Derek Barton

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Derek Barton
ing. Sir Derek Harold Richard Barton
Doğum tarixi 8 sentyabr 1918(1918-09-08)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 16 mart 1998(1998-03-16)[1][4][…] (79 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Texas A&M University[d]
Vətəndaşlığı
Elm sahəsi üzvi kimya
İş yeri
Təhsili
Üzvlüyü London Kral Cəmiyyəti, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası[d], Rusiya Elmlər Akademiyası, ABŞ Milli Elmlər Akademiyası

Derek Barton(ing. Sir Derek Harold Richard Barton; 8 avqust 1918, Qreyvsend, Kent — 16 mart 1998, Kollec-Steyşen, Texas) — ingilis kimyaçısı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1969).

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

İngilis kimyaçısı Derek Barton 1918-ci ilin avqustun 8-də Qreyvzenddə anadan olmuşdur. 1940-cı ildə Londonda Kral kimya kollecini bitirmişdir. Orada da işləmişdir, 1942-1945-ci illərdə hərbi idarələrdə, 1945-1946-cı illərdə və 1957-ci ildən Londonun Kral kollecində işləmişdir. 1946-1949-cu illərdə “Si-Ay” firmasının laboratoriyasında çalışır. 1950-1955-ci illərdə və 1957-1978-ci illərdə London universitetində dərs demişdir (1953-cü ildən professor). 1955-1957-ci illərdə Qlazqoda universitetdə işləmişdir.

Derek Barton 1978-ci ildən Fransada Jif-sür İvetdə təbii maddələr institutunda direktor işləmişdir. Konformasiya analizinin yaradıcılarından biridir. Həmçinin təbii birləşmələr kimyası sahəsində də çalışmışdır. 1950-ci ildə steroidləri və terpenləri tədqiq edərək eyni əhatədə olan eyni əvəzləyicilərin reaksiya qabiliyyətinin fərqli olmasını onların müxtəlif konformasiya vəziyyətində olması ilə izah etmişdir. Optiki fırlanma dispersiyasını və İQ-və NMR-spektrlərin adsorbsiya qabiliyyətlərini izah etmək üçün konformasiya analizi ideyasını istifadə etmişdir.

Derek Barton 1953-cü ildə əvəzləyicili sikloheksanonlarda reduksiya şəraitlərinin əmələ gələn spirtdə hidroksil qrupunun konfiqurasiyası və konforması ilə əlaqəsini müəyyən edən qayda təklif etmişdir (Barton qaydası). 1960-cı ildə nitritlərin nitrobirləşmələrə daha sonra oksimlərə fotokimyəvi pereqruplaşmasını kəşf etmişdir (Barton reaksiyasıdır). Bu da aldosteronun sadə sintez üsulunu yaratmağa imkan verdi.

Derek Barton 1960-cı ildə arenlərin həlqələrinin fotokimyəvi parçalanmasını müşahidə etdi. Tetrasiklinin mikroorqanizmlərlə istehsalını imitasiya edən sintez üsulunu təklif etdi. 1942 - 1952-cı illərdə xlorüzvi birləşmələrin pirolizini tədqiq etmişdir. 1960-cı ildə karbonionların avtooksidləşməsini öyrənmişdi. Biosintez proseslərində fermentlərin rolunu və onların biogenezi yolunu öyrənmişdir.

Derek Barton 1969-cu ildə “Konformasiya analizinin tədqiqi və onun kimyada tətbiqinə görə” kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ 1 2 BnF identifikatoru: açıq data platforma — 2011.
  2. ↑ Derek, Harold, Richard Barton — 1834.
  3. ↑ SNAC — 2010.
  4. ↑ 1 2 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/54435/Sir-Derek-HR-Barton
  5. ↑ http://www.nndb.com/company/038/000127654/
  6. ↑ http://rsbm.royalsocietypublishing.org/content/48/1.full.pdf
  7. ↑ http://www.nature.com/nature/journal/v393/n6685/full/393526a0.html
  8. ↑ http://historique.icsn.cnrs-gif.fr/spip.php?article6
  9. ↑ http://www.londonremembers.com/subjects/sir-derek-barton
  10. ↑ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/0471264180.or077.02/full
  11. ↑ http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830905471.html
  12. ↑ http://www.s9.com/Biography/Barton-Derek-Harold-Richard-Sir

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Derek_Barton&oldid=4630643"