Azərbaycan himni

Azərbaycan himni
Azərbaycan himni
	; Himnin musiqi notları
Ölkə	Azərbaycan
Bəstəkar	Üzeyir Hacıbəyov, 1919
Sözlərin müəllifi	Əhməd Cavad, 1919
Təsdiqi	30 yanvar 1920, 27 may 1992
Audio nümunəsi
	Vokal versiya
	Vokal versiya
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Azərbaycan marşı — Azərbaycan Respublikasının rəsmi dövlət himni.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci il yanvarın 30-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Nazirlər Şurası Cümhuriyyətin milli himninin hazırlanması haqqında qərar qəbul etdi və bu məqsədlə Xalq Maarif Nazirliyi tərəfindən müsabiqə elan edildi. Xalq Maarif Nazirliyi dövlət himninin layihəsinin şərtlərini "Azərbaycan" qəzetində dəfələrlə elan edərək bildirmişdi ki, təqdim ediləcək ən yaxşı dövlət himni layihəsinə görə 50 min manat mükafat təyin edilir. Müsabiqə iştirakçıları layihələrini həmin ilin may ayının 1-dək Xalq Maarif Nazirliyinin dəftərxanasına təqdim etməli idilər. Müsabiqənin nəticələri mayın 28-dək Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ikinci ildönümünə qədər elan edilməli idi. Lakin 1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycanın Sovet Rusiyası qoşunları tərəfindən işğalı və Xalq Cümhuriyyətinin süqutu Azərbaycanın milli himninin qəbul olunmasına imkan vermədi.

1992-ci il mayın 27-də parlament "Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni haqqında" Qanun qəbul etdi. Qanuna əsasən, 1919-cu ildə bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov və şair Əhməd Cavad tərəfindən tərtib edilmiş "Azərbaycan marşı" Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni kimi təsdiq edildi.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1993-cü il 2 mart tarixli qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Dövlət himni haqqında əsasnamə təsdiq edilmişdir.

2018-ci ilin noyabrında Milli Məclis deputatı Tahir Kərimli himnin davamlılığının qısaldılmasını və qəmli notların yığışdırılmasını təklif edib. Təklif cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmayıb.^[1]

Musiqisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cümhuriyyət illərində Üzeyir Hacıbəyov iki marş yazmışdır. Onların hər ikisi 1966-cı ildə türk musiqişünası Etem Üngörükün^[tr] Ankarada nəşr etdirdiyi "Türk marşları" kitabında çap olunmuşdur.

Notları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Himnin musiqisinin fortepiano (klavir) üçün notlarını aşağıdakı linkdən əldə edə bilərsiniz.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni (not klavir)

Sözləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan Respublikasının Dövlət himninin mətninin görkəmli Azərbaycan şairi Əhməd Cavada məxsus olduğu qeyd edilir.^[2]

Latın qrafikası (rəsmi)	Kiril qrafikası	Ərəb qrafikası
Azərbaycan! Azərbaycan! Ey qəhrəman övladın şanlı Vətəni! Səndən ötrü can verməyə cümlə hazırız! Səndən ötrü qan tökməyə cümlə qadiriz! Üçrəngli bayrağınla məsud yaşa! Üçrəngli bayrağınla məsud yaşa! Minlərlə can qurban oldu, Sinən hərbə meydan oldu! Hüququndan keçən əsgər, Hərə bir qəhrəman oldu! Sən olasan gülüstan, Sənə hər an can qurban! Sənə min bir məhəbbət Sinəmdə tutmuş məkan! Namusunu hifz etməyə, Bayrağını yüksəltməyə Cümlə gənclər müştaqdır! Şanlı Vətən! Şanlı Vətən! Azərbaycan! Azərbaycan! Azərbaycan! Azərbaycan!^[3]^[4]	Азәрбајҹан! Азәрбајҹан! Еј гәһрәман өвладын шанлы Вәтәни! Сәндән өтрү ҹан вермәјә ҹүмлә һазырыз! Сәндән өтрү ган төкмәјә ҹүмлә гадириз! Үчрәнҝли бајрағынла мәсʼуд јаша! Үчрәнҝли бајрағынла мәсʼуд јаша! Минләрлә ҹан гурбан олду, Синән һәрбә мејдан олду! Һүгугундан кечән әсҝәр, Һәрә бир гәһрәман олду! Сән оласан ҝүлүстан, Сәнә һәр ан ҹан гурбан! Сәнә мин бир мәһәббәт Синәмдә тутмуш мәкан! Намусуну һифз етмәјә, Бајрағыны јүксәлтмәјә Ҹүмлә ҝәнҹләр мүштагдыр! Шанлы Вәтән! Шанлы Вәтән! Азәрбајҹан! Азәрбајҹан! Азәрбајҹан! Азәрбајҹан!^[5]^[a]	ای قهرمان اؤولادؽن شانلؽ وطنی سندن اؤترۆ جان وئرمگه جۆمله حاضؽرؽز سندن اؤترۆ قان تؤکمگه جۆمله قادؽرؽز اۆچ رنگلی بایراغؽنلا مسعۇد یاشا اۆچ رنگلی بایراغؽنلا مسعۇد یاشا مینلرله جان قۇربان اوْلدۇ سینن حربه میدان اوْلدۇ حۆقۆندان کئچن عسگر هره بیر قهرمان اوْدلۇ سن اوْلاسان گۆلۆستان سنه هرآن جان قۇربان سنه مین بیر محبت سینمده تۇتمۇش مکان نامۇسۇنۇ حیفظ ائتمگه بایراغؽنؽ یۆکسلتمگه جۆمله گئنجلر مۆشتاقدؽر شانلؽ وطن شانلؽ وطن آزربایجان آزربایجان آزربایجان آذربایجان

Poçt markası üzərində[redaktə | mənbəni redaktə et]

2011-ci ildə buraxılmış poçt markası

2011-ci ilin oktyabr ayının 11-də Bakı şəhərində Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin "Azərmarka" şirkəti tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümünə həsr olunmuş yeni poçt markaları təqdim edilmişdir. Qiyməti 1 manat, tirajı isə 5000 ədəd olan həmin markalardan biri Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninə həsr olunmuşdur^[6].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ "Dövlət himni qalmaqalı və Tahir Kərimlinin sovet nostaljisinə cavab Read more: https://sputnik.az/life/20181102/417725049/himn-deyiskilik-deputat-azerbaycan.html". Sputnik (az.). 2020-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2018.
↑ "S.K.Məmmədova. "Mədəniyyətşınaslıq",(dərs vəsaiti) Bakı, "Kooperasiya" nəşriyyatı-2001, 202 səh" (PDF). 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2011-03-25.
↑ "142 - Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni haqqında". www.e-qanun.az. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-25.
↑ http://www.azdesign.ws/, (c) AzDesign |. "WWW.KIVDF.GOV.AZ". kivdf.gov.az. 2017-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-25.
↑ "АТРИБУТЫ АЗЕРБАЙДЖАНА". maxmuland.nethouse.ru. 2020-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-17.
↑ 11.10.2011. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümünə həsr olunmuş marka. azermarka.az Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine (az.)

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı,2004.səh.310

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikianbarda Azərbaycan himni ilə əlaqəli mediafayllar var.

Vikimənbədə Azərbaycan himni ilə əlaqəli məlumatlar var.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ Used in Dagestan by the Azeri minority and formerly used between 1958–1991 in Soviet Azerbaijan.

[1] "Dövlət himni qalmaqalı və Tahir Kərimlinin sovet nostaljisinə cavab Read more: https://sputnik.az/life/20181102/417725049/himn-deyiskilik-deputat-azerbaycan.html". Sputnik (az.). 2020-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2018.

[2] "S.K.Məmmədova. "Mədəniyyətşınaslıq",(dərs vəsaiti) Bakı, "Kooperasiya" nəşriyyatı-2001, 202 səh" (PDF). 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2011-03-25.

[3] "142 - Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni haqqında". www.e-qanun.az. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-25.

[4] http://www.azdesign.ws/, (c) AzDesign |. "WWW.KIVDF.GOV.AZ". kivdf.gov.az. 2017-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-25.

[5] "АТРИБУТЫ АЗЕРБАЙДЖАНА". maxmuland.nethouse.ru. 2020-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-17.

[7] 11.10.2011. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümünə həsr olunmuş marka. azermarka.az Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine (az.)

[6] Used in Dagestan by the Azeri minority and formerly used between 1958–1991 in Soviet Azerbaijan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

Üzeyir Hacıbəyov
Operaları	Leyli və Məcnun • Koroğlu • Şeyx Sənan • Şah Abbas və Xurşid Banu • Əsli və Kərəm • Harun və Leyla • Rüstəm və Söhrab • Firuzə
Musiqili komediyaları	Ər və arvad • O olmasın, bu olsun • Arşın mal alan
Bəstələdiyi mahnılar	Çırpınırdı Qara dəniz • Yetim quzu • Bir quş düşdü havadan • Qaragöz • Süvari mahnısı • Çağırış • Vətən ordusu • Yaxşı yol • Döyüşçülər marşı
Romans-qəzəllər	Sənsiz • Sevgili canan
Himnlər	Azərbaycan himni • Azərbaycan SSR-in himni • Qələbə himni
Kamera-instrumental əsərləri	Aşıqsayağı • Uşaq albomu • Sonatina • Uşaq pyesləri
Ekranlaşdırılmış əsərləri	Arşın mal alan (1917) • Arşın mal alan (1937) • Arşın mal alan (1945) • Məşədi İbad (1953) • O olmasın, bu olsun (1956) • Arşın mal alan (1965) • Məşədi İbad 94 (2005)
Haqqında çəkilən filmlər	Üzeyir Hacıbəyov (film, 1965) • Üzeyir Hacıbəyov (film, 1976) • Üzeyir ömrü (film, 1981) • Üzeyir Hacıbəyov (film, 1986) • Sənsiz (film, 1991)
Xatirəsi	Milli musiqi günü • Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri • Üzeyir Hacıbəyov Beynəlxalq musiqi festivalı • Üzeyir Hacıbəyovun heykəli (Bakı, 1960) • Üzeyir Hacıbəyov adına "Kimyaçı" Mədəniyyət Sarayı • Üzeyir Hacıbəyovun qəbirüstü abidəsi • Üzeyir Hacıbəyovun abidə kompleksi (Sumqayıt) • Üzeyir Hacıbəylinin ev-muzeyi (Bakı) • Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi (Şuşa) • Üzeyir Hacıbəyov adına Bakı Musiqi Akademiyası • Üzeyir Hacıbəyovun abidəsi (Vyana) • Üzeyir Hacıbəyovun heykəli (Şuşa)

Asiya dövlət himnləri
Dövlət himnləri	Azərbaycan • Bəhreyn • Banqladeş • Butan • Bruney • Çin Xalq Respublikası • Ermənistan • Əfqanıstan • Gürcüstan • Hindistan • İndoneziya • İran • İraq • İsrail • Yaponiya • İordaniya • Qazaxıstan • Şimali Koreya • Koreya Respublikası • Küveyt • Qırğızıstan • Kambociya • Kipr Respublikası • Laos • Livan • Malayziya • Maldiv adaları • Monqolustan • Myanma • Nepal • Oman • Pakistan • Filippin • Qətər • Rusiya • Səudiyyə Ərəbistanı • Sinqapur • Şri-Lanka • Suriya • Şərqi Timor • Tayvan (münaqişəli) • Tacikistan • Tailand • Türkiyə • Türkmənistan • Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri • Özbəkistan • Vyetnam • Yəmən
Regional himnlər	Abxaziya (münaqişəli) • Adıgeya (Rusiya) • Altay Respublikası (Rusiya) • Başqırdıstan (Rusiya) • Çeçenistan (Rusiya) • Dağıstan (Rusiya) • Fələstin Dövləti (münaqişəli) • İraq Kürdüstanı (İraq) • Kalmıkiya (Rusiya) • Qaraçay-Çerkesiya (Rusiya) • Şimali Kipr Türk Respublikası (münaqişəli) • Şimali Osetiya (Rusiya) • Saxa Respublikası (Rusiya) • Siqhizm himni (Siqlər) • Cənubi Osetiya (münaqişəli) • Tatarıstan (Rusiya) • Tıva (Rusiya) • Tibet (münaqişəli)
Asiya Təşkilatları	ASEAN
Keçmiş dövlət himnləri	Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı (1944-1991)

Avropa dövlət himnləri
Dövlət himnləri	Albaniya • Andorra • Ermənistan • Avstriya • Azərbaycan • Belarus • Belçika • Bosniya və Herseqovina • Bolqarıstan • Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı • Xorvatiya • Kipr Respublikası • Çexiya • Danimarka • Estoniya • Finlandiya • Fransa • Gürcüstan • Almaniya • Yunanıstan • Macarıstan • İslandiya • İrlandiya • İtaliya • Qazaxıstan • Latviya • Lixtenşteyn • Litva • Lüksemburq • Malta • Moldova • Monako • Monteneqro • Niderland • Norveç • Polşa • Portuqaliya • Rumıniya • Rusiya • San-Marino • Serbiya • Slovakiya • Sloveniya • Şimali Makedoniya • İspaniya • İsveç • İsveçrə • Türkiyə • Ukrayna • Böyük Britaniya • Vatikan
Regional himnlər	Abxaziya(münaqişəli) • Adıgey (Rusiya) • Aland adaları(Finlandiya) • Asturiya (İspaniya) • Başqırdıstan(Rusiya) • Basklar ölkəsi(İspaniya) • Bavariya(Almaniya) • Braittani(Fransa) • Kataloniya(İspaniya) • Çeçenistan(Rusiya) • Dağıstan(Rusiya) • Kornval(Britaniya) • Korsika(Fransa) • Krım(Ukrayna) • İngilitərə(Britaniya) • Farer adaları(Danimarka) • Flanderz(Belçika) • Frisland(Niderland) • Cəbəli-Tariq(Britaniya) • Qrenlandiya • Gernsi • İstriya(Xorvatiya) • Şimali İrlandiya(Britaniya) • Cersi • Kalmıkiya(Rusiya) • Qaraçay-Çerkesiya(Rusiya) • Kareliya Respublikası(Rusiya) • Komi Respublikası(Rusiya) • Kosovo(münaqişəli) • Linkolnşayer(Britaniya) • Lusatiya(Almaniya) • Yunanıstan Makedoniyası(Yunanıstan) • Men adası • Mari El(Rusiya) • Mordoviya(Rusiya) • Şimali Osetiya(Rusiya) • Srpska(Bosniya və Herseqovina) • Sami • Şotlandiya(Britaniya) • Cənubi Osetiya(münaqişəli) • Svalbard(Norveç) • Szekeliland(Rumıniya) • Tatarıstan(Rusiya) • Dnestryanı(münaqişəli) • Şimali Kipr(münaqişəli) • Udmurtiya(Rusiya) • Valensiya(İspaniya) • Uels(Britaniya) • Valoniya(Belçika) • Yorkşayer
Avropa Şurası və Avropa İttifaqı Himni	Avropa himni
Keçmiş dövlət himnləri	Elzas(Almaniya İmperiyası) • Almaniya Demokratik Respublikası(Şərqi Almaniya) • Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası(1977-1991) • Serbiya və Monteneqro(2003-2006) • Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı(1944-1991) • İspaniya Respublikası(1931-1939)