Şərqi Azərbaycan ostanı
Ostan | |
Şərqi Azərbaycan ostanı | |
---|---|
fars. استان آذربایجان شرقی azərb-ərəb. شرقی آذربایجان اوستانی | |
![]() | |
38°04′36″ şm. e. 46°16′48″ ş. u. |
|
Ölkə | İran İslam Respublikası |
Daxildir | III region |
İnzibati mərkəz | Təbriz |
Ən böyük şəhərləri | Təbriz |
Tarixi və coğrafiyası | |
Sahəsi | 45 650.5 km² |
Saat qurşağı | UTC+3.30, yayda UTC+4.30 |
Əhalisi | |
Əhalisi | 4 082 000 nəfər (2021) |
Əhalinin sıxlığı | 81.590 nəfər/km² |
Etnik tərkib | Azərbaycanlılar , Tat və sairə |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
ISO kodu | IR-03 |
Telefon kodu | 0411 |
Rəsmi sayt | |
![]() |
|
![]() |
|
![]() |
Şərqi Azərbaycan ostanı — İran İslam Respulikasının şimal-qərbində ostan. İnzibati mərkəzi Təbriz şəhəridir.
Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ostanlığın ərazisi təqribi 47830 km²-dir. Əhaili isə 4 milyon nəfərdir. Bölgə şimaldan Azərbaycan, Ermənistan Respublikaları və Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə, qərbdən Zəncan, şərqdən isə Ərdəbil şəhərləri ilə həmsərhəddir.[1] Ostanlığın ərazisinin 40%-ni dağlar təşkil edir. Burada ən hündür nöqtə Təbrizin cənubunda yerləşən Səhənd dağının vulkanik zirvəsidir (3707 m). Bölgədə yerləşən dağlara Səhəndlə yanaşı, Mişo dağı, Bozquş, Qaflan Kuh, Gərədağ, Morodağ, Eynəli, Qoşa dağı misal göstərmək olar. Bundan başqa bölgənin Ərdəbil sərhəddində Savalan dağı yerləşir.
Şərqi Azərbaycanın iqliminə Aralıq dənizi kontinental, eləcə də soyuq yarı quraq iqlim təsir göstərir. Xəzər dənizindən əsən mülayim mehlərin də alçaq ərazilərin iqliminə müəyyən təsiri var. Temperatur Təbrizdə 8,9 °C-ə qədər, Marağada 20 °C-ə qədər yüksəlir, qışda isə ən azı -10 ilə -15 °C-ə düşür. Əyaləti ziyarət etmək üçün ideal fəsillər yaz və yay aylarıdır.
Dağın adı | Ən yüksək zirvəsi | Hündürlüyü |
---|---|---|
Səhənd | Kamal | 3750 |
Mişo | Əli Ələmdar | 3155 |
Bozquş | Bozquş | 3304 |
Qaflankuh | Ocaq dağı | 2981 |
Gərə dağ | Kiyaməki | 3414 |
Moro dağ | Çəllə Xana- Pir Musa | 2210 |
Eynəli dağı | Eynəli | 1800 |
Qoşa dağ | Qoşa | 3150 |
Savalan | Sultan Dağı | 4811 |
Qaradağ | Nişankuh | 3660 |
Relyef[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ətraflı məlumat üçün: Cənubi Azərbaycanın relyefi
Daxili sular[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ətrafı məlumat üçün: Şərqi Azərbaycan ostanının çayları
- Ətrafı məlumat üçün: Şərqi Azərbaycan ostanında yerləşən su anbarları
- Qarasuçay
- Əhərçay
- Acıçay
- Quruçay
- Araz çayı
- Urmiya gölü
- Quru göl
- Asiyab Xarabə şəlaləsi
- Gül Axur şəlaləsi
- Eyş Abad şəlaləsi
- Şor şor şəlaləsi
- Sərkənd Dizeç şəlaləsi
- Pir Saqqa şəlaləsi
Şərqi Azərbaycan ostanı mədən suları və termal sularla olduqca zəngindir. Taptapan, Vercuy , Qoşayiş , Abgərmə Sərab, Allah Haq , Bostanabad, Esbfruşan, Pir Saqqa termal suları və Kəndvan, Sufiyan mineral suları bunlardan ən çox bilinənləridir.
Ostanlığın ərazisinin 16.400 hektarını təxminən 4.1%-ni meşələr təşkil edir. Bu meşələrin böyük bir hissəsi Qaradağ bölgəsindədir. Bundan başqa Əhər, Xudafərin, Kəleybər, Vərziqan və Culfa şəhristanında da belə yaşıllıq sahələri vardır. Araz çayı ətrafında Kəleybər şəhristanı hüdudlarında 80428 ha-lıq ərazi təbiət abidəsi elan olunaraq mühafizə edilmişdir. Digər tərəfdən Şərqi Azərbaycan vilayətinin təbii sərvətlərindən biri olan Arasbaran bölgəsi 1976-cı ildə təbii həyat sahəsi kimi YUNESKO tərəfindən dünya təbii sərvətlər siyahısına daxil edilmişdir.
İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bölgənin iqlim şəraiti, torpaq xüsusiyyətləri və coğrafi mövqeyi Şərqi Azərbaycan vilayətini kənd təsərrüfatı üçün əlverişli əraziyə çevirmişdir. Vilayət münbit torpaqlarına və kənd təsərrüfatı fəaliyyəti sahəsində böyük təbii sərvətlərə malik olduğuna görə ölkənin əsas kənd təsərrüfatı mərkəzlərindən biridir. Bu torpaqlarda istehsal olunan məhsullar həm ölkə həm rayon tələbatının bir hissəsini təmin edir, həm də xaricə də ixrac olunur. Bölgədə müxtəlif bağçılıq məhsulları ilə yanaşı, tərəvəz və taxıl məhsulları da becərilir.
Şərqi Azərbaycan bölgəsi soğan və yonca istehsalı üzrə ölkədə birinci yerdədir. Mərcimək istehsalında ikinci, kartof və noxud istehsalında isə beşinci yerdədir. Bura o cümlədən bağ bitkilərinin becərilməsində də əhəmiyyətli rola malikdir. Belə ki, ərik istehsalı sahəsində birinci, alma və badam istehsalı üzrə ikinci, üzüm istehsalına görə dördüncü, qoz istehsalına görə isə beşinci yeri tutur.
Kənd təsərrüfatı. Şərqi Azərbaycan bölgəsi həm də geniş otlaq sahələrinə görə ölkənin ən mühüm heyvandarlıq mərkəzlərindən biridir. Bu çərçivədə xüsusilə ət və dəri istehsalı baxımından əhəmiyyətli yerə malikdir. Bölgədəki köçəri heyvandarlıq fəaliyyəti əyalətdə heyvandarlığın əhəmiyyətini və iqtisadi vəziyyətini iki qat artırır. Vilayətdə heyvandarlıq ümumiyyətlə ənənəvi üsullarla aparılır, müasir heyvandarlıq isə yenicə inkişaf etməyə başlayıb.
Şərqi Azərbaycan vilayəti bal istehsalı üzrə ölkədə ikinci, yumurta istehsalına görə üçüncü, ət istehsalına görə dördüncü, süd və quşçuluğa görə beşinci yeri tutur. Bütün bunlar əyaləti ölkənin ən mühüm heyvandarlıq və heyvandarlıq məhsulu mərkəzlərindən birinə çevirmişdir.
Sənaye[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şərqi Azərbaycan vilayəti mədənlərin olması baxımından ölkənin ən zəngin bölgələrindən biridir. Əyalətdə 110 növ mədən var, onlardan 45-i fəaliyyət göstərir. Vilayətdəki ən əhəmiyyətli mədənlər 2 milyon ehtiyatla dünyanın ən böyük mis mədənlərindən biri olan Əhər rayonundakı Süngür mis mədənidir. Qızıl, diatomit, nefel, sinit və bəzək daşları vilayətin digər mədənlər sırasındadır. Şərqi Azərbaycan vilayəti 8000-ə yaxın fabrik və sənaye emalatxanası ilə ölkənin həm də mühüm sənaye mərkəzlərindən biri hesab olunur. Bölgənin sənayesini xammal sərfiyyatına və istehsal keyfiyyətinə görə “yüngül sənaye” və “ağır sənaye” kimi iki kateqoriyaya bölmək olar. Vilayətdə yüngül sənaye müsəssiləri bunlardır: mebel və stul fabrikləri, dəri sexləri, elektrik sənayesi, şüşə sənayesi, boya istehsalı sənayesi, toxuculuq sənayesi və ayaqqabı sənayesi. Ağır sənaye obyektləri arasına isə Təbriz İES, Təbriz NEZ, maşınqayırma zavodları, traktor zavodu, sement zavodu və s. daxildir.[2]
Turizm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ostanlığın ərazisini turizm baxımından üç hissəyə bölmək olar. Bunlar şimal, cənub və mərkəzi hissələrdir. Bu baxımdan vilayətin mərkəzi İpək yolu marşrutu üzərində olması səbəbindən daha böyük əhəmiyyətə malikdir. Vilayətin şimalında çoxlu tarixi, mədəni abidə var. Bundan başqa Araz çayı və ətrafının yaşıl vizual mənzərələri, Müqəddəs Stepanos monastrı, Arasbaran meşələri turistik baxımdan əhəmiyyətlidir.[3]
Görməli yerləri
Kilisələr: Şərqi Azərbaycan vilayətində zaman-zaman müsəlmanlar və xristianlar yan-yana yaşamış, daha sonra xristianlar müxtəlif səbəblərdən bu bölgəni tərk etmişlər. Bununla belə, onlardan geridə qalan mühüm dini əsərlər var. Kilsələr də onlardan biridir. Müqəddəs Stepanos monastrı, Çoban kilsəsi, Müqəddəs Hoans kilsəsi, Sehrəgə kilsəsi,, Mücumbar kilsəsi, Müqəddəs Məryəm kilsəsi , Məryəm Nənə, Adventist kilsəsi, İncil kilsəsi, Şuğat Müqəddəs, Katolik kilsələri və s. əyalət sərhədləri daxilində yerləşir. Bu kilsələr arasında Müqəddəs Stepanos monastrı X-XII əsrə,Müqəddəs Məryəm kilsəsi XVI əsrə, Mucumbar kilsəsi XVII əsrə, digərləri isə XVIII-XIX əsrlərə aiddir.[4]
Qalalar: Şərqi Azərbaycan vilayətinin sərhədləri daxilində də çoxlu tarixi qalalar yerləşir. Təəssüf ki, bu qalalar və onların əksər obyektləri bəzi xarabalıqlar istisna olmaqla, günümüzə gəlib çıxa bilməmişdir. Çatanlarda isə lazımi təmir işləri aparılmayıb.[5] Əslində, bu əsərlərin aidiyyəti orqan və təşkilatlar tərəfindən qorunmadığı və gələcək nəsillərə çatdırılması ideyası zəif olduğu üçün onların hazırkı vəziyyəti hər keçən müddətdə daha da məhvə doğru gedir. Kəleybər şəhristanı daxilində yerləşən Babək qalası hələ Sasani dövləti zamanında tikilmişdir. Daha sonra ərəb ordusuna qarşı döyüşlərdə Babək və ordusu tərəfindən müdafiə məqsədi ilə istifadə edilmişdir.
Kürdəşt qalası- Culfa şəhristanı daxilində , Araz çayının cənubunda Kürdəşt kəndində yerləşir. Qacarlar dövründə İran və Rusiya arasında gedən müharibələrdə xalq qəhrəmanı Abbasmirzə tərəfindən də hərbi məqsədlər üçün istifadə edilmişdir.[6]
Həştrud qalası- Hərştrud şəhərindən 20 km uzaqlıqda yerləşir. Bir digər adı isə Narınqaladır.
Şərqi Azərbaycan ostanında yerləşən və günümüzə qədər gəlib çatan qalalar aşağıdakılardır: Daşqala-Əcəbşir, Coşin qalası (Vərziqan), Kürdəşt qalası (Culfa), Noduz qalası, Pəştu qalası (Əhər), Ağcaqala (Vərziqan), Sansarud qalası (Mərənd), Peyqam qalası , Qəh-qəhə qalası, Hülakü xan qalası (Üskü).[6]
Körpülər: Acıçay körpüsü (Acıçay, Təbriz) , Xudafərin körpüsü (Araz çayı), Qarı körpüsü (Təbriz, Mehran Rud çayı), Pənc Çeşmə körpüsü (Sufiçay, Bünab), Qız körpüsü (Miyanə, Qızılüzən çayı), Pol Səngi körpüsü, Bilankuh körpüsü, Münəccimbaşı körpüsü, Mənsur körpüsü (Təbriz), Venyar körpüsü (Təbriz), Qızlar körpüsü (Mərduğ çayı), Şəhərçay körpüsü (Miyanə) və s.[7]
Muzeylər: Azərbaycan muzeyi (Təbriz), Cənubi Səhənd antropologiya muzeyi, Ölçü muzeyi (Təbriz), Əşair muzeyi (Sərab), Dəmir dövrü muzeyi (Təbriz), Marağa Qaya Rəsmləri muzeyi (Marağa), Elxani İxtisas muzeyi (Marağa), Xudafərin Bastan Şənasi muzeyi (Xudafərin).[8]
Digər görməli yerlər: Azərbaycan Muzeyi, Avarsın qalası, Təbrizin Ölçü muzeyi, Şahgölü / Elgölü, Təbrizin Ərk qalası, Təbriz Bazarı, Təbriz cümə məscidi, Təbriz Bələdiyyə sarayı, Tərkin Daş məscidi, Xaraba dəyirman, Sərkəndədizə şəlaləsi, Sabılmı məscidi, Zöhhak qalası, İşava şəlaləsi, Qafariyə günbədi/gümbəzi, Qədimqaya köhülü/mağarası, Qurugöl gölü, Qırmızıgünbəd/gümbəz, Kəbüd günbədi/gümbəzi, Kəndovan kəndi, Küyətər köhülü/mağarası, Təbrizin Göy məscidi, Gülaxır şəlaləsi, Mudur günbədi/gümbəzi, Marağa rəsədxanası, Təbrizin Məşrutə evi, Behnam evi, Əmir Nizam-i-Gerrusi evi və s.[9]
Nəqliyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nəqliyyat sektoru bu bölgənin iqtisadi fəaliyyətinin açarı kimi, həm də həssas sahələrin inkişafında mühüm rola malikdir. Şərqi Azərbaycan vilayətinin yerləşməsinin üstünlükləri sayəsində avtomobil yolları ilə yanaşı hava və dəmir yollarına da sahibdir. Bundan əlavə Urmiya gölü vasitəsilə Şərqi Azərbaycan və Qərbi Azərbaycan əyalətləri arasında su yolu daşımaları həyata keçirilirdi.[2]
Coğrafi mövqeyi, İpək Yolu üzərində və Şərqi, Qərbi eləcə də Mərkəzi Asiyanın ticarət yollarının qovşağında olması, Avropa ilə əlaqəsi Şərqi Azərbaycan vilayətinin nəqliyyat şəbəkələrinin xüsusiyyətlərindəndir. Buna görə də, əyalətdə avtomobil yolları şəbəkəsinin genişləndirilməsi avtomobil nəqliyyatının yaxşılaşdırılmasına şərait yaratmışdır. Bu çərçivədə bölgələr və şəhərlər magistral yollarla bir-birinə bağlıdır.[10]
Vilayətdəki digər nəqliyyat sistemi dəmir yoludur. 2016-cı ilə aid statistik məlumatlara əsasən, Şərqi Azərbaycan vilayətinin dəmir yolu xətlərinin (magistral, yarım, manevr, sənaye və ticarət) uzunluğu 745,3 km-dir. Həmin ildə şəhər dəmir yolu şəbəkəsini, eləcə də şəhərdaxili nəqliyyatı əhatə edən avtomobil yollarının uzunluğu 14200,96 km idi. Bu şəbəkənin 25,4%-ni şəhərlərarası, 1,1%-ni şəhərdaxili, 73,5%-ni isə kənd yolları təşkil edirdi. [11] Şərqi Azərbaycan dəmir yolları İran dəmir yolu şəbəkəsini Türkiyə üzərindən Avropa və Yaxın Şərqə, Naxçıvan Muxtar Respublikası üzərindən Qafqaz və onun hüdudlarından kənara, o cümlədən adı çəkilən ölkələrin dəmir yollarını Orta Asiya, Xəzər dənizi, Fars körfəzi və Hind okeanı limanlarına birləşdirir.[12]
Şərqi Azərbaycanın mərkəzi olan Təbriz, əyalətə daxil olan Əcəbşir, Bünab, Marağa, Həştrud, Miyanə və Culfa şəhərləri ilə dəmir yolu şəbəkəsi ilə bağlıdır.
Şərqi Azərbaycan vilayətinin iki beynəlxalq hava limanı (Təbriz və Səhənd) gündə orta hesabla 30 daxili və beynəlxalq uçuş həyata keçirir. Bunlardan Təbriz hava limanı İranın Şərqi Azərbaycan vilayətinin mərkəzi olan Təbriz şəhərində yerləşir. Bu hava limanı İran Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən də hava bazası kimi istifadə olunur. Vilayətin digər hava limanı Səhənd şəhərində yerləşir.[13]
Mədəniyyət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kulinariya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şərqi Azərbaycan ostanının ən məşhur və sevilən yeməklərindən biri Abguştdur. Sümüklü quzu əti, rəndələnmiş pomidor, soğan, noxud, kartof və sarıkök ilə gil və ya torpaq qazanda bişirlən yemək isti çörəklə servis olunur.[14]
Digər məşhur yeməklərdən biri isə Ayran aşı adlandırılan qatıqla hazırlanan ayranın içinə düyü, noxud, ağ lobya, sarımsaq, ispanaq, kişniş və nanə əlavə etməklə bişirlən yeməkdir.
Bölgənin ən çox diqqət çəkən yeməklərinə "Səbzi qovurma", "Qiymə", "Təbriz köftəsi", "Əriştə aşı", "Umac aşı" kimi yeməkləri misal göstərmək olar.[14]
Geyim
Ənənəvi Azərbaycan geyimlərinin tikiş bacarıqları ölkənin milli abidələrinin Qeyri-Maddi İrs Siyahısında qeyd olunsa da, təəssüf ki, əyalət şəhərlərində yerli və ənənəvi geyimlərə üstünlük verilmir. Bu geyim növündən kəndlərdə köçəri (Qaradağ) tayfaları bəzi xüsusi hallarda istifadə edirlər. Şərqi Azərbaycanın kənd yerlərində qadınların hələ də yerli paltarlar geyindikləri, moda və mediadan təsirlənmədiyi söyləmək olar. Buna görə də Qaradağ köçərilərinin yerli geyimləri vilayətin mədəni görməli irslərindən biridir. Onların yaylığı pəncə ilə bağlanmış çiçəkli çərşafdır. Qadın paltarları uzun və müxtəlif rənglərdədir. Tenban adlanan köynək Gilan, Bəxtyari və Qaşqayi qadınlarının geyimlərini əks etdirir. Qaradağ köçəri qadın jiletləri qızıl və gümüş sikkələrin tikildiyi qolsuz parçalardır və sikkələrin sayı ailənin zənginliyini ifadə edir.[15]
Kişilər üçün xüsusi geyimlər kostyum və kep kimi tanınan papaqdır. Bu yerli paltar günümüzdə də Cənubi Səhənd kəndlərində istifadə olunur. Səhənd dağının çobanlarının istifadə etdiyi paltarlar əsasən qədər kişi pencəkləri Şərqi Azərbaycanın özünəməxsus və xüsusi geyimlərindəndir. Vilayətin köçəri bölgələrində yerli geyimlər bu gün də məşhurdur, lakin ucuz və hazır paltarların yayılması yerli geyimlərə təsir göstərmiş və bəzi köçəri tayfaların gənclərinin ənənəvi paltar yerinə bu geyimlərə üstünlük verməsinə səbəb olmuşdur.[16]
Hökumət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yerli özünüidarə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şərqi Azərbaycan ostanı inzibati cəhətdən aşağıdakı 21 şəhristanlara bölünür:
- Azərşəhr (Tufarqan) şəhristanı
- Bostanabad (Ucan) şəhristanı
- Bünab şəhristanı
- Culfa şəhristanı
- Çaroymaq şəhristanı
- Əcəbşir şəhristanı
- Əhər şəhristanı
- Heris şəhristanı
- Həştrud (Sərəskənd) şəhristanı
- Hurand şəhristanı (2013-cü ildən bəri)
- Kəleybər şəhristanı
- Marağa şəhristanı
- Məlikan (Məlikkəndi) şəhristanı
- Mərənd şəhristanı
- Miyanə şəhristanı
- Sərab şəhristanı
- Şəbüstər şəhristanı
- Təbriz şəhristanı
- Üskü şəhristanı
- Vərziqan şəhristanı
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
Siyahıyaalınmalara əsasən Şərqi Azərbaycan ostanı əhalisinin sayı[17] | |
---|---|
Siyahıyaalınma tarixi | Əhalinin sayı |
1 noyabr, 1956-cı il | 2 112 134 |
1 noyabr, 1966-cı il | 2 596 439 |
1 noyabr, 1976-cı il | 3 197 685 |
22 sentyabr, 1986-cı il | 4 114 084 |
11 dekabr, 1991-ci il | 4 420 343 |
23 oktyabr – 16 noyabr, 1996-cı il | 3 325 540 |
28 oktyabr – 17 noyabr, 2006-cı il | 3 603 456 |
24 oktyabr – 13 noyabr, 2011-ci il | 3 724 620 |
Ostanın sahəsi 47.830 km²-dir.[18]

Şəhərlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhər | 2006[19] | 2011[20] | 2016[21] |
---|---|---|---|
Əhər şəhristanı | 147,781 | 150,111 | 154,530 |
Əcəbşir şəhristanı | 65,741 | 66,746 | 70,852 |
Azərşəhr şəhristanı | 99,286 | 107,579 | 110,311 |
Bünab şəhristanı | 125,209 | 129,795 | 134,892 |
Bostanabad şəhristanı | 96,555 | 94,985 | 94,769 |
Çaroymaq şəhristanı | 33,921 | 32,745 | 31,071 |
Haştrud şəhristanı | 64,611 | 60,822 | 57,199 |
Heris şəhristanı | 67,626 | 67,820 | 69,093 |
Hurand şəhristanı1 | — | — | — |
Culfa şəhristanı | 52,176 | 55,166 | 61,358 |
Kəleybər şəhristanı | 87,259 | 48,837 | 46,125 |
Xudafərin şəhristanı1 | — | 34,977 | 32,995 |
Malikan şəhristanı | 100,366 | 106,118 | 111,319 |
Marağa şəhristanı | 227,635 | 247,681 | 262,604 |
Mərənd şəhristanı | 229,215 | 239,209 | 244,971 |
Miyanə şəhristanı | 187,870 | 185,806 | 182,848 |
Üskü şəhristanı | 84,061 | 98,988 | 158,270 |
Sərab şəhristanı | 132,094 | 131,934 | 125,341 |
Şəbüstər şəhristanı | 121,787 | 124,499 | 135,421 |
Təbriz şəhristanı | 1,557,241 | 1,695,094 | 1,773,033 |
Vərziqan şəhristanı | 46,833 | 45,708 | 52,650 |
Ümumi | 3,527,267 | 3,724,620 | 3,909,652 |
1Əhər şəhristanından ayrılıb |
Etnik və linqvistik tərkib[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhalisinin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan türklərindən ibarətdir.[23] Həmçinin ostanda çox az sayda tatlar, ermənilər, kürdlər (Xoxaranlu qəbiləsi), talışlar da məskunlaşmışdır. Ostanda toplam 2782 yaşayış məntəqəsi mövcuddur.[24]
Şərqi Azərbaycan günümüzdə[redaktə | mənbəni redaktə et]
İran Statistika qurumunun 2016-cı ildə verdiyi təhsil statistikasına görə;
2011-2016-cı illəri əhatə edən 5 illik dövrdə Şərqi Azərbaycan əyalətində əhalinin savadlılıq səviyyəsi 17,92%-dən 15,31%-ə enib. Sözügedən nisbət kişilərdə 12,61 faizdən 10,66 faizə, qadınlarda isə 23,32 faizdən 20,11 faizə qədər azalıb.
Şərqi Azərbaycan vilayətinin şəhərləri arasında Üskü şəhəri 91,1 faizlə ən yüksək savadlılığa malikdir. İranda icbari təhsil 9 ildir və 7 yaşdan başlayır. Ali təhsildə dörd səviyyə var. kollec (2 il), bakalavr (4 il), magistratura (2 il) və doktorantura (4 il)
Universitetlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
İran Tələbələr Xəbər Agentliyinin (İSNA) 2019-cu ildə dərc etdiyi hesabata əsasən, 2016-2017-ci tədris ilində Şərqi Azərbaycan vilayətində 139 universitet fəaliyyət göstərirdi.
Ali təhsil müəssisəsinin növü | Dövlət | Elmi-Tətbiqi | Distant təhsil | Texniki və Peşə | Kommersiya məqsədi güdməyən | Azad |
---|---|---|---|---|---|---|
Sayı | 8 | 37 | 26 | 8 | 12 | 48 |
Burada yerləşən əsas universitetlərin siyahısı:
- Təbriz Universiteti [25]
- Səhənd Texnologiya Universiteti[26]
- Azərbaycan Şəhid Mədani Universiteti
- Marağa Universiteti
- Təbriz Tibb Elmləri Universiteti
- Bünab Univeristeti [27]
- Təbriz İslam İncəsənəti Universiteti
- Təbriz Azad İslam Universiteti[28]
- Marağa Azad İslam Universiteti
- Miyanə Azad İslam Universiteti [29]
- Təbriz Payame Noor Universiteti
- Tətbiqi Elm və Texnologiya Universiteti
Tanınmış şəxslər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Qətran Təbrizi
- Əhməd Kəsrəvi
- Səməd Behrəngi
- Səttar xan
- Bağır xan
- Kazım Sadıxzadə
- Pərvin Etisami
- Əli Dayı
- Kərim Baqiri
- İrəc Mirzə
- Maqsud Əli Təbrizi
- Həsən Rüşdiyyə
- Şəms Təbrizi
- Əli Səlimi
- Əli Süheyli
- Mirzə İbrahim xan Həkimi
- Mahmud Cəm
- Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Melville. Charles Melville (ed.). Proceedings of the Third European Conference of Iranian Studies: Mediaeval and modern Persian studies. Reichert. 1999. ISBN 978-3-89500-104-8.
- Dalby, Andrew. Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More Than 400 Languages. Columbia University Press. 1998. səh. 156. ISBN 978-0-231-11568-1.
- İ. Gaderi. İran Turizm Coğrafyasına Bir Giriş. Tehran: Mehkameh. 2015.
- Scheyvens, R. Ekoturism and the Empowerment of Local Communities. 20. Tourism Management. 1999. 245–249.
- Sharpley, R., Telfer, D. J. Tourism and Development in the Developing World. Routledge. 2008.
- Alempur Recebi, M. Doğu Azerbaycan İl’inin Müzeleri. Təbriz: Doğu Azerbaycan İli Kültürel Miras Müdürlüğü. 2014.
- Mokhlesi, M. A. Doğu Azerbaycan’ın Tarihi Eserleri Listesi. Tehran: Kültürel Miras Örgütü. 1992.
- Ali NOROUZİ ALANJAGH. DOĞU AZERBAYCAN İLİNİN (İRAN) BÖLGESEL AÇIDAN TURİZM PLANLAMASI VE ANALİZİ. Erzurum. T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ COĞRAFYA ANABİLİM DALI. 2019.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "همشهری آنلاین-استانهای کشور به ۵ منطقه تقسیم شدند (Provinces were divided into 5 regions) (1 Tir 1393, Jalaali)". Hamshahri Online (Persian). 22 June 2014. 23 June 2014 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Sharpley, 2008. səh. 31
- ↑ Mokhlesi, 1992. səh. 35
- ↑ Mokhlesi, 1992. səh. 54
- ↑ Mokhlesi, 1992. səh. 45
- ↑ 1 2 Mokhlesi, 1992. səh. 44
- ↑ Mokhlesi, 1992. səh. 23
- ↑ Recebi, 2014. səh. 65
- ↑ Recebi, 2014. səh. 68
- ↑ ALANJAGH, 2019. səh. 186
- ↑ Şərqi Azərbaycan Ostanı Statistika illiyi, 2016
- ↑ ALANJAGH, 2019. səh. 187
- ↑ ALANJAGH, 2019. səh. 188
- ↑ 1 2 ALANJAGH, 2019. səh. 142
- ↑ ALANJAGH, 2019. səh. 148
- ↑ ALANJAGH, 2019. səh. 150
- ↑ Provinces of Iran — Administrative Divisions of Countries Country Regions ("Statoids"). United States of America, North Carolina, Durham.
- ↑ www.gazetteer.de
- ↑ "Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)" (Excel). AMAR (fars). The Statistical Center of Iran. səh. 03. 20 September 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 September 2022.
- ↑ "Census of the Islamic Republic of Iran, 1390 (2011)" (Excel). Iran Data Portal (fars). The Statistical Center of Iran. səh. 03. İstifadə tarixi: 19 December 2022.
- ↑ "Census of the Islamic Republic of Iran, 1395 (2016)" (Excel). AMAR (fars). The Statistical Center of Iran. səh. 03. 13 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 December 2022.
- ↑ شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۸۲۱/طرح بررسی و سنجش شاخصهای فرهنگ عمومی کشور (شاخصهای غیرثبتی){گزارش}:استان آذربایجانشرقی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۳۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۳ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ "Columbia İnternational Affaris Online : Iran — International Pressure and Internal Conflict". 2007-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-26.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2010-12-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-24.
- ↑ "Təbriz Universiteti rəsmi saytı". tabrizu.ac.ir.
- ↑ "Səhənd Texnologiya Universiteti rəsmi saytı". /www.sut.ac.ir (fars).
- ↑ |date=2019-10-02 "Bünab Universiteti rəsmi saytı" (#bad_url). bonabu.ac.ir.
- ↑ [www.iaut.ac.ir "Təbriz Azad İslam Universiteti"] (#bad_url). iaut.ac.ir.
- ↑ [www.iau-maragheh.ac.ir "Marağa Azad İslam Universiteti"] (#bad_url). iau-maragheh.ac.ir.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Şərqi Azərbaycan ostandarlığının rəsmi veb səhifəsi: استانداری آذربایجان شرقی Arxivləşdirilib 2011-03-03 at the Wayback Machine
- Qaradağ kəndlərinin türk adları fars adları ilə dəyişdirilib – Siyahı — GünAzTV
- Official website Arxivləşdirilib 2011-03-03 at the Wayback Machine
- Cultural Heritage Organization of East Azerbaijan
- The Union for Handwoven Carpets of East Azerbaijan
- Recent Photos from Azerbaijan
- Arasbaran UNESCO Biosphere Reserve
- Lake Urmia UNESCO Biosphere Reserve
- East Azerbaijan Research Park net portal
- Azerbaijan entries in the Encyclopædia Iranica