Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında

Olimpiya Oyunlarında
Kodu  AZE MOK Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi Saytı www.noc-aze.org
Olimpiya tarixi
Yay Olimpiya Oyunları
1992 • 1996 • 2000 • 2004 • 2008 • 2012 • 2016 • 2020
Qış Olimpiya Oyunları
1998 • 2002 • 2006 • 2010 • 2014 • 2018

Azərbaycan

Tarixi

1992—Barselona

1992-ci ildə baş tutan XXV Yay Olimpiya Oyunları ərəfəsində dünyanın siyasi xəritəsi dəyişdi. 1991-ci ilin sonunda SSRİ dağıldı və onun tərkibinə daxil olan dövlətlər müstəqillik qazandı. Bu dövlətlərin növbəti Olimpiya Oyunlarında iştirakı məsələsi isə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsini (BOK) problem qarşısında qoyurdu. Müstəqillik əldə edən dövlətlər öz Olimpiya Komitələrini təsis etsədə, 1992-ci ildə BOK bu Komitələrin çoxunu tanımırdı. Bununla yanaşı, başqa bir problem də hökm sürürdü. Yeni yaranmış müstəqil dövlətlərin idmançıları lisenziya yarışlarında öz ölkələrinin bayrağı altında çıxış etmədi. Dünya və Avropa Çempionatlarında, lisenziya yarışlarında SSRİ-nin bayrağı altında çıxış etdi. Buna görə də, müstəqil dövlətlərin əksəriyyəti Olimpiya Oyunlarına sərbəst qatılmağ hüququna malik deyildi. Buna görə də, BOK tərəfindən Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) komandasının Olimpiya Oyunlarına buraxılması qərara alındı. Bu komanda Barselonada BOK-un bayrağı altında çıxış etdi. MDB-nin himni və bayrağı olmadığından komanda yarışlarının qaliblərinin mükafatlandırılması zamanı BOK-un, şəxsi yarışlarda isə idmançının təmsil etidiyi ölkənin bayrağının qaldırılması qərara alındı.

Barselonada baş tutan XXV Yay Olimpiya Oyunlarının 26 iyul keçirilən təntənəli açılış mərasimində üçrəngli Azərbaycan bayrağını Avropa çempionu, cüdoçu Nazim Hüseynov apardı. O üçrəngli bayrağın arxasında Azərbaycanın 5 idmançısı gedirdi. Azərbaycanın birinci medalı cüdoçu Nazim Hüseynov qazandı. Bu Azərbaycan idmanı tarixində əlamətdar hadisə idi. Barselonada Azərbaycanın bayrağı qaldırıldı və himni səsləndirildi. Azərbaycana növbəti medalı isə idman gimnastı Valeri Belekni qazandırdı. O fərdi çoxnövçülükdə bürünc medal qazandı.

1996—Atlanta

Əsas məqalə: Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında

1996-cı ildə Azərbaycan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarına artıq tamam müstəqil dövlət kimi qatıldı. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Atlanta şəhərində baş tutan Olimpiya Oyunlarında Azərbaycanın 23 idmançısı mübarizə apardı. Müstəqil Azərbaycan Atlanta Olimpiadası üçün hazırlıq işlərinə 1994-cü ildə Gənclər və İdman Nazirliyi yaradıldıqdan sonra başladı. 1996-cı il iyunun 29-da Zuğulbadakı Gənclik İdman Kompelksində Olimpiyaçılarla Azərbaycan Prezidentinin görüşü keçirildi. Yolasalma mərasimində Heydər Əliyev nitq söylədi. Daha sonra Nazim Hüseynov, İradə Aşumova və Namiq Abdullayev Azərbaycanı Olimpya Oyunlarında ləyaqətlə təmsil edəcəklərinə and içdi.

Atlantada baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarının 19 iyul tarixində keçirilən açılış mərasimində Azərbaycanın üçrəngli bayrağını 4 il Barselonada Olimpiya çempionu adını qazanan cüdoçu Nazim Hüseynov apardı. Azərbaycan Atlantadan vətənə bir medalla qayıtdı. Azərbaycanın medal ümidlərini, yalnızca sərbəst güləşçi, 2 qat Avopa çempionu Namiq Abdullayev doğrultdu. Namiq Abdullayev Atlantada yüksək texnika və əzmkarlıq nümayiş etdirdi. Namiq Abdullayev finala gədər bütün rəqiblərinə qalib gəldi. Final görüşəndə isə Namiq Abdullayev Olimpiya çempionu Bolqarıstanlı Valentin Yordanova hakimlərin qərəzli qərarı nəticəsində məğlub oldu və Azərbaycana XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında yeganə medalı qazandırdı. Amma Azərbaycan Atlantadan vətənə daha bir neçə medalla dönə bilərdi. Beləki boksçu Ədalət Məmmədov yarım-finalda yenə də hakimlərin Azərbaycana qarşı olan qərəzli qərarına görə özündən zəif və təcrübəsiz Nigeriyalı rəqibinə məğlub oldu. Yenə də hakimlərin qərəzli qərarlarına baxmayarq Atlanta Olimpiadası Azərbaycan idmanının tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı.

1998—Naqano

Əsas məqalə: Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında

1998-ci ildə Azərbaycan tarixində birinci dəfə müstəqil ölkə kimi Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Hələ sovet dövründə Bakıda qış idman növlərinin inkişafı üçün baza yaradılması istiqamətində müəyyən işlər görüldü, addımlar atıldı. Bakıda idman saraylarında fiqurlu konkisürmə üzrə yarışlar baş tutdu. Lakin Azərbaycanın cənub ölkəsi olması qış idman növlərinin kifayət gədər inkişafı üçün imkanlar yaratmadı. Buna baxmayarq Azərbaycan 1998-ci ildə Yaponiyanın Naqano şəhərində baş tutan XVIII Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. 5 idmançı ilə Naqanoya yollanan Azərbaycanın, 7 fevral tarixində baş tutan açılış mərasimində bayrağını fiqurlu konkisürmə idmanında çıxış edən Yuliya Vorobyeva apardı. Azərbaycan komandası əsasən Naqanoya legioner idmançılarla yollandı.

Fiqurlu konkisürmə yarışlarında çıxış edən Yuliya Vorobyeva və İqor Paşkeviç 16-cı yeri tutdu. İnqa Rodionova və Aleksandr Aniçenko dueti isə 18-ci yeri tutdu. Dağ xizəki yarışlarında çıxış edən Elbrus İsaqov isə xəstələndiyinə görə mübarizə apardı.

2000—Sidney

Əsas məqalə: Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında

1997-ci ilin dekabr ayında Sidney Olimpiadasına hazırlıq konsepsiyası təsdiq olundu. 1998-ci ilin yanvarında idmançıların sosial problemləri ilə bağlı bir sıra məsələlər həll olundu, federasiyaların işində səliqə-səhman yaradıldı, idmançıların təlim-məşq prosesi təşkil edildi, onların yarışlarda iştirakı təmin olundu. 1997-ci ilin sonunda Azərbaycan idmançıları Sidney Olimpiadasın üçün birinci lisenziyanı qazandı. Sidney Olimpiadasın ərəfəsində lisenziyaların sayı 31-ə çatdı. MOK-un idmançılar üçün təşkil etdiyi son təlim-məşq toplantıları avqustun birinci yarısında başa çatdı. Avqustun sonlarında isə idmançıların Avstraliyaya yola salma mərasimi baş tutdu.

Avqustun 25-də Xəzər dənizinin sahilində Zuğulba qəsəbəsində yerləşən Beynəlxalq Turizm Mərkəində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev və MOK-un Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə yola salma mərasimi baş tutdu. Mərasimdə cüdo üzrə məşqçi Ağayar Axundzadə və 1996 Atlanta Olimpiadasının gümüş medalçısı Namiq Abdullayev Azərbaycanın idman şərəfini ləyaqətlə qoruyacaqlarına, Sidneydən medallarla qayıdacaqlarına söz verdilər. Mərasimin sonunda Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev idmançılara tövsiyələrini, xeyir-duasını verdi. Onlara uğurlu yol arzuladı. Heydər Əliyev Olimpiya Oyunlarının necə əhəmiyyətli, necə möhtəşəm bir hadisə olduğunu vurğulayaraq dedi.

"XXVII Yay Olimpiya Oyunları 20-ci əsrin son oyunlarıdır. Olimpiya Oyunları hər dəfə bəşəriyyətdə əlamətdar hadisə kimi qiymətləndirilmişdir. Ancaq 20-ci əsrə yekun vuran və bu əsrdə Beynəlxalq Olimpiya Hərəkatının nə qədər əhəmiyyətli olduğunu nümayiş etdirən XXVII Sidney Yay Olimpiya Oyunları olacaqdır."
Heydər Əliyev

15 sentyabrda Sidneydə 20-ci əsrin sonuncu Olimpiya Oyunlarının açılış mərasimi baş tutdu. Açılış mərasimində üçrəngli Azərbaycan bayrağını meydana 1996 Atlanta Olimpiadasının gümüş medalçısı Namiq Abdullayev gətirdi. O üçrəngli bayrağın arxasından Azərbaycanın 31 idmançı addımlayırdı. Azərbaycan idmançıları sırasında Avropa və Dünya çempionaları var idi. Cüdoçu Elçin İsmayılov, güləşçi Namiq Abdullayev və stend atıcısı Zemfira Meftahətdinova Sidneydə Azərbaycanın üçrəngli bayrağını dalğalandırmağ arzusu ilə alışıb yanırdılar. Azərbaycan Sidneydə birinci medalını 21 sentyabr tarixində qazandı. Bu tarix Azərbaycan idmanının tarixinə qızıl hərflərlə həkk olundu. Stend atıcısı Zemfira Meftahətdinova ən yaxın izləyicisini 3 xal qabaqlayaraq Olimpiya çempionu adını qazandı. Azərbaycan növbəti medalını 30 sentyabr tarixində qazandı. 4 il əvvəl Atlantada hakimlərin qərəzli qərarına görə qızıl medalı əldən verən Namiq Abdullayev bu səfər Amerika Birləşmiş Ştatlarının idmançısı Dünya Çempionu Samuel Hensona inamla qalib gələrək Olimpiya çempionu adını qazandı. Namiq Abdullayevin bu zəfəri Azərbaycanda əsl toy-bayrama çevrildi. Azərbaycana Sidneydə növbəti medalı boksçu Vüqar Ələkbərov qazandırdı. 75 kq. çəki dərəcəsində çıxış edən 19 yaşlı gənc boksçu Vüqar Ələkbərov yarım-finala gədər inamla addımladı və planetin bir nömrəli idman yarışının bürünc medalını qazandı. Azərbaycan ümumi olaraq Sidney Olimpiadasında 3 medal qazandı. 2 qızıl və 1 bürünc medal. Azərbaycan bu göstərici ilə medal sıralanmasında 34-cü yeri tutdu.

4 oktyabr tarixində Azərbaycan xalqı öz qəhrəmanlarını qarşıladı. Binə Hava Limanından uzaq Avstraliyaya yola saldığları övladlarını şan-şöhrətlə, təntənə ilə vətənə qayıtdı. Hava Limanından başlayaraq şəhər boyu Azərbaycan xalqı onları salamladı. 18 oktyabr tarixində isə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev olimpiyaçıları qəbul etdi. Həmin gün Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpasının 9-cu ili tamam olurdu. Prezident Sarayında baş tutan qəbulda idmançılara və onların məşqçilərinə orden və medallar təqdim olundu.

2002—Solt Leyk Siti

Əsas məqalə: Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında

Azərbaycan 2002-ci ildə növbəti dəfə Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Solt Leyk Siti şəhərində baş tutan XIX Qış Olimpiya Oyunlarına Azərbaycanın 4 idmançısı qatıldı. Azərbaycan bayrağını 8 fevral tarixində keçirilən açılış mərasimində Sergey Rılov apardı.

Azərbaycanın idman şərəfini dağ xizəki idmanında Elbrus İsaqov qorudu. Elbrus İsaqov 4 il əvvəl Naqano Olimpiadasına lisenziya qazansada xəstələndiyi üçün yarışlara qatıla bilmədi. Bu səfər Elbrus İsaqov Solt Leyk Siti Olimpiadasında debüt etdi və 2-ci mərhələdə mübarizəni dayandırdı. Fiqurlu konkisürmədə isə Kristin Freyzer və İqor Lukanin dueti 34.6 xalla 32 ölkənin nümayəndələri sırasında 17-ci yeri tutdu. Fiqurlu konkisürmədə Azərbaycanın digər nümayəndəsi Sergey Rılov isə imkanlarından aşağı səviyyədə çıxış etdi. Sergey Rılov 28 idmançı sırasında 24-cü yeri tutdu.

2004—Afina

Əsas məqalə: Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında

2006—Turin

Əsas məqalə: Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında

Azərbaycan 2006-cı ildə növbəti Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bu səfər Azərbaycan İtaliyanın Turin şəhərində baş tutan XX Qış Olimpiya Oyunlarında 2 idmançı ilə təmsil olundu. Azərbaycanın üçrəngli bayrağını 10 fevral tarixində baş tutan açılış mərasimində meydana Mirkamil Rəhimov gətirdi.

Azərbaycanın idman şərəfini Turində Kristin Freyzer və İqor Lukanin dueti qorudu. Fiqurlu konkisürmə idmanında çıxış edən bu duet 4 il əvvəl Solt Leyk Sitidə baş tutan Olimpiya Oyunlarında da Azərbaycanın şərəfini qorudu. Kristin Freyzer və İqor Lukanin bu səfər 148.24 xal topladı və 24 idmançı sırasında 19-cu yeri tutdu.

2008—Pekin

Əsas məqalə: Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında

Azərbaycan nümayəndə heyəti 12 fevral tarixində Kanadanın Vankuver şəhərində XXI Qış Olimpiya Oyunlarının açılış mərasimində.

2010—Vankuver

Əsas məqalə: Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında

2010-cu ildə Azərbaycan tarixində 4-cü dəfə Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Qış idman növlərinin inkişaf olmadığı Azərbaycan yenə vətənə medalsız döndü.

2012—London

Əsas məqalə: Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında

2014—Soçi

Əsas məqalə: Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında

Əsas məqalə: Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında

Medal cədvəli

İl	İdmançı				Cəmi	Yer		İl	İdmançı				Cəmi	Yer
1952—1988	SSRİ tərkibində							1952—1988	SSRİ tərkibində
1992 Barselona	5	1	0	1	2	—		1992 Albervil	iştirak etmədi
1996 Atlanta	23	0	1	0	1	61		1994 Lillehammer
2000 Sidney	31	2	0	1	3	34		1998 Naqano	5	0	0	0	0	—
2004 Afina	36	1	0	4	5	50		2002 Solt Leyk Siti	4	0	0	0	0	—
2008 Pekin	44	1	1	4	7	39		2006 Turin	2	0	0	0	0	—
2012 London	53	2	2	6	10	30		2010 Vankuver	2	0	0	0	0	—
2016 Rio de Janeyro	56	1	7	10	18	39		2014 Soçi	4	0	0	0	0	—
2020 Tokio								2018 Pxençxan
Cəmi		8	12	26	46	—		Cəmi		0	0	0	0	—

İdman növləri

Sıra	İdman növü				Cəmi
1	Güləş	4	4	5	13
2	Cüdo	2	2	1	5
3	Atıcılıq	1	0	2	3
4	Boks	0	0	6	6
5	İdman Gimnastikası	0	0	1	1
6	Ağır atletika	0	0	1	1
Cəmi		7	7	16	30

Medalçıların siyahısı

Əsas məqalə: Azərbaycanın Olimpiya Oyunlarında medal qazanan idmançılarının siyahısı

Sıra	Medal	Medalçı	İdman növü	Yarış növü	İl
1		Nazim Hüseynov	Cüdo	Kişilər, -60 kq.	1992 Barselona
2		Valeri Belenki	İdman Gimnastikası	Kişilər, Fərdi, Çoxnövçülük	1992 Barselona
3		Namiq Abdullayev	Güləş	Kişilər, Sərbəst, 52 kq.	1996 Atlanta
4		Zemfira Meftahətdinova	Atıcılıq	Qadınlar, Stend	2000 Sidney
5		Namiq Abdullayev	Güləş	Kişilər, Sərbəst, 54 kq.	2000 Sidney
6		Vüqar Ələkbərov	Boks	Kişilər, 75 kq.	2000 Sidney
7		İradə Aşumova	Atıcılıq	Qadınlar, 25 m., tapança	2004 Afina
8		Zemfira Meftahətdinova	Atıcılıq	Qadınlar, Stend	2004 Afina
9		Fərid Mansurov	Güləş	Kişilər, Yunan-Roma, 66 kq.	2004 Afina
10		Fuad Aslanov	Boks	Kişilər, 48 kq.	2004 Afina
11		Ağası Məmmədov	Boks	Kişilər, 51 kq.	2004 Afina
12		Elnur Məmmədli	Cüdo	Kişilər, -73 kq.	2008 Pekin
13		Rövşən Bayramov	Güləş	Kişilər, Yunan-Roma, 55 kq.	2008 Pekin
14		Mövlud Mirəliyev	Cüdo	Kişilər, -100 kq.	2008 Pekin
15		Mariya Stadnik	Güləş	Qadınlar, Sərbəst, 48 kq.	2008 Pekin
16		Xetaq Qazyumov	Güləş	Kişilər, Sərbəst, 96 kq.	2008 Pekin
17		Şahin İmranov	Boks	Kişilər, 57 kq.	2008 Pekin
18		Valentin Xristov	Ağır atletika	Kişilər, 56 kq.	2012 London
19		Rövşən Bayramov	Güləş	Kişilər, Yunan-Roma, 55 kq.	2012 London
20		Emin Əhmədov	Güləş	Kişilər, Yunan-Roma, 74 kq.	2012 London
21		Mariya Stadnik	Güləş	Qadınlar, Sərbəst, 48 kq.	2012 London
22		Yuliya Ratkeviç	Güləş	Qadınlar, Sərbəst, 55 kq.	2012 London
23		Teymur Məmmədov	Boks	Kişilər, 91 kq.	2012 London
24		Məhəmmədrəsul Məcidov	Boks	Kişilər, +91 kq.	2012 London
25		Toğrul Əsgərov	Güləş	Kişilər, Sərbəst, 60 kq.	2012 London
26		Şərif Şərifov	Güləş	Kişilər, Sərbəst, 84 kq.	2012 London
27		Xetaq Qazyumov	Güləş	Kişilər, Sərbəst, 96 kq.	2012 London
28		Rüstəm Orucov	Cüdo	Kişilər, -73 kq.	Rio-de-Janeyro
29		Elmar Qasımov	Cüdo	Kişilər, -100 kq.	Rio-de-Janeyro

2 dəfə medal qazanan idmançılar Sıra İdmançı İdman növü Cəmi 1 Namiq Abdullayev Güləş 1 1 0 2 2 Zemfira Meftahətdinova Atıcılıq 1 0 1 2 3 Rövşən Bayramov Güləş 0 2 0 2 4 Mariya Stadnik Güləş 0 1 1 2 5 Xetaq Qazyumov Güləş 0 0 2 2

Bayraqdarların siyahısı Sıra Yarış Bayraqdar 1 1996 Atlanta Nazim Hüseynov 2 1998 Naqano Yuliya Vorobyeva 3 2000 Sidney Namiq Abdullayev 4 2002 Solt Leyk Siti Sergey Rılov 5 2004 Afina Nizami Paşayev 6 2006 Turin Mirkamil Rəhimov 7 2008 Pekin Fərid Mansurov 8 2010 Vankuver Fuad Quliyev 9 2012 London Elnur Məmmədli 10 2014 Soçi Rəhman Xəlilov 11 2016 Rio de Janeyro Teymur Məmmədov

Həmçinin bax

• Azərbaycan Yeniyetmələrin Olimpiya Oyunlarında

Xarici keçidlər

• Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi (az) (en)