Çuvaş dili: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 67: | Sətir 67: | ||
|bütün |
|bütün |
||
|pĕtĕm (пĕтĕм); ''həmçinin'' pur (пур), purte (пурте) |
|pĕtĕm (пĕтĕм); ''həmçinin'' pur (пур), purte (пурте) |
||
|- |
|||
|yarı, yarım, yarımçıq |
|||
|śurma (çурма)''("yarı, yarım, yarımçıq" mənasında)'' |
|||
|- |
|||
|böyük |
|||
|pısăk (пысăк) |
|||
|- |
|||
|kiçik; ''həmçinin'' buçuq / puçuq ''(əsasən [[Türk dili|türkcə]]<nowiki/>də "yarı, yarım" mənasında "buçuk" şəklində görülür)'' |
|||
|pĕçĕk (пĕчĕк) |
|||
|- |
|||
|ayrı |
|||
|urăx (урăх) |
|||
|- |
|||
|yeni |
|||
|śĕnĕ (çĕнĕ) |
|||
|- |
|- |
||
|dolu |
|dolu |
||
|tulli (тулли) |
|tulli (тулли) |
||
|- |
|- |
||
|uzun |
|||
|ad |
|||
|vărăm (вăрăм) |
|||
|yat (ят) |
|||
|- |
|||
|qalın |
|||
|xulăn (хулăн) |
|||
|- |
|||
|ağır |
|||
|yıvăr (йывăр) |
|||
|- |
|||
|çürük |
|||
|śĕrĕk (çĕрĕк) |
|||
|- |
|||
|qısa |
|||
|kĕske (кĕске) |
|||
|- |
|||
|dar |
|||
|tǎvǎr (тǎвǎр) |
|||
|- |
|||
|incə |
|||
|śinçe (çинче) |
|||
|- |
|||
|düz |
|||
|türĕ (тӱрĕ) |
|||
|- |
|||
|yumru |
|||
|çǎmǎr (чǎмǎр) |
|||
|- |
|||
|çin ''("doğru, gerçək, həqiqi" mənalarında, məsələn "arzularınız çin olsun" ifadəsindəki kimi)'' |
|||
|çǎn (чǎн) |
|||
|- |
|||
|islaq, yaş ''(yəni "nəm, sulu")'' |
|||
|islençĕk (исленчĕк) |
|||
|- |
|||
|quru |
|||
|xărăk (хăрăк) |
|||
|- |
|||
|isti |
|||
|ăşă (ăшă) |
|||
|- |
|||
|soyuq |
|||
|sivĕ (сивĕ) |
|||
|- |
|||
|ər, erkək |
|||
|ar (ар) |
|||
|- |
|- |
||
|ata |
|ata |
||
|atte (атте) |
|atte (атте); ''həmçinin'' adi (ади) |
||
|- |
|- |
||
|ana; ''həmçinin'' aba ''(dial.)'' |
|||
|ana |
|||
|anne (анне) |
|anne (анне); ''həmçinin'' abi (аби), abay (абай) |
||
|- |
|- |
||
|oğul |
|oğul |
||
Sətir 86: | Sətir 143: | ||
|xĕr (хӗр) |
|xĕr (хӗр) |
||
|- |
|- |
||
| |
|ad |
||
|yat (ят) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|en, enlilik |
|||
| |
|||
|an (ан) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|araba |
|||
| |
|||
|urapa (урапа) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|sağ ''(yəni "sağ tərəf")'' |
|||
| |
|||
|sıltăm (сылтăм) |
|||
| |
|||
|- |
|||
|sol ''(yəni "sol tərəf")'', solaxay |
|||
|sulaxay (сулахай) |
|||
|- |
|||
|tük |
|||
|tĕk (тĕк) |
|||
|- |
|||
|saç |
|||
|śüś (çӳç) |
|||
|- |
|||
|baş |
|||
|puś (пуç) |
|||
|- |
|||
|göz |
|||
|kuś (куҫ) |
|||
|- |
|||
|qulaq |
|||
|xălxa (хăлха) |
|||
|- |
|||
|ağız |
|||
|śăvar (çăвар) |
|||
|- |
|||
|dil |
|||
|çĕlxe (чӗлхе) |
|||
|- |
|- |
||
|diş |
|diş |
||
Sətir 103: | Sətir 184: | ||
|qan |
|qan |
||
|yun (юн) |
|yun (юн) |
||
|- |
|||
|dəri |
|||
|tir (тир) |
|||
|- |
|- |
||
|sümük |
|sümük |
||
|şămă (шӑмӑ) |
|şămă (шӑмӑ) |
||
|- |
|- |
||
| |
|əl |
||
|ală (алӑ) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|dırnaq |
|||
|ay |
|||
|çĕrne (чĕрне) |
|||
|uyăx (уйӑх) |
|||
|- |
|- |
||
|qıç, bud |
|||
|gün |
|||
|pĕśĕ (пĕçĕ) |
|||
|- |
|||
|qarın |
|||
|xırăm (хырăм) |
|||
|- |
|||
|boyun |
|||
|măy (мăй) |
|||
|- |
|||
|arxa, kürək, sırt |
|||
|śurăm (çурăм) |
|||
|- |
|||
|döş, məmə, əmcək |
|||
|çĕçĕ (чĕчĕ); ''həmçinin'' çĕjĕ (чĕжĕ) |
|||
|- |
|||
|köks ''(yəni "sinə")'' |
|||
|kăkăr (кăкăр) |
|||
|- |
|||
|ürək |
|||
|çĕre (чĕре) |
|||
|- |
|||
|bağır ''(yəni "ciyər")'' |
|||
|pĕver (пĕвер) |
|||
|- |
|||
|il |
|||
|śul (çул) |
|||
|- |
|||
|gecə |
|||
|kaś (каç) |
|||
|- |
|||
|gün, gündüz |
|||
|kun (кун) |
|kun (кун) |
||
|- |
|||
|gün, günəş |
|||
|kun (кун), xĕvel (xĕвел) |
|||
|- |
|||
|ay |
|||
|uyăx (уйӑх) |
|||
|- |
|- |
||
|ulduz |
|ulduz |
||
|śăltăr (ҫӑлтӑр) |
|śăltăr (ҫӑлтӑр) |
||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|su |
|su |
||
|şıv (шыв) |
|şıv (шыв); ''həmçinin'' şuu (шуу) |
||
|- |
|- |
||
|çay, axarsu, irmaq ''(əsasən [[Türk dili|türkcə]]<nowiki/>də "çay, axarsu" mənasında "ırmak" şəklində görülür)'' |
|||
| |
|||
|şıv (шыв), yuxanşıv (юханшыв), śırma (çырма) |
|||
| |
|||
|- |
|||
|göl |
|||
|külĕ (кӳлĕ) |
|||
|- |
|||
|dəniz |
|||
|tinĕs (тинĕс) |
|||
|- |
|||
|yaşıl |
|||
|yeşĕl (ешĕл); ''əsasən'' simĕs (симĕс)''(dilimizdəki "səmiz" sözüylə qohumdur)'' |
|||
|- |
|||
|qara |
|||
|xura (хура) |
|||
|- |
|||
|sarı ''(yəni "[[ağ]] rəng"; "sarı" sözünün ikinci mənası)'' |
|||
|şură (шурă) |
|||
|- |
|||
|sarı ''(yəni "[[sarı]] rəng"; "sarı" sözünün əsas mənası)'' |
|||
|sară (сарă) |
|||
|- |
|||
|qızıl ''(yəni "[[qırmızı]]"; "qızıl" sözünün dilimizdə artıq köhnəlmiş mənası)'' |
|||
|xĕrlĕ (хĕрлĕ) |
|||
|- |
|- |
||
|altun ''(yəni "[[qızıl]]")'' |
|altun ''(yəni "[[qızıl]]")'' |
||
|ıltăn (ылтӑн) |
|ıltăn (ылтӑн) |
||
|- |
|||
|gümüş |
|||
|kĕmĕl (кĕмĕл) |
|||
|- |
|||
|üzük |
|||
|śĕrĕ (ҫӗрӗ) |
|||
|- |
|||
|dağ |
|||
|tu (ту) |
|||
|- |
|||
|yer |
|||
|śĕr (çĕр) |
|||
|- |
|||
|torpaq |
|||
|tăpra (тăпра) |
|||
|- |
|- |
||
|daş |
|daş |
||
|çul (чул) |
|çul (чул) |
||
|- |
|- |
||
| |
|toz |
||
|tusan (тусан) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
| |
|duz |
||
|tăvar (тăвар) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|süd |
|||
| |
|||
|sĕt (сĕт) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|yağ |
|||
|yemiş ''("[[meyvə]]" mənasında)'' |
|||
|śu (ҫу)''("yağ" mənasında)'' |
|||
|śimĕs (ҫимӗс) |
|||
|- |
|- |
||
|yumurta |
|yumurta |
||
|śămarta (ҫӑмарта) |
|śămarta (ҫӑмарта) |
||
|- |
|- |
||
|alma |
|||
| |
|||
|ulma (улма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|yemiş ''("[[meyvə]]" mənasında)'' |
|||
| |
|||
|śimĕs (ҫимӗс) |
|||
| |
|||
|- |
|||
|urluq ''("toxum, dənə" mənasında)'' |
|||
|vărlăx (вăрлăх) |
|||
|- |
|||
|arpa |
|||
|urpa (урпа) |
|||
|- |
|||
|ip, kəndir |
|||
|śip (çип) |
|||
|- |
|||
|balıq |
|||
|pulă (пулă) |
|||
|- |
|||
|quş |
|||
|kayăk (кайăк) |
|||
|- |
|||
|it |
|||
|yıtă (йытă) |
|||
|- |
|||
|bit ''("[[Bitlər|həşərat/parazit növü]]" mənasında)'' |
|||
|pıytă (пыйтă) |
|||
|- |
|- |
||
|ilan |
|ilan |
||
|śĕlen (ҫӗлен) |
|śĕlen (ҫӗлен) |
||
|- |
|||
|qurd ''("həşərat növü" mənasında)'' |
|||
|xurt (хурт) |
|||
|- |
|- |
||
|qaz ''("[[Qaz (cins)|quş növü]]" mənasında)'' |
|qaz ''("[[Qaz (cins)|quş növü]]" mənasında)'' |
||
Sətir 167: | Sətir 344: | ||
|śăm (ҫӑм) |
|śăm (ҫӑм) |
||
|- |
|- |
||
|buynuz |
|||
| |
|||
|măyraka (мăйрака) |
|||
| |
|||
|- |
|||
|quyruq |
|||
|xüre (хӳре) |
|||
|- |
|||
|qanad |
|||
|śunat (çунат) |
|||
|- |
|||
|orman ''(yəni "[[meşə]]")'' |
|||
|vărman (вăрман) |
|||
|- |
|||
|ağac |
|||
|yıvăś (йывăç) |
|||
|- |
|||
|yarpaq |
|||
|śulśă (çулçă) |
|||
|- |
|||
|qabıq |
|||
|xupǎ (хупǎ) |
|||
|- |
|||
|çiçək |
|||
|śeśke (ҫеҫке); ''həmçinin'' çeçek (чечек) |
|||
|- |
|||
|bulud |
|||
|pĕlĕt (пĕлĕт) |
|||
|- |
|- |
||
|yağmur, yağış |
|yağmur, yağış |
||
|śumăr (ҫумӑр) |
|śumăr (ҫумӑр) |
||
|- |
|||
|palçıq |
|||
|pılçăk (пылчăк) |
|||
|- |
|- |
||
|yel ''("[[külək]]" mənasında)'' |
|yel ''("[[külək]]" mənasında)'' |
||
|śil (ҫил) |
|śil (ҫил) |
||
|- |
|||
|tüstü, tütün |
|||
|tĕtĕm (тĕтĕм) |
|||
|- |
|||
|kül |
|||
|kĕl (кĕл) |
|||
|- |
|||
|od, alov |
|||
|vut (вут); ''həmçinin'' śulăm (çулăм) |
|||
|- |
|||
|buz |
|||
|păr (пăр) |
|||
|- |
|- |
||
|qar |
|qar |
||
|yur (юр) |
|yur (юр) |
||
|- |
|||
|qış |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|yaz |
|yaz |
||
Sətir 183: | Sətir 402: | ||
|- |
|- |
||
|yay |
|yay |
||
|śu (ҫу) |
|śu (ҫу)''("yay fəsli" mənasında)'' |
||
|- |
|- |
||
|güz ''(yəni "payız")'' |
|||
|çiçək |
|||
| |
|||
|śeśke (ҫеҫке) |
|||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
Sətir 194: | Sətir 413: | ||
|pulma (пулма) |
|pulma (пулма) |
||
|- |
|- |
||
|demək |
|||
| |
|||
|teme (теме) |
|||
|çӱреме |
|||
|- |
|||
|yemək |
|||
|śime (çиме) |
|||
|- |
|- |
||
|içmək |
|içmək |
||
Sətir 202: | Sətir 424: | ||
|işləmək |
|işləmək |
||
|ĕśleme (ĕçлеме) |
|ĕśleme (ĕçлеме) |
||
|- |
|||
|ısırmaq ''(yəni "dişləmək")'' |
|||
|śırtma (çыртма) |
|||
|- |
|||
|əmmək |
|||
|ĕmme (ĕмме) |
|||
|- |
|||
|tüpürmək |
|||
|surma (сурма) |
|||
|- |
|||
|qusmaq |
|||
|xĕsme (хĕсме) |
|||
|- |
|||
|üfürmək, üfləmək |
|||
|vĕrme (вĕрме) |
|||
|- |
|- |
||
|gülmək |
|gülmək |
||
|kulma (кулма) |
|kulma (кулма) |
||
|- |
|- |
||
|görmək |
|||
|tutmaq |
|||
|kurma (курма) |
|||
|tıtma (тытма) |
|||
|- |
|- |
||
|eşitmək |
|||
|anlamaq, başa düşmək |
|||
|iltme (илтме) |
|||
|- |
|||
|iyləmək, qoxlamaq |
|||
|şăşlama (шăшлама) |
|||
|- |
|||
|bilmək |
|||
|pĕlme (пĕлме) |
|||
|- |
|||
|anlamaq |
|||
|ănlanma (ăнланма) |
|ănlanma (ăнланма) |
||
|- |
|||
|qorxmaq, ürkmək |
|||
|xărama (хăрама) |
|||
|- |
|||
|enmək |
|||
|anma (анма) |
|||
|- |
|- |
||
|yanmaq |
|yanmaq |
||
|śunma (ҫунма) |
|śunma (ҫунма) |
||
|- |
|- |
||
|yaşamaq |
|||
|savaşmaq |
|||
|purănma (пурăнма) |
|||
|śapăśma (çапǎçма) |
|||
|- |
|- |
||
|ölmək |
|ölmək |
||
|vil'me (вильме) |
|vil'me (вильме) |
||
|- |
|||
|öldürmək |
|||
|vĕlerme (вĕлерме) |
|||
|- |
|||
|savaşmaq |
|||
|śapăśma (çапǎçма) |
|||
|- |
|||
|güləşmək |
|||
|kĕreşme (кĕрешме) |
|||
|- |
|||
|ovlamaq |
|||
|uxatana śüreme (ухатана çӳреме) |
|||
|- |
|||
|vurmaq, çapmaq, çırpmaq |
|||
|śapma (çапма) |
|||
|- |
|||
|kəsmək |
|||
|kasma (касма) |
|||
|- |
|||
|soxmaq, sancmaq, batırmaq |
|||
|çikme (чикме) |
|||
|- |
|||
|cırmaqlamaq, dırnaqlamaq |
|||
|çărmalama (чăрмалама); ''həmçinin'' çĕrme (чĕрме), şăyărma (шăйăрма) |
|||
|- |
|||
|paylamaq |
|||
|paylama (пайлама) |
|||
|- |
|||
|ayırmaq, bölmək |
|||
|uyărma (уйăрма) |
|||
|- |
|||
|yarmaq ''("qırmaq, yarıya bölmək, ayırmaq" mənalarında)'' |
|||
|śurma (ҫурма)''("yarmaq" mənasında)'' |
|||
|- |
|||
|qazmaq |
|||
|çavma (чавма) |
|||
|- |
|||
|üzmək ''("suda üzmək, su ilə hərəkət etmək" mənasında)'' |
|||
|işme (ишме) |
|||
|- |
|- |
||
|axmaq ''("suyun, mayenin axması" mənasında)'' |
|axmaq ''("suyun, mayenin axması" mənasında)'' |
||
|yuxma (юхма) |
|yuxma (юхма) |
||
|- |
|- |
||
|uçmaq |
|||
|əmmək |
|||
|vĕśme (вĕçме) |
|||
|ĕmme (ĕмме) |
|||
|- |
|- |
||
|yerimək, yürümək, getmək |
|||
| |
|||
|śüreme (çӳреме); ''həmçinin'' utma (утма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|varmaq ''(yəni "harasa getmək, harasa istiqamətlənmək")'' |
|||
| |
|||
|pırma (пырма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|gəlmək |
|||
| |
|||
|kil'me (кильме) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|girmək |
|||
| |
|||
|kĕme (кĕме) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|uzanmaq, yatmaq |
|||
| |
|||
|vırtma (выртма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|durmaq |
|||
| |
|||
|tăma (тăма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|vermək |
|||
| |
|||
|pama (пама) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|tutmaq |
|||
| |
|||
|tıtma (тытма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|qısmaq, sıxmaq |
|||
| |
|||
|xĕsme (хĕсме) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|dartmaq |
|||
| |
|||
|turtma (туртма) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|sürtmək |
|||
| |
|||
|sătărma (сăтăрма); ''həmçinin'' sĕrme (сĕрме) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|itələmək |
|||
| |
|||
|tĕkme (тĕкме); ''həmçinin'' tĕrtme (тĕртме) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|yumaq ''("su ilə təmizləmək" mənasında)'' |
|||
| |
|||
|śuma (ҫума) |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|silmək |
|||
| |
|||
|şălma (шăлма); ''həmçinin'' şălsama ''(''шăлсама) |
|||
| |
|||
|- |
|||
|atmaq |
|||
|ıvǎtma (ывǎтма) |
|||
|- |
|||
|buraxmaq |
|||
|păraxma (пăрахма) |
|||
|- |
|||
|oynamaq |
|||
|vıl'ama (выльама) |
|||
|- |
|||
|donmaq |
|||
|şănma (шăнма) |
|||
|- |
|||
|şişmək |
|||
|şıśma (шыçма) |
|||
|- |
|- |
||
|1 - bir |
|1 - bir |
02:55, 2 sentyabr 2018 tarixindəki versiya
{{{2}}}
Çuvaş dili (Чăваш чĕлхи) - türk dillərinin oğur qoluna aid dil, Rusiyanın Çuvaşiya Respublikasının rus dili ilə yanaşı ikinci rəsmi dili.
Müqayisə
Azərbaycanca | Çuvaşca |
---|---|
mən; həmçinin bən ("mən" sözünün arxaik halı, hazırda əsasən türkcədə "ben" variantında görülür) | epĕ (эпĕ) |
sən | esĕ (эсĕ) |
o; həmçinin ol ("o" sözünün arxaik halı, hazırda bəzən poeziyada istifadə edilir) | văl (вăл), u (у) |
biz | epir (эпир) |
siz | esir (эсир) |
onlar | vĕsem (вĕсем) |
kim | kam (кам) |
nə; həmçinin nəmə, nəmənə | mĕn (мӗн) |
harada | ăśta (ăçта) |
haçan (yəni "nə zaman, nə vaxt") | xăśan (хăçан) |
necə | mĕnle (мĕнле) |
bütün | pĕtĕm (пĕтĕм); həmçinin pur (пур), purte (пурте) |
yarı, yarım, yarımçıq | śurma (çурма)("yarı, yarım, yarımçıq" mənasında) |
böyük | pısăk (пысăк) |
kiçik; həmçinin buçuq / puçuq (əsasən türkcədə "yarı, yarım" mənasında "buçuk" şəklində görülür) | pĕçĕk (пĕчĕк) |
ayrı | urăx (урăх) |
yeni | śĕnĕ (çĕнĕ) |
dolu | tulli (тулли) |
uzun | vărăm (вăрăм) |
qalın | xulăn (хулăн) |
ağır | yıvăr (йывăр) |
çürük | śĕrĕk (çĕрĕк) |
qısa | kĕske (кĕске) |
dar | tǎvǎr (тǎвǎр) |
incə | śinçe (çинче) |
düz | türĕ (тӱрĕ) |
yumru | çǎmǎr (чǎмǎр) |
çin ("doğru, gerçək, həqiqi" mənalarında, məsələn "arzularınız çin olsun" ifadəsindəki kimi) | çǎn (чǎн) |
islaq, yaş (yəni "nəm, sulu") | islençĕk (исленчĕк) |
quru | xărăk (хăрăк) |
isti | ăşă (ăшă) |
soyuq | sivĕ (сивĕ) |
ər, erkək | ar (ар) |
ata | atte (атте); həmçinin adi (ади) |
ana; həmçinin aba (dial.) | anne (анне); həmçinin abi (аби), abay (абай) |
oğul | ıvăl (ывӑл) |
qız | xĕr (хӗр) |
ad | yat (ят) |
en, enlilik | an (ан) |
araba | urapa (урапа) |
sağ (yəni "sağ tərəf") | sıltăm (сылтăм) |
sol (yəni "sol tərəf"), solaxay | sulaxay (сулахай) |
tük | tĕk (тĕк) |
saç | śüś (çӳç) |
baş | puś (пуç) |
göz | kuś (куҫ) |
qulaq | xălxa (хăлха) |
ağız | śăvar (çăвар) |
dil | çĕlxe (чӗлхе) |
diş | şăl (шӑл) |
qan | yun (юн) |
dəri | tir (тир) |
sümük | şămă (шӑмӑ) |
əl | ală (алӑ) |
dırnaq | çĕrne (чĕрне) |
qıç, bud | pĕśĕ (пĕçĕ) |
qarın | xırăm (хырăм) |
boyun | măy (мăй) |
arxa, kürək, sırt | śurăm (çурăм) |
döş, məmə, əmcək | çĕçĕ (чĕчĕ); həmçinin çĕjĕ (чĕжĕ) |
köks (yəni "sinə") | kăkăr (кăкăр) |
ürək | çĕre (чĕре) |
bağır (yəni "ciyər") | pĕver (пĕвер) |
il | śul (çул) |
gecə | kaś (каç) |
gün, gündüz | kun (кун) |
gün, günəş | kun (кун), xĕvel (xĕвел) |
ay | uyăx (уйӑх) |
ulduz | śăltăr (ҫӑлтӑр) |
su | şıv (шыв); həmçinin şuu (шуу) |
çay, axarsu, irmaq (əsasən türkcədə "çay, axarsu" mənasında "ırmak" şəklində görülür) | şıv (шыв), yuxanşıv (юханшыв), śırma (çырма) |
göl | külĕ (кӳлĕ) |
dəniz | tinĕs (тинĕс) |
yaşıl | yeşĕl (ешĕл); əsasən simĕs (симĕс)(dilimizdəki "səmiz" sözüylə qohumdur) |
qara | xura (хура) |
sarı (yəni "ağ rəng"; "sarı" sözünün ikinci mənası) | şură (шурă) |
sarı (yəni "sarı rəng"; "sarı" sözünün əsas mənası) | sară (сарă) |
qızıl (yəni "qırmızı"; "qızıl" sözünün dilimizdə artıq köhnəlmiş mənası) | xĕrlĕ (хĕрлĕ) |
altun (yəni "qızıl") | ıltăn (ылтӑн) |
gümüş | kĕmĕl (кĕмĕл) |
üzük | śĕrĕ (ҫӗрӗ) |
dağ | tu (ту) |
yer | śĕr (çĕр) |
torpaq | tăpra (тăпра) |
daş | çul (чул) |
toz | tusan (тусан) |
duz | tăvar (тăвар) |
süd | sĕt (сĕт) |
yağ | śu (ҫу)("yağ" mənasında) |
yumurta | śămarta (ҫӑмарта) |
alma | ulma (улма) |
yemiş ("meyvə" mənasında) | śimĕs (ҫимӗс) |
urluq ("toxum, dənə" mənasında) | vărlăx (вăрлăх) |
arpa | urpa (урпа) |
ip, kəndir | śip (çип) |
balıq | pulă (пулă) |
quş | kayăk (кайăк) |
it | yıtă (йытă) |
bit ("həşərat/parazit növü" mənasında) | pıytă (пыйтă) |
ilan | śĕlen (ҫӗлен) |
qurd ("həşərat növü" mənasında) | xurt (хурт) |
qaz ("quş növü" mənasında) | xur (хур) |
qunduz | xăntăr (хӑнтӑр) |
yun | śăm (ҫӑм) |
buynuz | măyraka (мăйрака) |
quyruq | xüre (хӳре) |
qanad | śunat (çунат) |
orman (yəni "meşə") | vărman (вăрман) |
ağac | yıvăś (йывăç) |
yarpaq | śulśă (çулçă) |
qabıq | xupǎ (хупǎ) |
çiçək | śeśke (ҫеҫке); həmçinin çeçek (чечек) |
bulud | pĕlĕt (пĕлĕт) |
yağmur, yağış | śumăr (ҫумӑр) |
palçıq | pılçăk (пылчăк) |
yel ("külək" mənasında) | śil (ҫил) |
tüstü, tütün | tĕtĕm (тĕтĕм) |
kül | kĕl (кĕл) |
od, alov | vut (вут); həmçinin śulăm (çулăм) |
buz | păr (пăр) |
qar | yur (юр) |
qış | |
yaz | śur (ҫур) |
yay | śu (ҫу)("yay fəsli" mənasında) |
güz (yəni "payız") | |
olmaq | pulma (пулма) |
demək | teme (теме) |
yemək | śime (çиме) |
içmək | ĕśme (ĕçме) |
işləmək | ĕśleme (ĕçлеме) |
ısırmaq (yəni "dişləmək") | śırtma (çыртма) |
əmmək | ĕmme (ĕмме) |
tüpürmək | surma (сурма) |
qusmaq | xĕsme (хĕсме) |
üfürmək, üfləmək | vĕrme (вĕрме) |
gülmək | kulma (кулма) |
görmək | kurma (курма) |
eşitmək | iltme (илтме) |
iyləmək, qoxlamaq | şăşlama (шăшлама) |
bilmək | pĕlme (пĕлме) |
anlamaq | ănlanma (ăнланма) |
qorxmaq, ürkmək | xărama (хăрама) |
enmək | anma (анма) |
yanmaq | śunma (ҫунма) |
yaşamaq | purănma (пурăнма) |
ölmək | vil'me (вильме) |
öldürmək | vĕlerme (вĕлерме) |
savaşmaq | śapăśma (çапǎçма) |
güləşmək | kĕreşme (кĕрешме) |
ovlamaq | uxatana śüreme (ухатана çӳреме) |
vurmaq, çapmaq, çırpmaq | śapma (çапма) |
kəsmək | kasma (касма) |
soxmaq, sancmaq, batırmaq | çikme (чикме) |
cırmaqlamaq, dırnaqlamaq | çărmalama (чăрмалама); həmçinin çĕrme (чĕрме), şăyărma (шăйăрма) |
paylamaq | paylama (пайлама) |
ayırmaq, bölmək | uyărma (уйăрма) |
yarmaq ("qırmaq, yarıya bölmək, ayırmaq" mənalarında) | śurma (ҫурма)("yarmaq" mənasında) |
qazmaq | çavma (чавма) |
üzmək ("suda üzmək, su ilə hərəkət etmək" mənasında) | işme (ишме) |
axmaq ("suyun, mayenin axması" mənasında) | yuxma (юхма) |
uçmaq | vĕśme (вĕçме) |
yerimək, yürümək, getmək | śüreme (çӳреме); həmçinin utma (утма) |
varmaq (yəni "harasa getmək, harasa istiqamətlənmək") | pırma (пырма) |
gəlmək | kil'me (кильме) |
girmək | kĕme (кĕме) |
uzanmaq, yatmaq | vırtma (выртма) |
durmaq | tăma (тăма) |
vermək | pama (пама) |
tutmaq | tıtma (тытма) |
qısmaq, sıxmaq | xĕsme (хĕсме) |
dartmaq | turtma (туртма) |
sürtmək | sătărma (сăтăрма); həmçinin sĕrme (сĕрме) |
itələmək | tĕkme (тĕкме); həmçinin tĕrtme (тĕртме) |
yumaq ("su ilə təmizləmək" mənasında) | śuma (ҫума) |
silmək | şălma (шăлма); həmçinin şălsama (шăлсама) |
atmaq | ıvǎtma (ывǎтма) |
buraxmaq | păraxma (пăрахма) |
oynamaq | vıl'ama (выльама) |
donmaq | şănma (шăнма) |
şişmək | şıśma (шыçма) |
1 - bir | pĕrre (пĕрре); həmçinin pĕr (пӗр) |
2 - iki | ikkĕ (иккĕ); həmçinin ikĕ (икӗ), ik (ик) |
3 - üç | viśśĕ (виҫҫӗ); həmçinin viśĕ (виҫӗ), viś (виҫ) |
4 - dörd | tăvattă (тӑваттӑ); həmçinin tăvată (тӑватӑ), tăvat (тӑват) |
5 - beş | pillĕk (пиллӗк); həmçinin pilĕk (пилӗк) |
6 - altı | ulttă (улттӑ); həmçinin ultă (ултӑ), ult (улт) |
7 - yeddi | śiççĕ (ҫиччӗ); həmçinin śiçĕ (ҫичӗ), śiç (ҫич) |
8 - səkkiz | sakkăr (саккӑр); həmçinin sakăr (сакӑр) |
9 - doqquz | tăxxăr (тӑххӑр); həmçinin tăxăr (тӑхӑр |
10 - on | vunnă (вуннӑ); həmçinin vun (вун) |
20 - iyirmi | śirĕm (ҫирӗм) |
30 - otuz | vătăr (вӑтӑр) |
40 - qırx | xĕrĕx (хӗрӗх) |
50 - əlli | allă (аллӑ); həmçinin ală (алӑ), al (ал) |
60 - altmış | utmăl (утмӑл) |
70 - yetmiş | śitmĕl (ҫитмӗл) |
80 - səksən | sakărvunnă (сакӑрвуннӑ); həmçinin sakărvun (сакӑрвун) |
90 - doxsan | tăxărvunnă (тӑхӑрвуннӑ); həmçinin tăxărvun (тӑхӑрвун) |
100 - yüz | śĕr (ҫӗр) |
1000 - min | pin (пин) |
İstinadlar
- Эктор Алос-и-Фонт. Оценка языковой политики в Чувашии
- Picket in defense of the Chuvash in Cheboksary
- Эктор Алос-и-Фонт, «Преподавание чувашского языка и проблема языкового поведения родителей», Чувашский государственный институт гуманитарных наук, 2015, Шупашкар.
- Скоро чувашский язык останется «какой-то культурной традицией»
- Об угрозе развала страны в будущем, о съезде ЧНК, и об обращении к президенту