Anar

Anar
Anar
Doğum tarixi	14 mart 1938 (86 yaş)
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ;
Həyat yoldaşı	Zemfira Səfərova;
Uşağı	Günel Anarqızı;
Atası	Rəsul Rza
Anası	Nigar Rəfibəyli
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti;
Fəaliyyəti	kinorejissor, yazıçı, ssenarist, rejissor, siyasətçi, şair, dramaturq, tərcüməçi
Fəaliyyət illəri	1960-cı ildən
Əsərlərinin dili	Azərbaycan dili
Janrlar	roman, teatr pyesi, hekayə
Tanınmış əsəri	Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi;
Üzvlüyü	Azərbaycan Yazıçılar Birliyi;
Mükafatları	Xalq yazıçısı; Heydər Əliyev Mükafatı; Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü; Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu;
	anar.az
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Anar (tam adı: Anar Rəsul oğlu Rzayev) — azərbaycanlı yazıçı, şair, tərcüməçi, ssenarist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri

Ailəsi

Anarın atası şair Rəsul Rza, anası şairə Nigar Rəfibəylidir. Anar anası tərəfdən Azərbaycanın məşhur ictimai və dövlət xadimi, Azərbaycan Demokratik Respublikasının ilk səhiyyə naziri və Gəncə şəhərinin general-qubernatoru olan Xudadat bəy Rəfibəylinin nəvəsidir. Atası tərəfdən isə Məmmədxanlılar nəslindəndir. Soy adları ulu babası, Çiyni və bir para kəndlərin mülkədarı Məmmədyar oğlu Məmməd xanla bağlıdır. Bayat boyundan, Şahsevən tayfasından olan Məmməd xan XIX əsrin ortalarında rus əsgərləriylə toqquşmadan sonra zindana atılır və orda zəhərlənərək öldürülür. Məmmədxanın nəticəsi, Rəsulun atası İbrahim Məmmədxanlı Göyçayda mirzəlik edər və ticarətlə məşğul olarmış. 1915-ci ildə Bakıda vəfat etmiş və Çəmbərəkənddə dəfn edilmişdir.

1913-cü il iyunun 29-da Gəncədə anadan olmuş Nigar xanım Rəfibəyli məşhur Rəfibəylilər nəslindəndir. Ata tərəfdən babası Ələkbər bəy Rəfibəyli – el ağsaqqalı, maarifçi, Azərbaycanda ilk siyası partiya olan "Difai" partiyasının yaradıcılarındandır.

Ələkbər bəyin yeganə oğlu, Nigar xanımın atası Xudadat bəy ilk ali təhsilli cərrahlardandır. Xarkov Tibb Universitetini bitirdikdən sonra 17 il Gəncə xəstəxanasının baş həkimi və həkimlər cəmiyyətinin sədri kimi çalışmışdır.

1918-ci ildə Gəncədə müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulan zaman Xudadat bəy Rəfibəyli Fətəli xan Xoyskinin hökümətində ilk səhiyyə naziri olmuş, bir il sonra isə Gəncə general-qubernatoru vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1920-ci il aprel bolşevik çevrilişindən sonra həbs edilmiş, Gəncə üsyanının təşkilində ittihamlandırılaraq güllələnmişdir.

Həyatı

Anar 1945-ci ildə 10 illik musiqi məktəbinə (indiki Bülbül adına məktəb) daxil olmuş və 1955-ci ildə həmin məktəbi gümüş medalla bitirmişdir. Birinci sinifdən onuncu sinifə qədər Zemfira Səfərovayla bir yerdə oxumuşlar.

1955-ci ildə Anar Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakultəsinə, Zemfira konservatoriyaya daxil olsa da, yolları ayrılmamış, nişanlanmış, evlənmişlər. Toyları 1962-ci il yanvarın 27-də olmuşdur.

Anar və Zemfira xanımın iki övladları var. Böyük oğulları Tural ərəbşünas və diplomatdır, Azərbaycanın Misir Ərəb Respublikasındakı səfiridir, qızları Günel isə Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsini bitirib.

Fəaliyyəti

Anar 1991-ci ilin martında Yazıçıların IX Qurultayında yekdilliklə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri seçilmişdir. 1997-ci il oktyabrın 30-da Yazıçıların X Qurultayında yekdilliklə yenidən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri seçilmişdir.

1991-ci ildə Azərbaycan Republikası Ali Soveti Milli Şurasının ilk iclasını Anar aparmışdır. Anar 1995-ci və 2000-ci illərdə Azərbaycan Republikası Milli Məclisinin deputatı seçilmişdir. O, Milli Məclisin mədəniyyət komissiyasının sədri olmuşdur. Bu komissiyanın mədəniyyət, tarix və memarlıq abidələrinin qorunması, kinematoqrafiya haqqında və s. tərtib etdiyi qanunları parlament tərəfindən qəbul edilmişdır.

1995-ci ildə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Komissiyasının üzvü olmuşdur.

Anar 2014-cü ildə Türkiyənin Əskişəhər şəhərində keçirilən VI Türk Dünyası Ədəbiyyat Dərgiləri Konqresinin qərarı ilə Türk Dilində Danışan Ölkələrin Yazarlar Birliyinin ilk başqanı seçilib^[2].

Mükafatları

Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi —^[3]
Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı —^[4]
Azərbaycan Respublikasının Xalq şairi
"İstiqlal" ordeni
"Şöhrət" ordeni
"Şərəf" ordeni
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü
"Heydər Əliyev Mükafatı"
"Humay" mükafatı
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatının (TÜRKSOY) “Şərəf” medalı
“Üzeyir Hacıbəyli” medalı ^[5]

Əsərləri

Ağ liman
Ömür yolu. Yaradıcılığı
Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi
Əlaqə
Vahimə
Yaxşı padşahın nağılı
Otel otağı
Mütləq görüşərik
Qırmızı "Limuzin"
Gürcü familyası
Dantenin yubileyi
Şəhərin yay günləri
Təhminə və Zaur
Mən, sən, o və telefon
Macal
Sizsiz
Ağ qoç, Qara qoç

Tərcümələri

Filmoqrafiya

	Filmin adı	İl	Ssenari müəllifi	Əsər müəllifi	Quruluşçu rejissor	Aktyor	İştirakçı	Haqqında	Filmin növü
Fayl:Dəniz (film, 1965).jpg	Dəniz	1965	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
Fayl:Torpaq. Dəniz. Od. Səma (film, 1967).jpg	Torpaq. Dəniz. Od. Səma	1967	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Qobustan (film, 1967).jpg	Qobustan	1967	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
	Hər axşam on birdə	1968	N	Y	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii filmi
Fayl:Bu, Səttar Bəhlulzadədir (film, 1969).jpg	Bu, Səttar Bəhlulzadədir	1969	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli televiziya filmi
	Gün keçdi	1971	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
	Nəsimi	1971	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
	Gecə işıqları	1972	Y	N	Y	N	N	N	İki hissəli bədii film
	Yığıncaq	1972	N	N	N	Y	N	N
Fayl:Xatirələr sahili (film, 1972).jpg	Xatirələr sahili	1972	N	N	N	Y	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Var olun, qızlar... (film, 1972).jpg	Var olun, qızlar...	1972	N	N	N	Y	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Dədə Qorqud (film, 1975).jpg	Dədə Qorqud	1975	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
	Daşlar danışanda	1976	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
	İşgüzar adamlar (film, 1977)	1977	Y	N	N	N	N	N	"Mozalan" süjeti
Fayl:Dantenin yubileyi (film, 1978).jpg	Dantenin yubileyi	1978	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Keçən İlin Son Gecəsi (1978).jpg	Ötən ilin son gecəsi	1978	N	Y	N	N	N	N	Tammetrajlı televiziya tamaşası
Fayl:Üzeyir ömrü (film, 1981).jpg	Üzeyir ömrü	1981	Y	N	Y	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Ötən İlin Son Gecəsi (1983).JPG	Ötən ilin son gecəsi	1983	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Qəm Pəncərəsi (1986).JPG	Qəm pəncərəsi	1986	Y	N	Y	N	N	N	Tammetrajlı bədii film

Ssenari müəllifi və quruluşçu rejissor olduğu bədii filmlər

Sözsüz mahnı (film, 1972) (ssenari müəllifi) (quruluşçu rejissor)
Evləri köndələn yar (film, 1982) (ssenari müəllifi)
İmtahan (film, 1987) (ssenari müəllifi);
Əlaqə (film, 1989) (ssenari müəllifi);
Təhminə (film, 1993) (ssenari müəllifi);
Otel otağı (film, 1998) (ssenari müəllifi);
Nigarançılıq (film, 1998) (ssenari müəllifi)
Cavid ömrü (film, 2007) (ssenari müəllifi)
Sübhün səfiri (film, 2012) (ssenari müəllifi)

Əsərləri əsasında çəkilmiş bədii filmlər

Hər axşam saat 11-də (film, 1969) SSRİ, Mosfilm (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında)
Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996) (Anarın eyniadlı romanı əsasında);
Sizə məktub var (film, 1998) (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında)
Aktyorun əsgisi (film, 2004) TRT. Türkiyə. (Anarın "Dantenin yubileyi" povesti əsasında) (ssenari müəllifi Atilla Engin, quruluşçu rejissor Feyzi Tuna, operator Koksan Kolkal, bəstəkar İlyas Mirzəyev. Rollarda Fərhan Şensoy, Suna Kesgin, Rasim Öztəkin və b.);
Tilsim (film, 2005) (Anarın "Vahimə" hekayəsi əsasında).
"Ve telefon". Türkiyə. (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında); rejissor Nuran Evren.
Mən, sən, o və telefon (film, 2014) (Anarın eyniadlı əsəri əsasında)

Ssenariləri əsasında çəkilmiş sənədli filmlər

Aşıqlar (film, 1983) (ssenari müəllifi);
Daş saatın səsi (film, 1985) (ssenari müəllifi);
Dədə Qorqud dühası (film, 1999) (ssenari müəllifi);
Dağ dağa rast gəlməz. (Mozalan süjeti) (ssenari müəllifi).

Haqqında çəkilmiş sənədli filmlər

Anarla üz-üzə (film, 1988) (Mərkəzi Televiziyanın sifarişi ilə Anar haqqında çəkilmiş iki hissəli sənədli film. Azərbaycantelefilm. Ssenari müəllifi Zeynal Məmmədov, rejissor Ramiz Mirzəyev (Həsənoğlu), operator Adil, bəstəkar Cavanşir Quliyev. Bəstəkarın ifasında səslənən mahnının sözləri Rəsul Rzanındır).
Anarın anları (film, 2008) tammetrajlı sənədli telefilm, rejissor Ramiz Həsənoğlu

Maraqlı faktlar

Azərbaycanda Anar adını daşıyan ilk şəxs yazıçı Anardır. Sonralar valideynlər bu adı öz övladlarına çox vermişlər. Hazırda Anar Azərbaycanda ən çox yayılmış kişi adlarından biridir. Adın açıqlanmasında da bir-birindən fərqli 2 versiya mövcuddur. 1-ci versiyaya görə "Anar" "anmaq" ("xatırlamaq", "yada salmaq") felindən düzəldilmişdir. 2-ci versiyaya görə Anası Nigar Atası Rəsul sözlərinin baş hərflərindən ad yaradılmışdır.
Kinoşünas Ayaz Salayevin iddiasına görə rejissor Nora Efronun çəkdiyi və baş rolda məşhur Hollivud kinoulduzu Tom Henksin oynadığı "Sizə məktub var" (You've Got Mail) filminin ssenarisi Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında qurulub. Kinoşünasın bu fikrə gəlməsinə adıçəkilən hekayənin Amerikada çap olunması da əsas verib.^[6]

Mənbə

Xamis Muradov. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 4.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 814.
Anara kino fenomeni demək olarmı? TƏHLİL

İstinadlar

Həmçinin bax

	"Azərbaycan kino sənəti" portalı

Xarici keçidlər

Video

Digər

Anarın əsərləri