Gürcülər: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Teqlər: Geri qaytarıldı Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Teqlər: Geri qaytarıldı Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 71: Sətir 71:
[[2002]]-ci ildə aparılmış siyahıyaalmanın nəticələrinə görə [[Gürcüstan]]da gürcülərin sayı 3661,2 min nəfər, [[1999]]-cu ildə [[Azərbaycan]]da isə 14,9 min nəfər təşkil etmişdir. Bunların 12 000 nəfəri gürcülərin bir subetnik qrupu olan [[ingiloylar]]dır.
[[2002]]-ci ildə aparılmış siyahıyaalmanın nəticələrinə görə [[Gürcüstan]]da gürcülərin sayı 3661,2 min nəfər, [[1999]]-cu ildə [[Azərbaycan]]da isə 14,9 min nəfər təşkil etmişdir. Bunların 12 000 nəfəri gürcülərin bir subetnik qrupu olan [[ingiloylar]]dır.


[[Türkiyə]]də yaşayan gürcülərin sayı haqqında 70 mindən 1 milyonadək müxtəlif rəqəmlər söylənilir. Ancaq Türkiyənin 1965-ci ildə aparılan siyahıda gürcülərin sayı 125.895 nəfər ( [[ Laz]]larla birlikdə 1.5 milyona qədər). [[Türkiyə]]də yaşayan [[gürcülər]] [[Qaradəniz]] bölgəsinin ən qədim və yerli sakinləridir, hələ e.ə 2-ci minilliyin ortalarında indiki [[Trabzon]], [[Ərdahan]], [[Artvin]] və başqa ərazilərdə qədim gürcü dövləti olan [[Kolxida knayzlığı]] yaranmışdır, sonralar 11-ci əsrlərdən başlayaraq əraziyə gələn [[ Oğuzlar]] tərəfindən tutulmağa başlayır və artıq 15-ci əsrin sonlarında [[Trabzon Imperiyası]]nın süqutundan sonra və 1555-ci il 29 may tarixində [["Amasya sülh müqaviləsi"]] ilə bütün tarixi qərbi Gürcüstan torpaqları Osmanlının əlinə keçməsi başa çatdı. Hal-hazırda Türkiyədə yaşayan [[ gürcülər]] 3 etnik qrupa bölünür [[Lazlar]], [[Çanaburi]] və [[Miqreller]], Anadoluda və Qafqazda yayılan məşhur [["Səfər düştü Gürcüstana"]] el mahnısı [[Türklər]]in Gürcüstana aramsız hücumları ilə bağlı yaranmışdır . [[Rusiya]]da yaşayan gürcülərin sayının isə 1 mln. olduğu ehtimal edilir. [[Rusiya]]ya ilk gürcü köçləri hələ orta əsrlərdə baş vermişdi. Daha sonra gürcü hakimlərinin [[Osmanlı]]ya və [[Qacarlar|Qacarlı]]ya qarşı [[Rusiya]]ya sığınma siyasətlərindən dolayı köçlər daha da artmışdı. Hazırda [[Rusiya]]da yaşayan gürcülərin çoxusu başlıca olaraq [[1990]]-cı illərdə işsizlikdən dolayı köç edənlərdir.
[[Türkiyə]]də yaşayan gürcülərin sayı haqqında 70 mindən 1 milyonadək müxtəlif rəqəmlər söylənilir. Ancaq Türkiyənin 1965-ci ildə aparılan siyahıda gürcülərin sayı 125.895 nəfər ( [[ Laz]]larla birlikdə 1.5 milyona qədər). [[Türkiyə]]də yaşayan [[gürcülər]] [[Qaradəniz]] bölgəsinin ən qədim və yerli sakinləridir, hələ e.ə 2-ci minilliyin ortalarında indiki [[Trabzon]], [[Ərdahan]], [[Artvin]] və başqa ərazilərdə qədim gürcü dövləti olan [[Kolxida knayzlığı]] yaranmışdır, sonralar 11-ci əsrlərdən başlayaraq əraziyə gələn [[ Oğuzlar]] tərəfindən tutulmağa başlayır və artıq 15-ci əsrin sonlarında [[Trabzon Imperiyası]]nın süqutundan sonra və 1555-ci il 29 may tarixində [["Amasya sülh müqaviləsi"]] ilə bütün tarixi qərbi Gürcüstan torpaqları Osmanlının əlinə keçməsi başa çatdı. Hal-hazırda Türkiyədə yaşayan [[ gürcülər]] 3 etnik qrupa bölünür [[Lazlar]], [[Çanaburi]] və [[Miqrellər]], Anadoluda və Qafqazda yayılan məşhur [["Səfər düştü Gürcüstana"]] el mahnısı [[Türklər]]in Gürcüstana aramsız hücumları ilə bağlı yaranmışdır . [[Rusiya]]da yaşayan gürcülərin sayının isə 1 mln. olduğu ehtimal edilir. [[Rusiya]]ya ilk gürcü köçləri hələ orta əsrlərdə baş vermişdi. Daha sonra gürcü hakimlərinin [[Osmanlı]]ya və [[Qacarlar|Qacarlı]]ya qarşı [[Rusiya]]ya sığınma siyasətlərindən dolayı köçlər daha da artmışdı. Hazırda [[Rusiya]]da yaşayan gürcülərin çoxusu başlıca olaraq [[1990]]-cı illərdə işsizlikdən dolayı köç edənlərdir.


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

07:10, 9 yanvar 2022 tarixindəki versiya

Gürcülər
ქართველები
Kartvelebi
Ümumi sayı
5 - 7 milyon
Yaşadığı ərazilər
Gürcüstan Gürcüstan 3.661.173 (2002)[1]
Rusiya Rusiya 197.934 (2002)[2]
Ukrayna Ukrayna 34.199 (2001)[3]
Azərbaycan Azərbaycan 14.877 (1999)[4]
Türkiyə Türkiyə 91.500-1.500.000 [5][6]
Dili

Gürcü dili və Kartvel dilləri

Dini

Xristianlıq
Şərq Ortodoks Kilsəsi
Gürcü Ortodoks Kilsəsi
İslam

Qohum xalqlar

Lazlar, Svanlar, Meqreller

Gürcülər və ya Kartvellər (gürc. ქართველები) — Gürcüstan, Türkiyə, Rusiya, Azərbaycan, İran və bir sıra Avropa ölkələrində yaşayan və özlərini "kartveli" adlandıran Qafqazın ən qədim xalqlarından biridir.

Formalaşması

Kartvelilərin mənşəyilə bağlı elmi araşdırmalar XIX əsrdə başlamışdır. İlk olaraq Kartvelilerin əcdadlarının qədim dövrlərdə indiki Gürcüstanın daha cənubunda yaşadıqları və Qafqaza nisbətən gec köçdükləri düşüncəsi irəli sürüldü. XX əsrdə edilən elmi araşdırmaların nəticəsində, Kartvelilerin Qafqaza miqrasiya etməsi düşüncəsinin səhv olduğu ortaya çıxdı. İndiki vaxtda ümumi qəbul edilən fikrə görə Kartvelilerin əcdadları ən köhnə çağlardan bəri Qafqazda yaşamaqdadırlar. Kartveli tayfaları indiki Gürcüstandan daha geniş bir ərazidə yaşayırdılar. Bütün Kartveluri tayfalarının təxminən dörd min il əvvəl tək bir dildə danışdıqlarına dair fikirlər var. Daha sonra müxtəlif səbəblərlə bu dil bir neçə dialektə (ləhcəyə) ayrıldı. Bu dialektlərin təməlləri üzərində Gürcü (Kartuli), Svan (Svanuri), Meqrel (Megruli) və Laz dili (Lazuri) dilləri inkişaf etdi. Bu üç dil Kartuli dilindən gəlməkdədir. Kartveli tayfalarından tək bir Kartveli xalqının meydana gəlməsi uzun bir müddətdə reallaşmışdır. Bu formalaşmada başqa xalqlar və tayfalar da iştirak etmişdir. Onlar müxtəlif səbəblərdən Kartveli tayfalarının yaşadığı torpaqlarda yaşayırdılar və zamanla gürcüləşirdilər.[7]

Məskunlaşma və say

2002-ci ildə aparılmış siyahıyaalmanın nəticələrinə görə Gürcüstanda gürcülərin sayı 3661,2 min nəfər, 1999-cu ildə Azərbaycanda isə 14,9 min nəfər təşkil etmişdir. Bunların 12 000 nəfəri gürcülərin bir subetnik qrupu olan ingiloylardır.

Türkiyədə yaşayan gürcülərin sayı haqqında 70 mindən 1 milyonadək müxtəlif rəqəmlər söylənilir. Ancaq Türkiyənin 1965-ci ildə aparılan siyahıda gürcülərin sayı 125.895 nəfər ( Lazlarla birlikdə 1.5 milyona qədər). Türkiyədə yaşayan gürcülər Qaradəniz bölgəsinin ən qədim və yerli sakinləridir, hələ e.ə 2-ci minilliyin ortalarında indiki Trabzon, Ərdahan, Artvin və başqa ərazilərdə qədim gürcü dövləti olan Kolxida knayzlığı yaranmışdır, sonralar 11-ci əsrlərdən başlayaraq əraziyə gələn Oğuzlar tərəfindən tutulmağa başlayır və artıq 15-ci əsrin sonlarında Trabzon Imperiyasının süqutundan sonra və 1555-ci il 29 may tarixində "Amasya sülh müqaviləsi" ilə bütün tarixi qərbi Gürcüstan torpaqları Osmanlının əlinə keçməsi başa çatdı. Hal-hazırda Türkiyədə yaşayan gürcülər 3 etnik qrupa bölünür Lazlar, Çanaburi və Miqrellər, Anadoluda və Qafqazda yayılan məşhur "Səfər düştü Gürcüstana" el mahnısı Türklərin Gürcüstana aramsız hücumları ilə bağlı yaranmışdır . Rusiyada yaşayan gürcülərin sayının isə 1 mln. olduğu ehtimal edilir. Rusiyaya ilk gürcü köçləri hələ orta əsrlərdə baş vermişdi. Daha sonra gürcü hakimlərinin Osmanlıya və Qacarlıya qarşı Rusiyaya sığınma siyasətlərindən dolayı köçlər daha da artmışdı. Hazırda Rusiyada yaşayan gürcülərin çoxusu başlıca olaraq 1990-cı illərdə işsizlikdən dolayı köç edənlərdir.

İstinadlar

  1. ↑ "Ethnic Groups of Georgia: Censuses 1926 – 2002" (PDF) (ingilis). European Centre for Minority Issues Caucasus. Archived from the original on 2015-11-22. İstifadə tarixi: 2015-11-22..
  2. ↑ "Всероссийская перепись населения 2002 года". 2008-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-24.
  3. ↑ "Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык". 2010-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-07.
  4. ↑ Этнический состав Азербайджана (по переписи 1999 года).Демоскоп
  5. ↑ Ethnologue: Georgian
  6. ↑ "Ethnic groups in Turkey: Georgians". 2014-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-24.
  7. ↑ "Kartvellərin əsli". 2015-03-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-30.

Mənbə

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Gürcülər&oldid=6276330"