≛

Azərbaycan dövlət başçılarının siyahısı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Sortilegus (müzakirə | töhfələr) (→‎Prezidentlər) tərəfindən edilmiş 21:57, 17 sentyabr 2019 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin


Azərbaycan dövlət başçılarının siyahısı — 28 may 1918-ci ildən sonra ölkədə respublika quruluşu təyin edilmişdi, bu vaxtdan başlayaraq Azərbaycan Respublikası prezidentləri və dövlət başçıları bu siyahıda göstərilib.

25 yaşında hakimiyətə gələn Qriqori Kaminski Azərbaycan tarixində ən gənc, Heydər Əliyev isə 70 yaşında ən yaşlı hökumət başçısı olmuşdur. Hazırda İlham Əliyev Azərbaycanın prezidentidir, hansı ki, 2013-cü ildə prezident seçkilərində qələbə qazanıb.

Azərbaycan dövlət başçıları (1918–cari)

Rəng açarı
(siyasi partiyalar üçün)
  Partiyasız
  Müsavat Partiyası
  İttifaqi-əl-Müslimin
  Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası (Bolşevik)
  Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası
  Yeni Azərbaycan Partiyası
  Azərbaycan Xalq Cəbhəsi

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920)

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası

№ Milli Şurasının sədri Səlahiyyət müddəti Partiya Hökümət İst.
Portret Adı Səlahiyyətlərin başlanğıcı Səlahiyyətlərin sonu Günlər
1 Məmməd Əmin Rəsulzadə
(1884–1955) 		28 may 1918 7 dekabr 1918 193 Müsavat
Rəsulzadə I [1]
Rəsulzadə II
Rəsulzadə III
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri; Müsavat Partiyasını yaratmışdır; Bakı döyüşündə qələbə qazanılmışdır; Rusiya vətəndaş müharibəsi zamanı neytrallıq saxlanılmışdır; Azərbaycan Silahlı Qüvvələrini yaradılmışdır.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin Sədri

№ Parlament Sədri Səlahiyyət müddəti Partiya Hökümət İst.
Portret Adı Səlahiyyətlərin başlanğıcı Səlahiyyətlərin sonu Günlər
2 Əlimərdan bəy Topçubaşov
(1862–1934) 		7 dekabr 1918 27 aprel 1920 507 İttifaqi-əl-Müslimin
 		Topçubaşov I [2]
Topçubaşov II
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin de-fakto tanınmasına nail olmuşdur.

Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası (1922–1936) və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası (1936-1991)

Azərbaycan SSR Kommunist Partiyası Rəyasət Heyətinin sədri

№ Sədr Səlahiyyət müddəti Partiya Hökümət İst.
Portret Adı Səlahiyyətlərin başlanğıcı Səlahiyyətlərin sonu Günlər
3 Fayl:Mirzə Davud Hüseynov.png Mirzə Davud Hüseynov
(1894–1938) 		28 aprel 1920 23 iyul 1920 86 Kommunist
(Bolşevik) 		Hüseynov I [3]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş, ölüm hökmünə məhkum edilmiş və güllələnmişdir.
4 Viktor Naneyşvili
(1878–1940) 		23 iyul 1920 9 sentyabr 1920 48 Kommunist
(Bolşevik) 		Naneyşvili I [4]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş, ölüm hökmünə məhkum edilmiş və güllələnmişdir.
5 Yelena Stasova
(1873–1966) 		9 sentyabr 1920 15 sentyabr 1920 6 Kommunist
(Bolşevik) 		Stasova I [5]
Azərbaycan tarixində ən qısa müddətli hökumət başçısı olmuşdur.
6 Vladimir Dumbadze
(1879–1934) 		15 sentyabr 1920 24 noyabr 1920 70 Kommunist
(Bolşevik) 		Dumbadze I [6]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş və Krıma sürgün edilmişdir.

Azərbaycan SSR Kommunist Partiyasının icraçı katibi

№ Katib Səlahiyyət müddəti Partiya Hökümət İst.
Portret Adı Səlahiyyətlərin başlanğıcı Səlahiyyətlərin sonu Günlər
7 Qriqori Kaminski
(1895–1938) 		24 oktyabr 1920 24 iyul 1921 273 Kommunist
(Bolşevik) 		Kaminski I [7]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş və ölüm hökmünə məhkum edilmişdir.

Azərbaycan Kommunist Partiyası MK rəhbərləri

№ Birinci katib Səlahiyyət müddəti Partiya Hökümət İst.
Portret Adı Səlahiyyətlərin başlanğıcı Səlahiyyətlərin sonu Günlər
8 Fayl:Sergey Kirov at the 10th Party Congress.jpg Sergey Kirov
(1886–1934) 		24 iyul 1921 5 yanvar 1925 168 Kommunist
(Bolşevik) 		Kirov I [8]
Şuşada erməni muxtariyyatını qurmağı cəhd etmişdir; Onun dəstəyi ilə Xankəndinin adı dəyişdirilərək Stepanakert olmuşdur; Bakı neftini Rusiya SFSR-nə çatdırmaqda mühüm rol oynamışdır.
9 Fayl:Ruhulla Axundov.jpg Ruhulla Axundov
(1897–1938) 		5 yanvar 1925 21 yanvar 1926 366 Kommunist
(Bolşevik) 		Axundov I [9]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş, ölüm hökmünə məhkum edilmiş və güllələnmişdir.
10 Levon Mirzoyan
(1897–1939) 		21 yanvar 1926 11 iyul 1929 1267 Kommunist
(Bolşevik) 		Mirzoyan I [10]
Azərbaycanlı ziyalıların repressiyaya məruz qalmasına qol çəkib.
11 Nikolay Gikalo
(1897–1938) 		11 iyul 1929 5 avqust 1930 390 Kommunist
(Bolşevik) 		Gikalo I [11]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş, ölüm hökmünə məhkum edilmiş və güllələnmişdir.
12 Vladimir Polonski
(1893–1937) 		5 avqust 1930 7 fevral 1933 917 Kommunist
(Bolşevik) 		Polonski I [12]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş, ölüm hökmünə məhkum edilmiş və güllələnmişdir.
13 Ruben Rubenov
(1894–1937) 		7 fevral 1933 10 dekabr 1933 306 Kommunist
(Bolşevik) 		Rubenov I [13]
Böyük Təmizlik zamanı həbs olunmuş, Sovet dövlətinə qarşı olduğuna ittiham edilmiş, ölüm hökmünə məhkum edilmiş və güllələnmişdir.
14 Mir Cəfər Bağırov
(1896–1956) 		10 dekabr 1933 6 aprel 1953 7057 Kommunist
Bağırov I [14]
Bağırovun fəaliyyəti nəticəsində Bakı neft sənayesinin hərtərəfli inkişafı ilə yanaşı, başqa sənaye sahələri də inkişaf etmiş və tikinti işləri sürətlə aparılmışdır; Onun dövründə 100 minə yaxın azərbaycanlı Stalin repressiyasına məruz qalmışdır; 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi zamanı Bağırov faşist işğalçılarına qarşı mübarizəyə Azərbaycan fəhlələrini, kəndlilərini və ziyalılarını var qüvvəsi ilə səfərbər etmişdir.
15 Fayl:Mir Teymur Yaqubov.png Mir Teymur Yaqubov
(1904–1970) 		6 aprel 1953 17 fevral 1954 317 Kommunist
Yaqubov I [15]
Azərbaycan KP MK-nın bürosunda “Azərbaycan SSR tərkibindəki Bakı və Gəncə vilayətlərinin ləğv edilməsi haqqında” qərar qəbul etmişdir.
16 İmam Mustafayev
(1910–1997) 		17 fevral 1954 10 iyul 1959 1969 Kommunist
Mustafayev I
Azərbaycan dilini Azərbaycan SSR-in rəsmi dili kimi bərpa etmişdir.
17 Vəli Axundov
(1916–1986) 		10 iyul 1959 14 iyul 1969 3657 Kommunist
Axundov I [16]
1965-ci ildə Ermənistanın Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti iddiaları Axundovun siyasəti nəticəsində uğursuzluğa düçar olmuşdur.
18 Heydər Əliyev
(1923–2003) 		14 iyul 1969 3 dekabr 1982 4890 Kommunist
H.Əliyev I [17]
Müvəqqəti olaraq Azərbaycanda iqtisadi şəraiti yaxşılaşmışdır.
19 Kamran Bağırov
(1933–2000) 		3 dekabr 1982 21 may 1988 1996 Kommunist
Bağırov I [18]
Azərbaycanda iqtisadi şəraitin pisləşməsinə görə Bağırov güclü tənqid olunmuşdur.
20 Əbdürrəhman Vəzirov
(1930–) 		21 may 1988 25 yanvar 1990 614 Kommunist
Vəzirov I [19]
Dağlıq Qarabağda ermənilərin separatçı hərəkatının qarşısını almaqda aciz olmuş, Sovet qoşunlarının 1990-cı il yanvar ayının 20-də Azərbaycana daxil olmasının qarşısını ala bilməmişdir.
21 Fayl:Ayaz Mütəllibov (Moskva, 1999).jpg Ayaz Mütəllibov
(1938–) 		25 yanvar 1990 14 sentyabr 1991 597 Kommunist
Mütəllibov I [20]
Qara Yanvar.

Azərbaycan Respublikası dövrü (1991–cari)

Prezidentlər

№ Prezident Səlahiyyət müddəti Partiya Hökümət İst.
Portret Adı Səlahiyyətlərin başlanğıcı Səlahiyyətlərin sonu Günlər
21 Fayl:Ayaz Mütəllibov (Moskva, 1999).jpg Ayaz Mütəllibov
(1938–) 		30 avqust 1991 6 mart 1992 189 Partiyasız Mütəllibov I [20]
Qarabağ müharibəsi; Xocalı soyqırımı; Şuşanın işğalı; Qarakənd faciəsi; Şuşa yaxınlığında Mi-8 vertolyotunun vurulması. Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin təzyiqindən sonra Mütəllibov tutduğu vəzifədən istefa vermişdir.
— Fayl:Yaqub Məmmədov (professor).png Yaqub Məmmədov (müvəqqəti)
(1941–) 		6 mart 1992 14 may 1992 69 Partiyasız — [21]
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi tərəfindən vəzifəsindən azad edilmişdir.
— Fayl:Ayaz Mütəllibov (Moskva, 1999).jpg Ayaz Mütəllibov
(1938–) 		14 may 1992 18 may 1992 4 Partiyasız Mütəllibov I [20]
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi tərəfindən vəzifəsindən azad edilmişdir.
— İsa Qəmbər
(müvəqqəti)
(1957–) 		19 may 1992 16 iyun 1992 28 Azərbaycan Xalq Cəbhəsi
—
1992-ci ildə Prezident seçkilərinə qədər müvəqqəti olaraq prezident səlahiyyətlərini icra etmişdir.
22 Fayl:Əbülfəz Elçibəy.jpg Əbülfəz Elçibəy
(1938–2000) 		16 iyun 1992 1 sentyabr 1993 442 Azərbaycan Xalq Cəbhəsi
 		Elçibəy I [22]
Sovet respublikaları arasında Rusiya ordusunu ilk olaraq Azərbaycandan çıxarıldı; Azərbaycanın milli valyutası dövriyyəyə buraxılmışdır; Dövlət Ləl-Cəvahirat Fondu yaradılmışdır; 4 iyun Gəncə qiyamı; Ali və orta ixtisas təhsili məktəblərinə qəbul ilk dəfə olaraq test üsulu ilə keçirilmişdir; Təhsil sahəsində özəl müsəssisələrin açılmasına icazə vermişdir; Uzun müddət müzakirə obyekti olmuş latın əlifbasına keçidə nail olumuşdur.
23 Heydər Əliyev
(1923–2003) 		3 oktyabr 1993 11 oktyabr 1998 3680 Yeni Azərbaycan Partiyası
H.Əliyev I [23]
11 oktyabr 1998 15 oktyabr 2003 H.Əliyev II
Yeni Azərbaycan Partiyasını yaratmışdır; Horadiz əməliyyatı; Bakı metrosunda partlayışlar; Əsrin Müqaviləsi; 1995 Azərbaycanda dövlət çevrilişinə cəhd; Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri; Azərbaycanda ölüm hökmü ləğv edilmişdir; Bakı-Tbilisi-Ərzurum Boru Xətti.

24 İlham Əliyev
(1961–) 		15 oktyabr 2003 15 oktyabr 2008 7482 Yeni Azərbaycan Partiyası
İ.Əliyev I [24]
15 oktyabr 2008 9 oktyabr 2013 İ.Əliyev II
9 oktyabr 2013 11 aprel 2018 İ.Əliyev III
11 aprel 2018 Cari İ.Əliyev IV
Azərbaycan etirazları (2003); Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında terror hadisəsi; Çaylı döyüşü; Azərbaycanda hicabla bağlı etirazlar; Azərbaycan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilmişdir; Azərbaycan etirazları (2011); 2012 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi; Erməni helikopterinin vurulması (2014); 2015 Avropa Oyunları; Azərbaycan etirazları (2016); Dördgünlük müharibə; 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları; Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti; 2018-ci il Azərbaycanda kütləvi elektrik kəsilməsi; Xəzər dənizinin hüquqi statusu haqqında Konvensiya.

İstinadlar

  1. ↑ "Memmed Amin Resûlzâde (Bakû/Novhanı, 31 Ocak 1884 - Ankara, 6 Mart 1955)" (PDF). Ministry of Culture and Tourism of Turkey. 2007-09-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2007-04-02.
  2. ↑ Akhundov, Fuad. "Democratic Republic of Azerbaijan Leaders". www.azer.com. Azerbaijan International. İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  3. ↑ "Ministry of Finance of Republic of Azerbaijan. History of the ministry". İstifadə tarixi: 2010-11-08.
  4. ↑ "Черкесское имя в истории Азербайджана" (Russian). İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  5. ↑ Lazitch and Drachkovitch, Biographical Dictionary of the Comintern, pg. 444.
  6. ↑ "«ЗА УБИЙСТВОМ ГЕНЕРАЛА ДУМБАДЗЕ СТОИТ СААКАШВИЛИ»". vesti.az (Russian). İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  7. ↑ "Каминский Григорий Наумович" (Russian). İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  8. ↑ Getty, J. Arch, Origins of the Great Purges: The Soviet Communist Party Reconsidered, 1933-38, (Cambridge: Cambridge University Press, 1987), 207.
  9. ↑ "Ахундов Рухулла Али оглы" (Russian). İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  10. ↑ "Moscow and the delimitation of Karabakh in the 1920s". biweekly.ada.edu.az. İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  11. ↑ Musayev, Ismail. "The Big Territorial Giveaway (II part)". www.visions.az. İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  12. ↑ "Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898 - 1991. Полонский Владимир Иванович". İstifadə tarixi: 2010-05-14.
  13. ↑ Davies, Robert William. Stalin-Kaganovich correspondence, 1931-1936. Yale University Press. 2003. səh. 408. ISBN 0-300-09367-5. İstifadə tarixi: 2012-01-24.
  14. ↑ De Waal, Thomas. Black garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war. New York and London: New York University. 2003. səh. 138. ISBN 0-8147-1944-9. İstifadə tarixi: 4 May 2010.
  15. ↑ İstiqlal tariximizdə Gəncə: əzəli və şanlı adın bərpası uğrunda mücadiləyə bir baxış
  16. ↑ Lewis Siegelbaum. "Seventeen Moments in Soviet History. 1973: Shakeup in the Republics". İstifadə tarixi: 2010-05-03.
  17. ↑ Louise I. Shelley. Policing Soviet Society: The Evolution of State Control, Routledge, 1996, ISBN 0-415-10469-6, p. 88
  18. ↑ Swietochowski, Tadeusz; Collins, Brian C. Historical dictionary of Azerbaijan. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, Inc. 1999. səh. 30. ISBN 0-8108-3550-9. İstifadə tarixi: 4 May 2010.
  19. ↑ Robert V. Barylski. "The Russian Federation and Eurasia's Islamic Crescent", Europe-Asia Studies, Vol. 46, No. 3. (1994), p. 397
  20. ↑ 1 2 3 "Exiled Former President Returns To Azerbaijan For Son's Funeral". www.rferl.org. İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  21. ↑ "Yaqub Məmmədov nurçuları Azərbaycana gətirənin adını açıqladı - MÜSAHİBƏ". publika.az (Azerbaijani). İstifadə tarixi: 19 August 2014.
  22. ↑  (fr.) "Les liaisons dangereuses de la police turque", Le Monde diplomatique, March 1997
  23. ↑ Lewis, Paul. "H.A. Aliyev, K.G.B. Officer And Azeri Leader, 80, Dies". www.nytimes.com. The New York Times. İstifadə tarixi: 2 August 2014.
  24. ↑ "Azerbaijan's Ilham Aliyev claims election victory". www.bbc.co.uk. BBC. İstifadə tarixi: 19 August 2014.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycan_dövlət_başçılarının_siyahısı&oldid=4876456"