgi filmləri

  1. Basatın igidliyi (film, 1988) (ssenari müəllifi).

İdeyası əsasında çəkilmiş filmlər

  1. Evləri göydələn yar (film, 2010) (ideya və süjet)

Haqqında çəkilmiş sənədli filmlər

  1. Anarla üz-üzə (film, 1988) (Mərkəzi Televiziyanın sifarişi ilə Anar haqqında çəkilmiş iki hissəli sənədli film. Azərbaycantelefilm. Ssenari müəllifi Zeynal Məmmədov, rejissor Ramiz Mirzəyev (Həsənoğlu), operator Adil, bəstəkar Cavanşir Quliyev. Bəstəkarın ifasında səslənən mahnının sözləri Rəsul Rzanındır).
  2. Anarın anları (film, 2008) tammetrajlı sənədli telefilm, rejissor Ramiz Həsənoğlu

Maraqlı faktlar

  • Azərbaycanda Anar adını daşıyan ilk şəxs yazıçı Anardır. Sonralar valideynlər bu adı öz övladlarına çox vermişlər. Hazırda Anar Azərbaycanda ən çox yayılmış kişi adlarından biridir. Adın açıqlanmasında da bir-birindən fərqli 2 versiya mövcuddur. 1-ci versiyaya görə "Anar" "anmaq" ("xatırlamaq", "yada salmaq") feilindən düzəldilmişdir. 2-ci versiyaya görə Anası Nigar Atası Rəsul sözlərinin baş hərflərindən ad yaradılmışdır.
  • Kinoşünas Ayaz Salayevin iddiasına görə, rejissor Nora Efronun çəkdiyi və baş rolda məşhur Hollivud kinoulduzu Tom Henksin oynadığı "Sizə məktub var" (You've Got Mail) filminin ssenarisi Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında qurulub. Kinoşünasın bu fikrə gəlməsinə adıçəkilən hekayənin Amerikada çap olunması da əsas verib.[7]

Mənbə

  • Xamis Muradov. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 4.
  • Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 814.
  • Anara kino fenomeni demək olarmı? TƏHLİL Arxivləşdirilib 2016-02-14 at the Wayback Machine

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 Anar // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
  2. ↑ İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin bir qrupu ilə görüşüblər. president.az, 01.03.2019  (az.)
  3. ↑ Anar başqan seçildi
  4. ↑ Respublika kino sənəti işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 23 dekabr 1976-cı il tarixli Fərmanı — anl.az saytı
  5. ↑ Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1980-ci il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1980-ci il tarixli Qərarı — anl.az saytı
  6. ↑ Bəstəkarlar İttifaqı Anarı “Üzeyir Hacıbəyli” medalı ilə təltif edib
  7. ↑ "525-ci qəzet", 7 oktyabr, 1999

Həmçinin bax

П: "Azərbaycan kino sənəti" portalı

Xarici keçidlər

Video

Digər

Anarın əsərləri Arxivləşdirilib 2007-01-25 at the Wayback Machine

Xarici keçidlər

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Anar&oldid=5939664"