Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin. |
| Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||
| Olimpiya tarixi | ||||||||||||
| Yay Olimpiya Oyunları | ||||||||||||
| 1992 • 1996 • 2000 • 2004 • 2008 • 2012 • 2016 • 2020 | ||||||||||||
| Qış Olimpiya Oyunları | ||||||||||||
| 1998 • 2002 • 2006 • 2010 • 2014 • 2018 | ||||||||||||
Azərbaycan ilk dəfə 1996-cı ildə müstəqil bir dövlət kimi Olimpiya Oyunlarına qatılıb və o gündən bu yana hər Olimpiya Oyunlarına idmançı göndərdib.
Daha əvvəl, Azərbaycanlı idmançılar 1952-ci ilə 1988-ci illərdə Olimpiya Oyunlarında Sovet İttifaqının bir hissəsi kimi yarışıb və Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Azərbaycan 1992-ci ildə Müstəqil Dövlətlər Birliyinin "Birləşmiş Komandasında" yarışıb.
Azərbaycanlı idmançılar Yay Olimpiya Oyunlarında, güləş, güllə atıcılığı, boks, cüdo, taekvondo, kano sprint və ağır atletika idman növlərində, cəmi 45 medal qazanıb.
Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi 1992-ci ildə yaradılıb və 1993-cü ildə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi tərəfindən tanınıb.
Tarixi[redaktə | əsas redaktə]
1992—Barselona[redaktə | əsas redaktə]
1992-ci ildə baş tutan XXV Yay Olimpiya Oyunları ərəfəsində dünyanın siyasi xəritəsi dəyişdi. 1991-ci ilin sonunda SSRİ dağıldı və onun tərkibinə daxil olan dövlətlər müstəqillik qazandı. Bu dövlətlərin növbəti Olimpiya Oyunlarında iştirakı məsələsi isə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsini (BOK) problem qarşısında qoyurdu. Müstəqillik əldə edən dövlətlər öz Olimpiya Komitələrini təsis etsədə, 1992-ci ildə BOK bu Komitələrin çoxunu tanımırdı. Bununla yanaşı, başqa bir problem də hökm sürürdü. Yeni yaranmış müstəqil dövlətlərin idmançıları lisenziya yarışlarında öz ölkələrinin bayrağı altında çıxış etmədi. Dünya və Avropa Çempionatlarında, lisenziya yarışlarında SSRİ-nin bayrağı altında çıxış etdi. Buna görə də, müstəqil dövlətlərin əksəriyyəti Olimpiya Oyunlarına sərbəst qatılmağ hüququna malik deyildi. Buna görə də, BOK tərəfindən Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) komandasının Olimpiya Oyunlarına buraxılması qərara alındı. Bu komanda Barselonada BOK-un bayrağı altında çıxış etdi. MDB-nin himni və bayrağı olmadığından komanda yarışlarının qaliblərinin mükafatlandırılması zamanı BOK-un, şəxsi yarışlarda isə idmançının təmsil etidiyi ölkənin bayrağının qaldırılması qərara alındı.
Barselonada baş tutan XXV Yay Olimpiya Oyunlarının 26 iyul keçirilən təntənəli açılış mərasimində üçrəngli Azərbaycan bayrağını Avropa çempionu, cüdoçu Nazim Hüseynov apardı. O üçrəngli bayrağın arxasında Azərbaycanın 5 idmançısı gedirdi. Azərbaycanın birinci medalı cüdoçu Nazim Hüseynov qazandı. Bu Azərbaycan idmanı tarixində əlamətdar hadisə idi. Barselonada Azərbaycanın bayrağı qaldırıldı və himni səsləndirildi. Azərbaycana növbəti medalı isə idman gimnastı Valeri Belekni qazandırdı. O fərdi çoxnövçülükdə bürünc medal qazandı.
1996—Atlanta[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında
1996-cı ildə Azərbaycan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarına artıq tamam müstəqil dövlət kimi qatıldı. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Atlanta şəhərində baş tutan Olimpiya Oyunlarında Azərbaycanın 23 idmançısı mübarizə apardı. Müstəqil Azərbaycan Atlanta Olimpiadası üçün hazırlıq işlərinə 1994-cü ildə Gənclər və İdman Nazirliyi yaradıldıqdan sonra başladı. 1996-cı il iyunun 29-da Zuğulbadakı Gənclik İdman Kompelksində Olimpiyaçılarla Azərbaycan Prezidentinin görüşü keçirildi. Yolasalma mərasimində Heydər Əliyev nitq söylədi. Daha sonra Nazim Hüseynov, İradə Aşumova və Namiq Abdullayev Azərbaycanı Olimpya Oyunlarında ləyaqətlə təmsil edəcəklərinə and içdi.
Atlantada baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarının 19 iyul tarixində keçirilən açılış mərasimində Azərbaycanın üçrəngli bayrağını 4 il Barselonada Olimpiya çempionu adını qazanan cüdoçu Nazim Hüseynov apardı. Azərbaycan Atlantadan vətənə bir medalla qayıtdı. Azərbaycanın medal ümidlərini, yalnızca sərbəst güləşçi, 2 qat Avopa çempionu Namiq Abdullayev doğrultdu. Namiq Abdullayev Atlantada yüksək texnika və əzmkarlıq nümayiş etdirdi. Namiq Abdullayev finala gədər bütün rəqiblərinə qalib gəldi. Final görüşəndə isə Namiq Abdullayev Olimpiya çempionu Bolqarıstanlı Valentin Yordanova hakimlərin qərəzli qərarı nəticəsində məğlub oldu və Azərbaycana XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında yeganə medalı qazandırdı. Amma Azərbaycan Atlantadan vətənə daha bir neçə medalla dönə bilərdi. Beləki boksçu Ədalət Məmmədov yarım-finalda yenə də hakimlərin Azərbaycana qarşı olan qərəzli qərarına görə özündən zəif və təcrübəsiz Nigeriyalı rəqibinə məğlub oldu. Yenə də hakimlərin qərəzli qərarlarına baxmayarq Atlanta Olimpiadası Azərbaycan idmanının tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı.
1998—Naqano[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında
1998-ci ildə Azərbaycan tarixində birinci dəfə müstəqil ölkə kimi Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Hələ sovet dövründə Bakıda qış idman növlərinin inkişafı üçün baza yaradılması istiqamətində müəyyən işlər görüldü, addımlar atıldı. Bakıda idman saraylarında fiqurlu konkisürmə üzrə yarışlar baş tutdu. Lakin Azərbaycanın cənub ölkəsi olması qış idman növlərinin kifayət gədər inkişafı üçün imkanlar yaratmadı. Buna baxmayarq Azərbaycan 1998-ci ildə Yaponiyanın Naqano şəhərində baş tutan XVIII Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. 5 idmançı ilə Naqanoya yollanan Azərbaycanın, 7 fevral tarixində baş tutan açılış mərasimində bayrağını fiqurlu konkisürmə idmanında çıxış edən Yuliya Vorobyeva apardı. Azərbaycan komandası əsasən Naqanoya legioner idmançılarla yollandı.
Fiqurlu konkisürmə yarışlarında çıxış edən Yuliya Vorobyeva və İqor Paşkeviç 16-cı yeri tutdu. İnqa Rodionova və Aleksandr Aniçenko dueti isə 18-ci yeri tutdu. Dağ xizəki yarışlarında çıxış edən Elbrus İsaqov isə xəstələndiyinə görə mübarizə apardı.
2000—Sidney[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında
1997-ci ilin dekabr ayında Sidney Olimpiadasına hazırlıq konsepsiyası təsdiq olundu. 1998-ci ilin yanvarında idmançıların sosial problemləri ilə bağlı bir sıra məsələlər həll olundu, federasiyaların işində səliqə-səhman yaradıldı, idmançıların təlim-məşq prosesi təşkil edildi, onların yarışlarda iştirakı təmin olundu. 1997-ci ilin sonunda Azərbaycan idmançıları Sidney Olimpiadasın üçün birinci lisenziyanı qazandı. Sidney Olimpiadasın ərəfəsində lisenziyaların sayı 31-ə çatdı. MOK-un idmançılar üçün təşkil etdiyi son təlim-məşq toplantıları avqustun birinci yarısında başa çatdı. Avqustun sonlarında isə idmançıların Avstraliyaya yola salma mərasimi baş tutdu.
Avqustun 25-də Xəzər dənizinin sahilində Zuğulba qəsəbəsində yerləşən Beynəlxalq Turizm Mərkəində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev və MOK-un Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə yola salma mərasimi baş tutdu. Mərasimdə cüdo üzrə məşqçi Ağayar Axundzadə və 1996 Atlanta Olimpiadasının gümüş medalçısı Namiq Abdullayev Azərbaycanın idman şərəfini ləyaqətlə qoruyacaqlarına, Sidneydən medallarla qayıdacaqlarına söz verdilər. Mərasimin sonunda Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev idmançılara tövsiyələrini, xeyir-duasını verdi. Onlara uğurlu yol arzuladı. Heydər Əliyev Olimpiya Oyunlarının necə əhəmiyyətli, necə möhtəşəm bir hadisə olduğunu vurğulayaraq dedi.
Heydər Əliyev
15 sentyabrda Sidneydə 20-ci əsrin sonuncu Olimpiya Oyunlarının açılış mərasimi baş tutdu. Açılış mərasimində üçrəngli Azərbaycan bayrağını meydana 1996 Atlanta Olimpiadasının gümüş medalçısı Namiq Abdullayev gətirdi. O üçrəngli bayrağın arxasından Azərbaycanın 31 idmançı addımlayırdı. Azərbaycan idmançıları sırasında Avropa və Dünya çempionaları var idi. Cüdoçu Elçin İsmayılov, güləşçi Namiq Abdullayev və stend atıcısı Zemfira Meftahətdinova Sidneydə Azərbaycanın üçrəngli bayrağını dalğalandırmağ arzusu ilə alışıb yanırdılar. Azərbaycan Sidneydə birinci medalını 21 sentyabr tarixində qazandı. Bu tarix Azərbaycan idmanının tarixinə qızıl hərflərlə həkk olundu. Stend atıcısı Zemfira Meftahətdinova ən yaxın izləyicisini 3 xal qabaqlayaraq Olimpiya çempionu adını qazandı. Azərbaycan növbəti medalını 30 sentyabr tarixində qazandı. 4 il əvvəl Atlantada hakimlərin qərəzli qərarına görə qızıl medalı əldən verən Namiq Abdullayev bu səfər Amerika Birləşmiş Ştatlarının idmançısı Dünya Çempionu Samuel Hensona inamla qalib gələrək Olimpiya çempionu adını qazandı. Namiq Abdullayevin bu zəfəri Azərbaycanda əsl toy-bayrama çevrildi. Azərbaycana Sidneydə növbəti medalı boksçu Vüqar Ələkbərov qazandırdı. 75 kq. çəki dərəcəsində çıxış edən 19 yaşlı gənc boksçu Vüqar Ələkbərov yarım-finala gədər inamla addımladı və planetin bir nömrəli idman yarışının bürünc medalını qazandı. Azərbaycan ümumi olaraq Sidney Olimpiadasında 3 medal qazandı. 2 qızıl və 1 bürünc medal. Azərbaycan bu göstərici ilə medal sıralanmasında 34-cü yeri tutdu.
4 oktyabr tarixində Azərbaycan xalqı öz qəhrəmanlarını qarşıladı. Binə Hava Limanından uzaq Avstraliyaya yola saldığları övladlarını şan-şöhrətlə, təntənə ilə vətənə qayıtdı. Hava Limanından başlayaraq şəhər boyu Azərbaycan xalqı onları salamladı. 18 oktyabr tarixində isə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev olimpiyaçıları qəbul etdi. Həmin gün Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpasının 9-cu ili tamam olurdu. Prezident Sarayında baş tutan qəbulda idmançılara və onların məşqçilərinə orden və medallar təqdim olundu.
2002—Solt Leyk Siti[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında
Azərbaycan 2002-ci ildə növbəti dəfə Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Solt Leyk Siti şəhərində baş tutan XIX Qış Olimpiya Oyunlarına Azərbaycanın 4 idmançısı qatıldı. Azərbaycan bayrağını 8 fevral tarixində keçirilən açılış mərasimində Sergey Rılov apardı.
Azərbaycanın idman şərəfini dağ xizəki idmanında Elbrus İsaqov qorudu. Elbrus İsaqov 4 il əvvəl Naqano Olimpiadasına lisenziya qazansada xəstələndiyi üçün yarışlara qatıla bilmədi. Bu səfər Elbrus İsaqov Solt Leyk Siti Olimpiadasında debüt etdi və 2-ci mərhələdə mübarizəni dayandırdı. Fiqurlu konkisürmədə isə Kristin Freyzer və İqor Lukanin dueti 34.6 xalla 32 ölkənin nümayəndələri sırasında 17-ci yeri tutdu. Fiqurlu konkisürmədə Azərbaycanın digər nümayəndəsi Sergey Rılov isə imkanlarından aşağı səviyyədə çıxış etdi. Sergey Rılov 28 idmançı sırasında 24-cü yeri tutdu.
2004—Afina[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında
2006—Turin[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında
Azərbaycan 2006-cı ildə növbəti Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bu səfər Azərbaycan İtaliyanın Turin şəhərində baş tutan XX Qış Olimpiya Oyunlarında 2 idmançı ilə təmsil olundu. Azərbaycanın üçrəngli bayrağını 10 fevral tarixində baş tutan açılış mərasimində meydana Mirkamil Rəhimov gətirdi.
Azərbaycanın idman şərəfini Turində Kristin Freyzer və İqor Lukanin dueti qorudu. Fiqurlu konkisürmə idmanında çıxış edən bu duet 4 il əvvəl Solt Leyk Sitidə baş tutan Olimpiya Oyunlarında da Azərbaycanın şərəfini qorudu. Kristin Freyzer və İqor Lukanin bu səfər 148.24 xal topladı və 24 idmançı sırasında 19-cu yeri tutdu.
2008—Pekin[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında
2010—Vankuver[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında
2010-cu ildə Azərbaycan tarixində 4-cü dəfə Qış Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Qış idman növlərinin inkişaf olmadığı Azərbaycan yenə vətənə medalsız döndü.
2012—London[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında
2014—Soçi[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında
2016—Rio de Janeyro[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında
Medal cədvəli[redaktə | əsas redaktə]
| İl | İdmançı | 
|
|
|
Cəmi | Yer | İl | İdmançı |
|
|
|
Cəmi | Yer | |
| 1952—1988 |  SSRİ tərkibində
|
1952—1988 | SSRİ tərkibində
| |||||||||||
 1992 Barselona
|
5 | 1 | 0 | 1 | 2 | — |  1992 Albervil
|
iştirak etmədi | ||||||
 1996 Atlanta
|
23 | 0 | 1 | 0 | 1 | 61 |  1994 Lillehammer
| |||||||
 2000 Sidney
|
31 | 2 | 0 | 1 | 3 | 34 |  1998 Naqano
|
5 | 0 | 0 | 0 | 0 | — | |
 2004 Afina
|
36 | 1 | 0 | 4 | 5 | 50 | 2002 Solt Leyk Siti
|
4 | 0 | 0 | 0 | 0 | — | |
 2008 Pekin
|
44 | 1 | 1 | 4 | 7 | 39 |  2006 Turin
|
2 | 0 | 0 | 0 | 0 | — | |
 2012 London
|
53 | 2 | 2 | 5 | 9 | 30 | .svg){kind=small} 2010 Vankuver
|
2 | 0 | 0 | 0 | 0 | — | |
 2016 Rio de Janeyro
|
56 | 1 | 7 | 10 | 18 | 39 |  2014 Soçi
|
4 | 0 | 0 | 0 | 0 | — | |
| 2020 Tokio
|
 2018 Pxençxan
|
|||||||||||||
| Cəmi | 8 | 12 | 25 | 45 | — | Cəmi | 0 | 0 | 0 | 0 | — | |||
İdman növləri[redaktə | əsas redaktə]
| Sıra | İdman növü |
|
|
|
Cəmi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Güləş
|
4 | 8 | 11 | 23 |
| 2 |  Taekvondo
|
1 | 2 | 1 | 4 |
| 3 |  Cüdo
|
1 | 0 | 2 | 3 |
| 4 |  Güllə atıcılığı
|
1 | 0 | 2 | 3 |
| 5 |  Boks
|
0 | 1 | 7 | 8 |
| 6 | _pictogram.svg){kind=small} İdman Gimnastikası
|
0 | 0 | 1 | 1 |
| 7 | _pictogram.svg){kind=small} Kano Sprint
|
0 | 1 | 1 | 2 |
| Cəmi | 7 | 12 | 25 | 44 | |
Medalçıların siyahısı[redaktə | əsas redaktə]
Əsas məqalə: Azərbaycanın Olimpiya Oyunlarında medal qazanan idmançılarının siyahısı
| Sıra | Medal | Medalçı | İdman növü | Yarış növü | İl |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |
|
Nazim Hüseynov | Cüdo
|
Kişilər, -60 kq. | 1992 Barselona
|
| 2 |
|
Valeri Belenki | İdman Gimnastikası
|
Kişilər, Fərdi, Çoxnövçülük | 1992 Barselona
|
| 3 |
|
Namiq Abdullayev | Güləş
|
Kişilər, Sərbəst, 52 kq. | 1996 Atlanta
|
| 4 |
|
Zemfira Meftahətdinova | Güllə atıcılığı
|
Qadınlar, Stend | 2000 Sidney
|
| 5 |
|
Namiq Abdullayev | Güləş
|
Kişilər, Sərbəst, 54 kq. | 2000 Sidney
|
| 6 |
|
Vüqar Ələkbərov | Boks
|
Kişilər, 75 kq. | 2000 Sidney
|
| 7 |
|
İradə Aşumova | Güllə atıcılığı
|
Qadınlar, 25 m., tapança | 2004 Afina
|
| 8 |
|
Zemfira Meftahətdinova | Güllə atıcılığı
|
Qadınlar, Stend | 2004 Afina
|
| 9 |
|
Fərid Mansurov | Güləş
|
Kişilər, Yunan-Roma, 66 kq. | 2004 Afina
|
| 10 |
|
Fuad Aslanov | Boks
|
Kişilər, 48 kq. | 2004 Afina
|
| 11 |
|
Ağası Məmmədov | Boks
|
Kişilər, 51 kq. | 2004 Afina
|
| 12 |
|
Elnur Məmmədli | Cüdo
|
Kişilər, -73 kq. | 2008 Pekin
|
| 13 |
|
Rövşən Bayramov | Güləş
|
Kişilər, Yunan-Roma, 55 kq. | 2008 Pekin
|
| 14 |
|
Mövlud Mirəliyev | Cüdo
|
Kişilər, -100 kq. | 2008 Pekin
|
| 15 |
|
Mariya Stadnik | Güləş
|
Qadınlar, Sərbəst, 48 kq. | 2008 Pekin
|
| 16 |
|
Xetaq Qazyumov | Güləş
|
Kişilər, Sərbəst, 96 kq. | 2008 Pekin
|
| 17 |
|
Şahin İmranov | Boks
|
Kişilər, 57 kq. | 2008 Pekin
|
| 19 |
|
Rövşən Bayramov | Güləş
|
Kişilər, Yunan-Roma, 55 kq. | 2012 London
|
| 20 |
|
Emin Əhmədov | Güləş
|
Kişilər, Yunan-Roma, 74 kq. | 2012 London
|
| 21 |
|
Mariya Stadnik | Güləş
|
Qadınlar, Sərbəst, 48 kq. | 2012 London
|
| 22 |
|
Yuliya Ratkeviç | Güləş
|
Qadınlar, Sərbəst, 55 kq. | 2012 London
|
| 23 |
|
Teymur Məmmədov | Boks
|
Kişilər, 91 kq. | 2012 London
|
| 24 |
|
Məhəmmədrəsul Məcidov | Boks
|
Kişilər, +91 kq. | 2012 London
|
| 25 |
|
Toğrul Əsgərov | Güləş
|
Kişilər, Sərbəst, 60 kq. | 2012 London
|
| 26 |
|
Şərif Şərifov | Güləş
|
Kişilər, Sərbəst, 84 kq. | 2012 London
|
| 27 |
|
Xetaq Qazyumov | Güləş
|
Kişilər, Sərbəst, 96 kq. | 2012 London
|
| 28 |
|
Rüstəm Orucov | Cüdo
|
Kişilər, -73 kq. | Rio-de-Janeyro
|
| 29 |
|
Elmar Qasımov | Cüdo
|
Kişilər, -100 kq. | Rio-de-Janeyro
|
2 dəfə medal qazanan idmançılar[redaktə | əsas redaktə]
|
Bayraqdarların siyahısı[redaktə | əsas redaktə]
|
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
 | ||
|---|---|---|
| Yay Olimpiya Oyunları |  | |
| Qış Olimpiya Oyunları | ||
| Yeniyetmələrin Olimpiya Oyunları | ||
  Azərbaycan müxtəlif idman növləri üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarında | |
|---|---|
| Dünya | |
| Avropa | |
_pictogram.svg){kind=small}