Hans fon Eyler-Helpin
| Hans fon Eyler-Helpin | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 15 fevral 1873[1][2][3][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 noyabr 1964[4][1][5][…] (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Elm sahəsi | kimya |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Emil Fişer |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hans Karl Avqust Simon fon Eyler-Helpin (isv. Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin; 15 fevral 1873, Auqsburq, Almaniya imperiyası — 6 noyabr 1964, Stokholm, İsveç) — biokimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1929).
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Eyler-Helpin 1873-cü ilin fevralın 15-də Almaniyada Auqsburqda anadan olmuşdur. Riyaziyyatçı L.Eylerin nəslindəndir. 1895-ci ildə Berlin Universitetini bitirmişdir. 1896-1897-ci illərdə Qettingen Universitetində V.F.Q. Nernstin və Berlin universitetində Y.X. Vant-Hoffun rəhbərliyi altında, 1897-ci ildən Stokholm universitetində işləyir. 1906-cı ildən Stokholm Universitetinin professoru olur. 1929-1937-ci illərdə bu universitetin Biokimya İnstitutunun direktoru, 1938-1948-ci illərdə Üzvi Kimya İnstitutunun direktoru və eyni zamanda 1940-cı ildən Vitamin İnstitutunun direktoru olmuşdur.
Əsas işləri biokimyəvi proseslərin mexanizmlərinin öyrənilməsinə həsr olunub. Şəkərlərin spirtə qıcqırmasının kinetikasını tədqiq etmiş və mexanizmini aydınlaşdırmışdır.
1905-1940-cı illərdə fermentləri tədqiq etmişdir. İlk dəfə olaraq canlı orqanizmlərdə kimyəvi reaksiyaların sürətinin fermentlərin təsiri ilə artmasını müəyyən etmiş və bu hadisəni biokataliz adlandırmağı təklif etmişdir. R.M. Vilştetter ilə birlikdə 1922-ci ildə söyləmişdir ki, fermentlərin hissəcikləri kimyəvi aktiv qruplardan və kolloid daşıyıcıdan ibarətdir.
1928-ci ildə müəyyən etmişdir ki, karotin fizioloji aktivliyinə görə A vitamininə yaxındır. 1933-cü ildə müəyyən etmişdir ki, maya fermentləri ilə bütün nukleotidlərin dehidratasiyası kozimaza ilə katalizləşdirilir; belə nəticəyə glmişdir ki, fermentlərin strukturunda koferment və apofermenti ayırmaq lazımdır. Şişlərin biokimyasını öyrənmək sahəsində böyük xidmətlər göstərmişdir. Bir sıra elmlər akademiyalarının və kimya cəmiyyətlərinin üzvü olmuşdur.
1929-cu ildə Qardner ilə birlikdə kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Hans von Euler-Chelpin // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 3 Эйлер-Хельпин Ханс Карл Август Симон фон // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Hans von Euler-Chelpin - Facts (svenska).
- ↑ Hans von Euler-Chelpin - Facts.
- ↑ Norra Begravningsplatsen: Kändisarna. Hittagraven.
- ↑ von Euler-Chelpin, JOHAN KARL AUGUST SIMON. Svenska gravar.
- ↑ NNDB (ing.). 2002.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lüğətlər və ensiklopediyalar | ||||
|---|---|---|---|---|
| Şəcərə və nekropolistika | ||||
| ||||
- 15 fevralda doğulanlar
- 1873-cü ildə doğulanlar
- Bavariyada doğulanlar
- 6 noyabrda vəfat edənlər
- 1964-cü ildə vəfat edənlər
- 91 yaşında vəfat edənlər
- Stokholmda vəfat edənlər
- Norra beqravninqsplatsendə dəfn olunanlar
- Stokholm Universitetinin müəllimləri
- Berlin Humboldt Universitetinin məzunları
- Vürtsburq Universitetinin məzunları
- Prussiya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Bavariya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Göttingen Elmlər Akademiyasının üzvləri
- SSRİ Elmlər Akademiyasının üzvləri
- İsveç Kral Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Dei Linçei Akademiyasının üzvləri
- Rusiya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Fransa Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Almaniya Federativ Respublikasının "Xidmətlərə görə" ordeninin böyük zabit xaçı ilə təltif edilənlər
- Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatları
- Əlifba sırasına görə alimlər
- Kimyaçılar
- Almaniya uzunömürlüləri