Vaqif Hüseynov (dövlət xadimi, 1942)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Vikipediyada bu ad-soyadlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Vaqif Hüseynov.
Vaqif Hüseynov
Vaqif Hüseynov.jpg
bayraq
Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin sədri
bayraq2
5 fevral 1991 – 13 sentyabr 1991
ƏvvəlkiVəzifənin adı dəyişdirilib.
Sonrakıİlhüseyn Hüseynov
bayraq
Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri
bayraq2
19 avqust 1989 – 5 fevral 1991
Əvvəlkiİvan Qorelovski
SonrakıVəzifənin adı dəyişdirilib.
bayraq
Azərbaycan SSR Olimpiya Komitəsinin rəhbəri
bayraq2
1975 – 1990
bayraq
Azərbaycan SSR Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Komitəsinin sədri
bayraq2
16 may 1986 – 1986
SonrakıYuri Məmmədov
22 dekabr 1980 – 18 oktyabr 1983
ƏvvəlkiƏli Kərimov
SonrakıFuad Musayev
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 27 noyabr 1942(1942-11-27) (80 yaş)
Doğum yeri
Partiya
Təhsili
Hərbi xidmət
Rütbəsi general-mayor
Təltifləri "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Xalqlar dostluğu" ordeni

Vaqif Əliövsət oğlu Hüseynov (27 noyabr 1942, Quba) — Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri (1989–1991), Azərbaycan SSR Olimpiya Komitəsinin rəhbəri, Azərbaycan Kommunist Partiyası Bakı Şəhər Komitəsinin birinci katibi (1980–1983).

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Hüseynov 27 noyabr 1942-ci ildə Quba şəhərində anadan olmuşdur. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra 1961–1964-cü illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrində hərbi xidmət keçmişdir. 1971-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirmişdir. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra jurnalist kimi bir sıra mətbu orqanlarda — "Sport", "Molodyoj Azerbaydjana" "Olimpiyskaya Panorama" qəzetlərində, o cümlədən televiziyada fəaliyyət göstərmiş,

O, keçmiş Moskva meri Yuri Lujkovun kürəkəni Yevtuşenkovla yaxın dostluq münasibətlərinə malikdir və akademik Mirəli Qaşqayın kürəkənidir.

Siyasi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Hüseynov Azərbaycan Kommunist Partiyası Bakı Şəhər Komitəsinin birinci katibi, Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin üzvü, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı, 1975–1990-cı illərdə Azərbaycan SSR Olimpiya Komitəsinin rəhbəri olmuşdur.[mənbə göstərin] O, 11 oktyabr 1983-cü ildə "…təyin edilmiş iş sahəsinə rəhbərlik etmədiyinə görə" Bakı Şəhər Komitəsinin birinci katibi vəzifəsindən azad edilmişdir. Hüseynov kifayət qədər səriştəsizlikdə, qeyri-səmimilikdə, düşüncəsizlikdə, kollegiallıq prinsiplərini pozmaqda və yoldaşlarının məsləhət və tövsiyələrinə qulaq asmaq istəməməkdə ittiham edilmişdi. Hüseynovun vəzifədən uzaqlaşdırılmasının əsl səbəbi onun Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Kamran Bağırovla münasibətlərinin çətin vəziyyətdə olması idi və o, Hüseynovu partiya MK-nin birinci katibi vəzifəsinə mümkün namizəd kimi görürdü. 1982-ci ilin dekabrında Moskvaya işləmək üçün gedən Heydər Əliyev əvvəllər Hüseynovu Azərbaycan partiya təşkilatının sədri vəzifəsinə mümkün namizədlərdən biri hesab etsə də, sonra Kamran Bağırovu seçmişdir.[1] 16 avqust 1989-cu ildən 13 sentyabr 1991-ci ilə qədər Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri vəzifəsində işləmişdir.[mənbə göstərin] Bu zaman "Böhran" silahlı qruplaşmasının liderlərindən olmuşdur.[1][2] Təşkilat xüsusən milli azadlıq hərəkatında rol oynamış Azərbaycan Xalq Cəbhəsindən qaynaqlanan təhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı çıxmaq üçün yaradılmışdır.[3]

1991-ci il avqust qiyamının uğursuzluğundan sonra Azərbaycan Prezidenti Ayaz Mütəllibovun siyasəti DTK və partiya aparatına arxalanmaqdan demokratik müxalifətə doğru sürüklənməyə çevrilmişdi. Mütəllibovun qərarı ilə Azərbaycan Kommunist Partiyası buraxılmış, Bakıda hərbi vəziyyət ləğv edilmişdi. Eyni zamanda, respublika DTK rəhbərliyini siyasi cəhətdən gözdən salmaq kampaniyasına start verilmişdi. Prezidentin təklifi ilə respublika prokurorluğu DTK-ya və şəxsən Vaqif Hüseynovu ifşa edən faktları açıqlamışdı. Vaqif Hüseynov öz tabeliyində olan, respublika DTK-nın keçmiş 5-ci idarə rəisi və 3 nömrəli bölməsinin rəis müavini, polkovnik-leytenant Sadıx Əliyevin qanunsuz fəaliyyətində iştirakda günahkar bilinmişdi. Əliyev kimya elmləri doktoru, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Telman Qurbanovun qətlinin təşkilində ittiham olunurdu. Alim 1990-cı ilin oktyabrında Bakıda evinin qapısında qətlə yetirilmişdi. Cinayətin sifarişçisi böyük iş adamı, "Azərbaycan" iqtisadi assosiasiyasının prezidenti Elxan Məmmədov olmuşdu. Sifarişin arxasında dayanan səbəb Məmmədovun həyat yoldaşı Tamilla Maksudovanı Qurbanova qısqanması idi. 1991-ci ilin avqust qiyamından sonra Əliyev, bir müddət sonra isə Məmmədov da həbs edilmişdir. İstintaq Qurbanovun qətlinin təşkilində respublika DTK-nın iştirakına dair heç vaxt inandırıcı sübutlar təqdim edə bilməmişdi, lakin məhkəmə qərarından xeyli əvvəl bu cinayətlə bağlı bütün məlumatları ictimaiyyətə çatdırmağa cəhd edilmişdir. Əsas diqqət dövlət təhlükəsizlik orqanlarının, xüsusən də Vaqif Hüseynovun "Azərbaycan" assosiasiyasının rəhbərliyi ilə əməkdaşlığına yönəldilmişdi. Bu məlumatın dərcindən sonra prezident Mütəllibovun təzyiqi ilə Hüseynov DTK rəhbəri vəzifəsindən istefa ərizəsi yazmağa məcbur olmuşdur.[4][5]

Vaqif Hüseynov 1995-ci ildən Rusiya vətəndaşlığını qəbul etmişdir.[6]

17 yanvar 1996-cı ildə Vaqif Hüseynov 1990-cı ilin mayında Azərbaycan SSR Mətbuat İşləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin müavini, "Azərnəşr" nəşriyyatının və "Yazıçı" nəşriyyatının direktoru Əjdər Xanbabayevin qətlini təşkil etməkdə ittiham olunmuşdur. Xanbabayev Bakıda, Azərbaycan Rus Dram Teatrının binası yaxınlığında şəxsi avtomobilində güllələnmişdi. İstintaqın məlumatına görə, zərərçəkmiş şəxs Azərbaycan KP MK-nın keçmiş birinci katibi Heydər Əliyevin tərəfdarlarından biri və onun respublikaya qayıtmasının təşkilatçılarından olmuşdur. Azərbaycan SSR hakimiyyət orqanları onun qayıdışını istəmirdilər və Xanbabayev Azərbaycan SSR DTK-nın operativ nəzarəti altında idi. Azərbaycan Prokurorluğunun məlumatına görə, əməliyyat nəzarətinin təşkilatçıları DTK-nın 3 saylı idarəsinin rəisi, polkovnik-leytenant Vladimir Mirzoyev və Azərbaycan SSR DTK-nın 5-ci şöbəsinin rəisi, 3 saylı idarə rəisinin müavini, polkovnik-leytenant Sadıx Əliyev olmuşdur. Cinayət işinin materiallarına görə, onlar DTK sədri Vaqif Hüseynovun birbaşa göstərişlərini yerinə yetirmişdir.[4]

İlkin olaraq istintaq Xanbabayevin qətlinin qısqanclıq zəminindən yerinə yetirildiyini güman etmişdir, lakin 1993-cü ildə Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra onlar keçmiş hakimiyyətin Əliyevi öldürməkdən çəkindirmək istəyi ilə siyasi versiyaya keçmişdir. 1990-cı ildə Azərbaycana gəlib. 1995-ci ilin ortalarında "Qarabağ" kooperativinin sədri Tarix Quliyev və Bakı Şəhər Sovetinin deputatı, "Lalə" kafesinin direktoru Tofiq Qasımov Xanbabayevin qətlini etiraf edib və həbs ediliblər. Müstəntiqlərin fikrincə, Xanbabayevə atəş açan Quliyevin evinə baxış zamanı cinayətin törədildiyi ehtimal edilən “Makarov” tapançası aşkar edilib.[4]

Həbs olunanların ifadəsinə görə, qətlin təşkilatçısı böyük "gildiyanın üzvləri"ndən biri, sonralar Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı olmuş Hacı Seyfəl Babayevdir. İddialara görə, Babayev onları hansısa "namus məsələsi" ucbatından qətli törətməyə inandırmışdır. Daha sonra ifadələrini dəyişdirən Quliyev və Qasımov DTK əməkdaşlarının, xüsusilə Hüseynovun, Mirzəyevin və digərlərinin qətldə əli olduqlarını açıqlamışdır. Onların sözlərinə görə, Babayev çekistlərin tələbi ilə Xanbabayevin qətlini təşkil etmişdir. Babayev günahını etiraf etməmiş, həbsindən üç gün sonra istintaq təcridxanasında, naməlum şəraitdə vəfat etmişdir. Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Məhkəmə Kollegiyasının hökmü ilə Qasımov 9 il, Quliyev isə ölüm cəzasına məhkum edilmişdir, lakin Quliyevin hökmü sonradan ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzası ilə əvəz edilmişdir.[6]

2000-ci ildə Sadıx Mikayıl oğlu Əliyev və Səbuhi Seyfəddin oğlu Məmmədəliyev qruplaşmanın aparıcı üzvləri kimi ömürlük həbs cəzasına məhkum edilmişdir.[7][8] O, Vaqif Hüseynovun göstərişi ilə xüsusi təyinatlı "Böhran" qrupunun yaradılmasında iştirak etməkdə. İstintaqın məlumatına görə, bu qrupun üzvləri 1990-1991-ci illərdə törədilmiş bir sıra cinayətlərdə, o cümlədən Xanbabayevin və Qurbanovun qətlində, vətəndaşlar Əliyev və Bağırovun öldürülməsinə cəhddə iştirak etmişdilər. 2001-ci ilin mayında Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasının hökmü ilə ömürlük azadlıqdan məhrum edilmişdir.[6]

Eyni zamanda, Vaqif Hüseynov Azərbaycanın istintaq orqanları vəzifə saxtakarlığında ittiham edilmişdi. Onun şəxsi göstərişi ilə DTK zabitlərindən birinin, milliyyətcə erməni olan arvadının pasportu dəyişdirilərək, onun milliyyəti, adı və atasının adı dəyişdirilərək azərbaycanlılaşdırılmışdı. Həmçinin, 1991-ci ildə Azərbaycan televiziyasında partlayışın təşkili ilə bağlı ittihamlar da səsləndirilmişdir. Respublika Prokurorluğu dəfələrlə Rusiya hakimiyyətindən Vaqif Hüseynovun dərhal vətəninə ekstradisiyasını tələb etmiş, lakin Hüseynov Rusiya vətəndaşı olduğundan bundan imtina edilmişdir.[6]

1993-cü ildən Moskvada yaşayır. 1997-ci ildə Moskvada tanınmış "Rosbalt" informasiya agentliyini yaratmışdı. İndi də agentliyin Direktorlar Şurasının sədridir. Eyni zamanda Strateji Dəyərləndirmə və Təhlil İnstitutunun direktorudur.

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir neçə kitabın müəllifidir.

"Bir ömürdən də çox" memuarının müəllifidir.[9][10]

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Tumşis, 2016. səh. 96
  2. ↑ Hüseynov, 2013. səh. 19, 32
  3. ↑ Ştrasser, Kristof. "The follow-up to the issue of political prisoners in Azerbaijan". Avropa Şurası (ingilis). 14 dekabr 2012. 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 fevral 2022.
  4. ↑ 1 2 3 Tumşis, 2016. səh. 97
  5. ↑ Hüseynov, 2013. səh. 364–367
  6. ↑ 1 2 3 4 Tumşis, 2016. səh. 98
  7. ↑ Ştrasser, Kristof. "The follow-up to the issue of political prisoners in Azerbaijan". Avropa Şurası (ingilis). 14 dekabr 2012. 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 fevral 2022.
  8. ↑ "Report on fact-finding mission til Azerbaijan Former OPON forces in Azerbaijan, etc. 27 Januar to 1 Februar 2002" (PDF). Danimarka İmmiqrasiya Xidməti (ingilis). 1 fevral 2022. 2022-08-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 avqust 2022.
  9. ↑ "Moskvada yaşayan keçmiş DTK sədri Vaqif Hüseynov: "Qızım Rəna Sandro Laveri adlı yaxşı bir oğlana ərə getdi"". 2022-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-30.
  10. ↑ "Zərdüşt Əlizadə: "Elçibəyin DTK sədrilə məxfi görüşünü bilirdim"". 2019-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-30.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Гусейнов, В. А. Преодоление. Постскриптум // Больше чем одна жизнь. Кн. 2. Противостояние. Moskva: Красная Звезда. 2013. ISBN 978-5-88727-100-2.
  • Тумшис, Михаил. Щит и меч Советского Союза (rus). Moskva: Rusiya Təhsil və Elmin Təşviqi Fondu. 2016. ISBN 978-5-91244-161-5.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vaqif_Hüseynov_(dövlət_xadimi,_1942)&oldid=6904400"