Derek Barton

Derek Barton
Derek Barton
	ing. Sir Derek Harold Richard Barton
Doğum adı	Derek Harold Richard Barton
Doğum tarixi	8 sentyabr 1918[…]
Vəfat tarixi	16 mart 1998[…] (79 yaşında)
Vətəndaşlığı	Birləşmiş Krallıq; ABŞ;
Elm sahələri	üzvi kimya
İş yerləri	Harvard Universiteti,; London İmperial Kolleci,; Birkbek (London universiteti),; Qlazqo Universiteti;
Təhsili	London İmperial Kolleci,; London Universiteti[d],; Tonbridge Məktəbi[d];
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1954),; Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası,; Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası,; Rusiya Elmlər Akademiyası,; ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1970),; Serbiya Elmlər və İncəsənət Akademiyası[d];
Mükafatları	;

Derek Barton(ing. Sir Derek Harold Richard Barton; 8 avqust 1918, Qreyvsend, Kent — 16 mart 1998, Kollec-Steyşen, Texas) — ingilis kimyaçısı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1969).

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

İngilis kimyaçısı Derek Barton 1918-ci ilin avqustun 8-də Qreyvzenddə anadan olmuşdur. 1940-cı ildə Londonda Kral kimya kollecini bitirmişdir. Orada da işləmişdir, 1942-1945-ci illərdə hərbi idarələrdə, 1945-1946-cı illərdə və 1957-ci ildən Londonun Kral kollecində işləmişdir. 1946-1949-cu illərdə “Si-Ay” firmasının laboratoriyasında çalışır. 1950-1955-ci illərdə və 1957-1978-ci illərdə London universitetində dərs demişdir (1953-cü ildən professor). 1955-1957-ci illərdə Qlazqoda universitetdə işləmişdir.

Derek Barton 1978-ci ildən Fransada Jif-sür İvetdə təbii maddələr institutunda direktor işləmişdir. Konformasiya analizinin yaradıcılarından biridir. Həmçinin təbii birləşmələr kimyası sahəsində də çalışmışdır. 1950-ci ildə steroidləri və terpenləri tədqiq edərək eyni əhatədə olan eyni əvəzləyicilərin reaksiya qabiliyyətinin fərqli olmasını onların müxtəlif konformasiya vəziyyətində olması ilə izah etmişdir. Optiki fırlanma dispersiyasını və İQ-və NMR-spektrlərin adsorbsiya qabiliyyətlərini izah etmək üçün konformasiya analizi ideyasını istifadə etmişdir.

Derek Barton 1953-cü ildə əvəzləyicili sikloheksanonlarda reduksiya şəraitlərinin əmələ gələn spirtdə hidroksil qrupunun konfiqurasiyası və konforması ilə əlaqəsini müəyyən edən qayda təklif etmişdir (Barton qaydası). 1960-cı ildə nitritlərin nitrobirləşmələrə daha sonra oksimlərə fotokimyəvi pereqruplaşmasını kəşf etmişdir (Barton reaksiyasıdır). Bu da aldosteronun sadə sintez üsulunu yaratmağa imkan verdi.

Derek Barton 1960-cı ildə arenlərin həlqələrinin fotokimyəvi parçalanmasını müşahidə etdi. Tetrasiklinin mikroorqanizmlərlə istehsalını imitasiya edən sintez üsulunu təklif etdi. 1942 - 1952-cı illərdə xlorüzvi birləşmələrin pirolizini tədqiq etmişdir. 1960-cı ildə karbonionların avtooksidləşməsini öyrənmişdi. Biosintez proseslərində fermentlərin rolunu və onların biogenezi yolunu öyrənmişdir.

Derek Barton 1969-cu ildə “Konformasiya analizinin tədqiqi və onun kimyada tətbiqinə görə” kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ ¹ ² Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
↑ Sir Derek H.R. Barton // Encyclopædia Britannica (ing.).
↑ Derek Harold Richard Barton // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.). / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/54435/Sir-Derek-HR-Barton.
↑ http://www.nndb.com/company/038/000127654/.
↑ ¹ ² Organic Reactions. 2004. ISBN 0-471-26418-0 doi:10.1002/0471264180.OR077.02
↑ ¹ ² Barton, Derek Harold Richard (ing.). // encyclopedia.com Detroit: Charles Scribner's Sons, 2008. ISBN 978-0-684-31559-1
↑ ¹ ² Barton, Derek Harold Richard, Sir.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nobel mükafatı

[_e09ea2f680a37b68-1] ¹ ² Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_7765947f0b6fc269-2] Sir Derek H.R. Barton // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_9a18ea479eb8c782-3] Derek Harold Richard Barton // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.). / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_6a4a421254becf2f-4] ttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/54435/Sir-Derek-HR-Barton.

[_0d1e4e31abf8e211-5] ttp://www.nndb.com/company/038/000127654/.

[_8a7cfa9ea9084dfd-6] ¹ ² Organic Reactions. 2004. ISBN 0-471-26418-0 doi:10.1002/0471264180.OR077.02

[_081926f57d59d873-7] ¹ ² Barton, Derek Harold Richard (ing.). // encyclopedia.com Detroit: Charles Scribner's Sons, 2008. ISBN 978-0-684-31559-1

[_f7fb51b3b415110d-8] ¹ ² Barton, Derek Harold Richard, Sir.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Derek Barton

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Naviqasiya menyusu

Axtar