Tatlar
.jpg)
| ||||||||||||
| Qubanın Adur kəndindən olan bir qrup tat, 1880. | ||||||||||||
| Ümumi sayı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 30.000[1] | ||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Dili | ||||||||||||
| Dini | ||||||||||||
| Qohum xalqlar | ||||||||||||
|
farslar, osetinlər, talışlar, kürdlər, taciklər və digər irandilli xalqlar |
Tatlar — İrandilli etnoslardan biri. Azərbaycan və Rusiya ərazisində yaşayırlar.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tarixi məlumata görə bu qədim xalq təqribən 2000 il bundan qabaq Sasanilər İmperiyası hakimiyyəti zamanı şimaldan gələn türklərin qarşısını almaq məqsədilə Cənubi Qafqaz ərazisinə köçürülmüşdür. Qədim ari tayfalarından olan tatlar ərəb işğalından sonra islam dinini qəbul etmişlər.
1810-cu ildə Bakı və Abşeronun ətraf kəndlərinin komendantı general İvan İvanoviç Repin Bakı haqqında yığdığı məlumatlarda qeyd olunurdu ki, şəhərin özündə və müvafiq olaraq Bakı xanlığına aid olmuş ərazilərdə 2235 nəfər yaşayırdı. Azsaylı rus, erməni, yəhudilər(81 nəfər) istisna olmaqla əhalinin böyük əksəriyyəti - 2155 nəfər şiə tatlar təşkil edirdi. [5]
Dil
[redaktə | mənbəni redaktə et]İran dillərindən biri olan Tat dilində danışırlar.
Din
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tatların əksəriyyəti İslam dininə etiqad edir. Tatların bir qismi isə yəhudidir.
Məskunlaşma
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tatlar əsasən Bakıda, Quba, Şabran, Siyəzən, Xaçmaz, Şamaxı, İsmayıllı, Gəncə, Şəmkir, Xızı, Gədəbəy və Dərbənd rayonlarında tarixən sıx olaraq məskunlaşıblar. Hal-hazırda, Azərbaycan Respublikasından kənarda — Rusiya Federasiyasında, Qazaxıstanda, Qırğızıstanda, Gürcüstanda da müsəlman tatlar yaşayır.
statistika
[redaktə | mənbəni redaktə et]| Yaşayış məntəqəsi | 1999 sa.[6] | 2009 sa.[2] |
|---|---|---|
| Bütün ölkə üzrə | 10 922[7] | 25 218[2] |
| Quba rayonu | 1 088 | 13 880 |
| Xaçmaz rayonu | 8 853 | 9 108 |
| Abşeron rayonu | 6300 | 7660 |
| Şabran rayonu | 5 | 1 700 |
| Sumqayıt | … | 670 |
| Hacıqabul rayonu | … | 610 |
| Şamaxı rayonu | … | 598 |
| Xızı rayonu | … | 473 |
| İsmayıllı rayonu | … | |
| Siyəzən rayonu | 42 | … |
| digər | 934 | 317 |
Mədəniyyət
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qədim tarixə sahib tatlar Quba-Qafqaz xalçaçılığının inkişafında böyük rol oynamışlar.
Tanınmış şəxsiyyətlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Arif Yunus — tarix elmləri namizədi.
- Bəybala Abbasov (1923–2012) — tibb sahəsində əməkdar elm xadimi.
- Cahangir Cahangirov (1921–1992) — bəstəkar, Azərbaycan SSR xalq artisti.
- Əkrəm Cəfər (1905–1991) — yazıçı.
- Əli Bayramov (1889–1920) — inqilabçı.
- Güllər Əfəndiyeva (1880–1970) — xalça ustası.
- İlhüseyn Hüseynov (1925–2006) — SSR Azərbaycan DTK-nın sədri.
- Qəmərşah Cavadov (1938–2005) — tarixçi etnoqraf, tarix elmləri doktoru.
- Qiyasəddin Qeybullayev (1934–2002) — tarixçi etnoqraf, filologiya elmləri doktoru, Azərbaycan tarixi haqqında revizionist nəzəriyyələr müəllifi.
- Manaf Süleymanov (1912–2001) — yazıçı.
- Şövkət Səlimova (1920–1999) — gəmi kapitanı.
- Vahid Əhmədov — ictimai-siyasi xadim.
- Zərnigar Ağakişiyeva (1945–2018) — aktrisa, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 "Mussulman Tat :: Joshua Project" (ingilis). joshuaproject.net. 2016-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-24.
- ↑ 1 2 3 Population statistics of Eastern Europe:Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census Arxivləşdirilib 2012-02-07 at the Wayback Machine
- ↑ "Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-13.
- ↑ Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Ukraine 2001 Arxivləşdirilib 2012-05-26 at Archive.today
- ↑ Yunusov, Arif. Azərbaycanda İslam (Azərbaycan dili). Bakı: Friedrich Ebert Foundation. 2004. 364. ISBN 978-9952805215.
- ↑ "Population statistics of Eastern Europe". 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-09.
- ↑ The United Nations Statistics Division : Arxivləşdirilib 2018-07-25 at the Wayback Machine 27.01.1999 census of Azerbaijan
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et] | Etnik qrup haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 Azərbaycanda yaşayan xalqlar | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cəmlənmiş halda yaşayan xalqlar |
| ||||||||||||
| Ayrı xalqlar | |||||||||||||
1Axaxdərə/Axvaxdərə kəndində (Zaqatala rayonu) yaşayırlar 2Şin və Şorsu kəndlərində (Şəki rayonu) yaşayırlar | |||||||||||||