Yeni Zelandiya
 | Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. |
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin. |
| New Zealand Aotearoa Yeni Zelandiya | |
|---|---|
 Gerbi
| |
|
Himn: Tanrı Yeni Zelandiyanı qorusun | |
 | |
| Paytaxt | Vellinqton- 390 min sakin (2009-cu) |
| Ən böyük şəhər | Oklend-1 360 min (2010-cu),Vellinqton- 390 min (2009-cu),Kraystçörç- 362 min (2006-cı) |
| Rəsmi dillər | İngilis dili |
| Etnik qruplar | avropalılar- 71,2%,maori- 14,1%,asiyalılar- 11,3%,Sakit okean adalılar- 7,6% |
| Hökumət | Monarxiya |
• kraliçə/general-qubernator | II Yelizaveta/ Ser Cerri Materarae[31.VIII.2011~ ] |
• baş nazir |
Jacinda Ardern. 19 oktyabr 2017dən |
| Yaranması | Müstəqillik - 26.IX.1907 |
| Sahəsi | |
• Ümumi | 267,710 km2 (103,360 sq mi) (76-cı yer) |
| Əhali | |
• Təxmini (2015) | 4 500 min (125-ci yer) |
• Siyahıya alma (5.III.2013) | 4 242 048 |
• Sıxlıq | 16/km2 (41.4/sq mi) |
| ÜDM (AQP) | 2014 təxmini |
• Ümumi | 159 millyard (71-ci) |
• Adambaşına | 35 200 (47-ci) |
| Valyuta | Yeni Zelandiya dolları (NZD) |
| Saat qurşağı | UTC +12 |
| Yolun hərəkət istiqaməti | sol |
| Telefon kodu | 64 |
| ISO 3166 kodu | NZ |
| İnternet domeni | .nz |
Yeni Zelandiya (ing. New Zealand) — Okeaniyada yerləşən dövlət.
Coğrafiyası[redaktə | əsas redaktə]
Sakit okeanın cənub şəqrində yerləşir, iki böyük adadan (Şimal ada və Cənub adadan) ibarətdir və aralarındə əsas adalar Stüart və Çatem olan çoxsaylı kiçik adalardan ibarətdir. Yerli sakinlər – Maorilər Yeni Zelandiyanı "Aotearoa" adlandırırdılar, bu söz "Uzun ağ bulud torpağı" kimi tərcümə olunur. Yeni Zelandiya müxtar adalar Kuka və Niueni da öz tərkibinə daxil edir. Tokelau və Ross-Dependensi Yeni Zelandiyanın Antarktidadakı ərazi iddialarıdır.
Demoqrafiyası[redaktə | əsas redaktə]
Əhalisi 2006-cı il siyahıya almasının yekunlarına əsasən 4 027 947 nəfərdir.[1] Ölkə əhalsi Avropadan gəlmələrdir, burada azlıq təşkil edən yerli əhali - maorilər də yaşayır. Asiya və Polineziya mühacirləri də azlıq təşkil edir və əsasən şəhərlərdə yaşayırlar. Yeni Zelandiyanın kraliçası Yelizaveta II dövlətin başçısıdır və o olmadıqda onu general-qubernator əvəz edir. Kraliça dövlətə başçılıq etsə də, onu idarə etmir. Onun həqiqi siyasi təsir hüququ yoxdur və hakimiyyəti simvolikdir. Siyasi hakimiyyət hökümətin başçısı olan baş nazirin rəhbərliyi altında demokratik seçilmiş parlamentin əlindədir.
Panorama[redaktə | əsas redaktə]
Dünyada heç bir başqa ölkə Yeni Zelandiya kimi mənzərəli panoramalara malik deyil. Subtropik və bitki ilə zəngin Nortlenddən bir vaxtlar Redyard Kiplinqin "Dünyanın Səkkizinci Möcüzəsi" kimi təsvir etdiyi Fiorilənddəki Milli Parkın gözəl Mitra zirvələrindək. Bu həqiqətən də, çoxsaylı heyranedici təbiət kontrastları ilə dolu cənnət yeridir. Yeni Zelandiya iki əsas adadan ibarətdir. Bunların hər ikisi öz gözəl mənzərələri ilə tanınır. Şimali adada Yeni Zelandiyanın ən iri şəhəri Oklend və əsas beynəlxalq qapılar yerləşir. Klenddən siz şimala subtropikə valeh edici sahillərə, delfinlərlə üzə biləcəyiniz çimərliklərə və iri kauri və nəhəng qıjılar görə biləcəyiniz meşələrə və ya cənuba geyzerlərə və Rotoruaya yollana bilərsininz.
Kol basmış göllər və vulkanlar, dünyanın ən sıx meşələri və beləcə paytaxt Vellinqton şəhərinədək. Kraysterç – Cənub ada qapıları, burada siz balinalara baxmaqdan və raftinqdən həzz alacaqsınız. Digər kontinentlərdən ayrı olduğuna görə Yeni Zelandiya çox zəngin vəhşi təbiətə, unikal və nadir birki, quş və həşərat növlərinə malikdir. Bunlardan ən tanınmışı qanadsız Kividir, hətta yeni Zelandiyalıları bəzən bu cür adlandırırlar. Həmçinin hea (dağ popuqayı), kaka popuqayı, Yeni Zelandiya tuisi və sarı gözlü pinqvin. Yeni Zelandiya sahillərində albatros, firtına quşu və pinqvin daxil olmaqla xeyli dəniz quşu yaşayır.
Yeni Zelandiya az ölkələrdəndir ki, bir gündə siz yaxından balina görə bilərsiniz, delfinlərlə üzə bilərsiniz, cənub kral albatrosunun nəcibliyindən zövq ala bilərsiniz.
Tuatara – dinozavrların yaşadığı dövrə aid olan sürünəndir, və yalnız Yeni Zelandiyada yaşayır. Burada nadir sahil hörümçəyi katipodan başqa heç bir ilan və zəhərli heyvan yoxdur. Yeni Zelandiya meşələri – tropik meşələr (qırmızı şam ağacı və s.) həmişə yaşıl ağac növləri və nəhəng ayı döşəklərindən ibarətdir. Yeni Zelandiya həmçinin çiçəklənən güllərin və ağacların (metrosideros) unikal növləri ilə zəngin ölkədir.
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
Şəhərlər[redaktə | əsas redaktə]
- Oklənd (böyük şəhəri)
- Vellinqton
- Kraysçörç
- Dunedin
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
| Okeaniya dövlətləri və bölgələri | ||
|---|---|---|
| Avstralasiya | Avstraliya - Milad adası - Kokos adaları - Norfolk adası - Yeni Zelandiya |  |
| Melaneziya | Malukku adaları - Fici - Papua-Yeni Qvineya - Solomon adaları - Vanuatu - Yeni Kaledoniya | |
| Mikroneziya | Quam - Şimali Marian adaları - Kiribati - Nauru - Marşall adaları - Palau - Mikroneziya | |
| Polineziya | Tonqa - Amerika Samoası - Kuk adaları - Taiti - Niue - Pitkern adaları - Samoa - Tokelau - Tuvalu - Uollis və Futuna | |
| Qeyd | Müstəqil dövlətlər qalın, asılı torpaqlar italik şəkildə yazılmışdır | |
| ||||||||||||
|
Yeni Zelandiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
