Yeni Zelandiya
 | Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. |
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin. |
New Zealand Aotearoa Yeni Zelandiya | |
|---|---|
 Gerb
| |
 | |
| Paytaxtı | Vellinqton |
| Ən böyük şəhəri | Oklend, Vellinqton, Kraystçörç |
| Rəsmi dilləri | İngilis dili |
| Etnik qrupları | avropalılar – 71,2% maori – 14,1% asiyalılar – 11,3% Sakit okean adalılar – 7,6% |
| İdarəetmə forması | Konstitusiyalı monarxiya |
• Kral/general-qubernator | III Çarlz/Cindy Kiro 21.10.2021 – h.h. |
• baş nazir | Jacinda Ardern |
| Tarixi | |
• Yaranması | 13 dekabr 1986, 26 sentyabr 1907 |
| Ərazisi | |
• Ümumi | 267710 (76-cı yer) |
| Əhalisi | |
• 2015 təxmini | 4 500 min (125-ci yer) |
• 5.III.2013 siyahıya alma | 4 242 048 |
• Sıxlıq | 16/km2 (41.4/kv. mil) |
| ÜDM (AQP) | 2014 təxmini |
• Ümumi | 159 millyard (71-ci) |
• Adam başına | 35 200 (47-ci) |
| Valyutası | Yeni Zelandiya dolları (NZD) |
| Saat qurşağı | UTC +12 |
| Yolun hərəkət istiqaməti | sol |
| Telefon kodu | 64 |
| ISO 3166 kodu | NZ |
| İnternet domeni | .nz |
Yeni Zelandiya (ing. New Zealand) — Okeaniyada yerləşən dövlət.
Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yerli sakinlər – Maorilər Yeni Zelandiyanı "Aotearoa" adlandırırdılar, bu söz "Uzun ağ bulud torpağı" kimi tərcümə olunur. Yeni Zelandiya müxtar adalar Kuka və Niueni da öz tərkibinə daxil edir. Tokelau və Ross-Dependensi Yeni Zelandiyanın Antarktidadakı ərazi iddialarıdır.
Erkən sovet dövrünə aid Azərbaycandilli mənbələrdə "Yeni Zelanda" adlandırılmışdır.[1]
Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sakit okeanın cənub şərqində yerləşir. İki böyük adadan (Şimal ada və Cənub adadan) ibarətdir və aralarındə əsas adalar Stüart və Çatem olan çoxsaylı kiçik adalardan ibarətdir.
Demoqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhalisi 2006-cı il siyahıya almasının yekunlarına əsasən 4 027 947 nəfərdir.[2] Ölkə əhalsi Avropadan gəlmələrdir. Burada azlıq təşkil edən yerli əhali - maorilər də yaşayır. Asiya və Polineziya mühacirləri də azlıq təşkil edir və əsasən şəhərlərdə yaşayırlar.
Yeni Zelandiyanın kraliçası Yelizaveta II dövlətin başçısıdır və o olmadıqda onu general-qubernator əvəz edir. Kraliça dövlətə başçılıq etsə də, onu idarə etmir. Onun həqiqi siyasi təsir hüququ yoxdur və hakimiyyəti simvolikdir. Siyasi hakimiyyət hökumətin başçısı olan baş nazirin rəhbərliyi altında demokratik seçilmiş parlamentin əlindədir.
Panorama[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dünyada heç bir başqa ölkə Yeni Zelandiya kimi mənzərəli panoramalara malik deyil. Subtropik və bitki ilə zəngin Nortlenddən bir vaxtlar Redyard Kiplinqin "Dünyanın Səkkizinci Möcüzəsi" kimi təsvir etdiyi Fiorilənddəki Milli Parkın gözəl Mitra zirvələrindək. Bu həqiqətən də, çoxsaylı heyranedici təbiət kontrastları ilə dolu cənnət yeridir. Yeni Zelandiya iki əsas adadan ibarətdir. Bunların hər ikisi öz gözəl mənzərələri ilə tanınır. Şimali adada Yeni Zelandiyanın ən iri şəhəri Oklend və əsas beynəlxalq qapılar yerləşir. Klenddən siz şimala subtropikə valeh edici sahillərə, delfinlərlə üzə biləcəyiniz çimərliklərə və iri kauri və nəhəng qıjılar görə biləcəyiniz meşələrə və ya cənuba geyzerlərə və Rotoruaya yollana bilərsininz.
Kol basmış göllər və vulkanlar, dünyanın ən sıx meşələri və beləcə paytaxt Vellinqton şəhərinədək. Kraysterç – Cənub ada qapıları, burada siz balinalara baxmaqdan və raftinqdən həzz alacaqsınız. Digər kontinentlərdən ayrı olduğuna görə Yeni Zelandiya çox zəngin vəhşi təbiətə, unikal və nadir birki, quş və həşərat növlərinə malikdir. Bunlardan ən tanınmışı qanadsız Kividir, hətta yeni Zelandiyalıları bəzən bu cür adlandırırlar. Həmçinin hea (dağ popuqayı), kaka popuqayı, Yeni Zelandiya tuisi və sarı gözlü pinqvin. Yeni Zelandiya sahillərində albatros, firtına quşu və pinqvin daxil olmaqla xeyli dəniz quşu yaşayır.
Yeni Zelandiya az ölkələrdəndir ki, bir gündə siz yaxından balina görə bilərsiniz, delfinlərlə üzə bilərsiniz, cənub kral albatrosunun nəcibliyindən zövq ala bilərsiniz.
Tuatara – dinozavrların yaşadığı dövrə aid olan sürünəndir, və yalnız Yeni Zelandiyada yaşayır. Burada nadir sahil hörümçəyi katipodan başqa heç bir ilan və zəhərli heyvan yoxdur. Yeni Zelandiya meşələri – tropik meşələr (qırmızı şam ağacı və s.) həmişə yaşıl ağac növləri və nəhəng ayı döşəklərindən ibarətdir. Yeni Zelandiya həmçinin çiçəklənən güllərin və ağacların (metrosideros) unikal növləri ilə zəngin ölkədir.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Statistics New Zealand : QuickStats is based on New Zealand's 2006 Census of Population and Dwellings, held on 7 March 2006 - QuickStats About Culture and Identity (pdf) Arxivləşdirilib 6 iyul 2009 at the Wayback Machine
Şəhərlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Oklənd (böyük şəhəri)
- Vellinqton
- Kraysçörç
- Dunedin
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Veselovski, N. Sədullayev (ed.). Yaponiya və onun müsəlləh qüvvələri (az.). Bakı: Azərnəşr. 1932. səh. 34.
- ↑ "Statistics New Zealand : 2006 Census of Population and Dwellings - District Health Board Area summary tables (Excel, 545 KB)". 2008-11-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-11.
 Okeaniya dövlətləri və bölgələri | ||
|---|---|---|
| Avstralasiya |  | |
| Melaneziya | ||
| Mikroneziya | ||
| Polineziya | Tonqa - Amerika Samoası - Kuk adaları - Taiti - Niue - Pitkern adaları - Samoa - Tokelau - Tuvalu - Uollis və Futuna | |
| Qeyd | Müstəqil dövlətlər qalın, asılı torpaqlar italik şəkildə yazılmışdır | |
ABŞ-ın əsas qeyri-NATO müttəfiqləri | ||
|---|---|---|
 | ||
| |
|---|---|
|
Yeni Zelandiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |