Finlandiya

Vikipediya, azad ensiklopediya
InternetArchiveBot (müzakirə | töhfələr) (6 mənbə arxivləşdirildi və 0 link ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5) tərəfindən edilmiş 06:30, 27 sentyabr 2024 tarixli redaktə
(fərq) ← Əvvəlki versiya | Son versiya (fərq) | Sonrakı versiya → (fərq)
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Finlandiya
Suomen tasavalta
Bayraq Gerb[d]
Bayraq Gerb[d]
I wish I was in Finland, O na bawn yn y Ffindir
Himn: "Maamme / Vårt land"
(azərb. "Bizim Torpaq"‎)
Tarixi
 • Elan olunub 6 dekabr 1917
 • Tanınıb 4 yanvar 1918
Rəsmi dilləri
Paytaxt Helsinki
İdarəetmə forması Parlament respublikası
Prezident Aleksandr Stubb [1.III.2024 ~]
Baş nazir Petteri Orpo [20.VI.2023 ~]
Sahəsi Dünyada 64-cü
 • Ümumi 338424 km²
 • Su sahəsi (%) 10
Əhalisi
 • Əhali 5400000 nəfər (115-ci)
 • Sıxlıq 15,6 nəf./km²
 • Ümumi 296.387.625.264 $[2], 280.825.957.768 $[2]
ÜDM (AQP)
 • Ümumi 221 milyard dollar  (62-ci)
 • Adambaşına 40 300 dollar  (38-ci)
İİİ (2013) 0.892
Valyuta avro
İnternet domeni .fi
ISO kodu FI
BOK kodu FIN
Telefon kodu +358
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Finlandiya,[a] rəsmi adı ilə Finlandiya Respublikası[b][c] — Şimali Avropada yerləşən Skandinaviya ölkəsi. Şimal-qərbdə İsveç, şimalda Norveç və şərqdə Rusiya ilə həmsərhəddir. Qərbində Botniya körfəzi, cənubunda isə Estoniyanın qarşısındakı Fin körfəzi yerləşir. Finlandiya 338.145 km2 əraziyə[3] və 5,6 milyon əhaliyə malikdir. Helsinki paytaxt və ən böyük şəhərdir. Əhalinin böyük bir hissəsi etnik finlərdən ibarətdir. Rəsmi dövlət dilləri fin dili və isveç dilidir. Əhalinin 84,9 %-i ana dil kimi fin dilində, 5,1 %-i isə isveç dilində danışır.[4][5] Finlandiyanın iqlimi cənubda rütubətli kontinental iqlimdən şimalda subarktika iqliminə qədər dəyişir. Torpaq örtüyü əsasən tayqa biomudur və 180.000-dən çox qeydə alınmış göl vardır.[6][7]

Finlandiyada ilk insanlar Son Buz dövründən sonra e.ə. IX minillik civarında yerləşmişdir.[8] Daş dövründə müxtəlif keramika üslubları ilə seçilən müxtəlif mədəniyyətlər meydana çıxdı. Tunc dövrü və Dəmir dövründə Fennoskandiya və Baltikyanının digər mədəniyyətləri ilə təmaslarla yadda qaldı.[9] XIII əsrin sonlarından Finlandiya Şimali Səlib yürüşləri nəticəsində İsveç imperiyasının bir hissəsi oldu. 1809-cu ildə Fin müharibəsi nəticəsində Finlandiya İsveçdən alınaraq Rusiya imperiyasının idarə etdiyi muxtar dövlət olan Finlandiya böyük hersoqluğuna çevrildi. Bu dövrdə Fin incəsənəti çiçəkləndi və tam müstəqillik ideyası özünü büruzə verməyə başladı. 1906-cı ildə Finlandiya ümumi seçki hüququ verən ilk Avropa dövləti və bütün yetkin vətəndaşlara dövlət vəzifələrinə namizəd olmaq hüququnu verən dünyada ilk dövlət oldu.[10][note 1] 1917-ci ildə Rusiya inqilabından sonra Finlandiya tam müstəqilliyini elan etdi. 1918-ci ildə gənc millət Finlandiya vətəndaş müharibəsi ilə parçalandı. İkinci Dünya müharibəsi illərində Finlandiya Qış müharibəsi və Davam müharibəsində Sovet İttifaqına qarşı, daha sonra Lapland müharibəsində nasist Almaniyasına qarşı vuruşdu. Nəticədə ərazisinin bir hissəsini itirdi, lakin müstəqilliyini qoruyub saxladı.

Finlandiya 1950-ci illərə qədər əsasən aqrar ölkə olaraq qaldı. İkinci Dünya müharibəsindən sonra sürətlə sənayeləşdi və isveç modeli üzərində qurulmuş sosial dövlət ilə inkişaf etmiş bir iqtisadiyyat qurdu. Bu, ölkəyə ümumi rifah və adambaşına yüksək gəlir əldə etməyə imkan verdi.[11] Soyuq müharibə dövründə Finlandiya rəsmi olaraq bitərəflik siyasətini qəbul etdi. O vaxtdan bəri 1995-ci ildə Avropa İttifaqına, 1999-cu ildə Avrozonaya, 2023-cü ildə isə NATO-ya üzv olub. Finlandiya Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Skandinav Şurası, Şengen zonası, Avropa Şurası, Ümumdünya Ticarət Təşkilatı və İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı kimi müxtəlif beynəlxalq təşkilatların üzvüdür. Ölkə təhsil, iqtisadi rəqabət qabiliyyəti, vətəndaş azadlıqları, həyat keyfiyyəti və insan inkişafı da daxil olmaqla milli performans göstəricilərində çox yaxşı nəticələr göstərir.[12][13][14][15]

Etimologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Suomi adının (fin dilində "Finlandiya") mənşəyi qeyri-müəyyəndir, lakin saame (sami) ilə ortaq bir etimologiyası olduğu irəli sürülmüşdür.[16][17] Ən erkən tarixi mənbələrdə XII-XIII əsrlərdən etibarən Finlandiya termini Turku ətrafındakı sahil bölgəsini ifadə edir. Bu bölgə daha sonra ölkə adı olan Finlandiyadan fərqli olaraq Finlandiya Proper adı ilə ifadə edilməyə başlanmışdır.[18]

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Finlandiya tarixi

İbtidai dövr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İndiki Finlandiya ərazisində ibtidai insanlar ən geci təxminən e.ə. 8500-cü illərdə, son buz dövrünün sonuna doğru Daş dövründə məskunlaşmışdır. İlk köçkünlərin geridə qoyduqları əsərlər Estoniya, Rusiya və Norveçdə tapılanlarla ortaq xüsusiyyətləri daşıyır.[19] Ən qədim insanlar daş alətlərdən istifadə edən ovçu-yığıcı idilər.[20]

İlk saxsı qablar e.ə. 5200-cü ildə Comb Ceramic mədəniyyətinin təşəkkül tapdığı zaman ortaya çıxdı.[21] Corded Ware mədəniyyətinin cənubi sahil Finlandiyaya e.ə. 3000-2500-cü illər arasında gəlişi kənd təsərrüfatının başlanğıcı ilə üst-üstə düşə bilər.[22] Kənd təsərrüfatı tətbiq edilsə belə ovçuluq və balıqçılıq yaşayış təsərrüfatının mühüm hissələri olmaqda davam etdi.

Kainuu ştatının Paltamo şəhərində tapılan Daş dövrünə aid ayı başı toqmağı[23][24]

Tunc dövründə bütün il boyu daimi əkinçilik və heyvandarlıq yayıldı, lakin soyuq iqlim dəyişikliyi ləngitdi.[25] Seima-Turbino fenomeni bölgəyə ilk tunc artefaktları və ehtimal ki, fin-uqor dillərini də gətirdi.[25][26] O vaxta qədər əsasən Estoniyada olan ticarət əlaqələri Skandinaviyaya da yayılmağa başladı. Tunc artefaktların yerli istehsalı e.ə. 1300-cü ildə başlamışdır.[27]

Dəmir dövründə əhali artdı. Finlandiya Proper ən sıx məskunlaşılan ərazi idi. Baltik dənizi regionunda ticarət əlaqələri VIII-IX əsrlərdə artdı və genişləndi. Finlandiyadan Avropa saraylarına əsas ixrac xəzlər, qullar, kastorium və şahinlər idi. İdxallara ipək və digər parçalar, zərgərlik məmulatları, Ulfberht qılıncları və daha az dərəcədə şüşə daxildir. Dəmir istehsalı təxminən e.ə. 500-cü ildə başlamışdır.[28] IX əsrin sonlarında yerli artefakt mədəniyyəti, xüsusən də silahlar və qadın zərgərlik məmulatları əvvəlkindən daha çox ortaq yerli xüsusiyyətlərə malik idi. Bu, ümumi fin kimliyini ifadə etmək kimi şərh edilmişdir.[29]

Fin dillərinin erkən forması təxminən e.ə. 1900-cü ildə Baltik dənizi bölgəsinə yayıldı. Ümumi fin dili 2000 il əvvəl Fin körfəzi ətrafında danışılırdı. Müasir fin dilinin inkişaf etdirildiyi dialektlər Dəmir dövründə yaranmışdır.[30] Uzaqdan qohum olsalar da, sami xalqı ovçu-yığıcı həyat tərzini finlərdən daha uzun müddət saxlayıb. Sami mədəni kimliyi və sami dili ən şimal əyalət olan Laplandiyada yaşamışdır.

İsveç dövrü

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: İsveç Finlandiyası

XII-XIII əsrlər Baltik dənizinin şimalında şiddətli dövr idi. Livoniya Səlib yürüşü davam edirdi, həmçinin tavastianlar və karelyalılar kimi fin tayfaları Novqorod və bir-birləri ilə tez-tez münaqişələr edirdi. Həmçinin XII-XIII əsrlərdə Baltik dənizi regionundakı katolik krallıqları fin tayfalarına qarşı bir neçə səlib yürüşü başlatdı. Danimarkalılar 1187-ci il və ya bir az əvvəl,[31] 1191-ci il və 1202-ci ildə[32] və isveçlər təxminən 1249-cu ildə tavastianlara qarşı ikinci səlib yürüşü və 1293-cü ildə karelyalılara qarşı üçüncü səlib yürüşü olmaqla Finlandiyaya ən azı üç səlib yürüşü etmişdirlər. Çox güman ki, 1155-ci ildə Finlandiyaya qarşı olan birinci səlib yürüşü heç vaxt baş tutmamışdır.[33]

Səlib yürüşləri (əsasən Birqer Jarlın başçılığı ilə ikinci səlib yürüşü) və Orta əsrlər dövründə bəzi fin sahil ərazilərinin xristian isveç əhalisi ilə koloniyalaşdırılması nəticəsində[34] Finlandiya get-gedə İsveç krallığının və Katolik kilsəsinin təsir dairəsinə çevrildi.[35] İsveç dövründə Finlandiya Qərbi Avropanın mədəni nizamının bir hissəsi kimi ilhaq edildi.[36]

İndi Helsinkidə yerləşən Suomenlinna altı adada inşa edilmiş XVIII əsrə aid dəniz qalasından ibarət UNESCO-nun Dünya İrsi obyektidir. Finlandiyanın ən məşhur turistik yerlərindən biridir.

İsveç dili zadəganların, idarəçiliyin və təhsilin hakim dili idi. Fin dili isə əsasən fin dilli ərazilərdə kəndlilər, ruhanilər və yerli məhkəmələrin dili idi. Protestant reformasiyası zamanı finlər tədricən lüteranizmə keçdilər.[37]

16-cı əsrdə yepiskop və lüteran islahatçı Mikael Agricola fin dilində ilk yazılı əsərləri nəşr etdi.[38] Finlandiyanın indiki paytaxtı Helsinki 1555-ci ildə Kral Qustav Vasa tərəfindən təsis edilmişdir.[39] Finlandiyada ilk universitet olan Turku Kral Akademiyası 1640-cı ildə Qraf Per Brahenin təklifi ilə İsveç Kraliçası Kristina tərəfindən yaradılmışdır.[40][41]

Finlər Otuzillik müharibədə (1618-1648) "Hakkapeliitta" adlı yaxşı təlim keçmiş süvarilər kimi şöhrət qazandılar.[42] Finlandiya 1695-1697-ci illərdə şiddətli aclıqdan əziyyət çəkdi, bu müddət ərzində Finlandiya əhalisinin təxminən üçdə biri öldü[43] və bir neçə il sonra dağıdıcı vəba yaşandı.

XVIII əsrdə İsveç və Rusiya arasında müharibələr Finlandiyanın rus qüvvələri tərəfindən iki dəfə işğalına səbəb oldu. Finlər bu işğalları Böyük Qəzəb (1714-1721) və Kiçik Qəzəb (1742-1743) kimi tanıyırdı.[44][43] Böyük Qəzəb zamanı əsasən evlərin və təsərrüfatların dağıdılması və Helsinkinin yandırılması səbəbindən demək olar ki, bütün gənc kişi nəslinin məhv olduğu təxmin edilir.[45]

Finlandiya böyük hersoqluğu

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Finlandiya böyük hersoqluğu

İsveç dövrü 1809-cu ildə Fin müharibəsi ilə başa çatdı. 29 mart 1809-cu ildə Rusiya çarı I Aleksandrın orduları tərəfindən fəth edildikdən sonra Finlandiya Porvoo Diyeti tərəfindən tanınan Rusiya imperiyasının hakimiyyəti altında muxtar böyük hersoqluğa çevrildi. Bu, 1917-ci ilin sonuna qədər davam etdi.[46] I Aleksandr 1812-ci ildə Rusiyanın Vıborq əyalətini Finlandiya böyük hersoqluğuna birləşdirdi. İngilis və fransız donanmaları 1854-cü ildə Aland müharibəsində Finlandiyanın sahillərini və Aland adalarını bombalayanda Finlandiya Rusiyanın Krım müharibəsinə daxil oldu.[47]

Edvard İsto, "Hücum" (The Attack), 1899-cu il. Rusiya qartalı fin qızına hücum edir, onun qanunlar kitabını oğurlamağa çalışır.

İsveç dilinin çox istifadə olunmasına baxmayaraq, fin dili bu dövrdə tanınmağa başladı. 1860-cı illərdən başlayaraq Fenoman hərəkatı kimi tanınan güclü fin millətçi hərəkatı təşəkkül tapdı. Hərəkatın ən görkəmli liderlərindən biri olan filosof və siyasətçi J.V.Snellman Finlandiya böyük hersoqluğunda fin dilinin və pul vahidi olan fin markkasının statusunu sabitləşdirmək üçün çalışmışdır.[47][48] Dönüş nöqtələrinə 1835-ci ildə Finlandiyanın milli dastanına çevriləcək "Kalevala"nın nəşri və 1892-ci ildə fin dilinin isveç dili ilə hüquqi bərabərliyi daxildir. Adolf İvar Arvidssonun ruhu ilə - "biz isveçli deyilik, rus olmaq istəmirik, ona görə də fin olaq" - fin milli kimliyi yaradıldı.[49] Buna baxmayaraq Finlandiyada XX əsrin əvvəllərinə qədər real müstəqillik hərəkatı olmadı.[50]

1866-1868-ci illərdəki Finlandiya qıtlığı sentyabrın əvvəllərindəki dondurucu temperaturun əkinləri məhv etməsi və əhalinin təxminən 15%-ni öldürməsi nəticəsində meydana gəlmişdi ki, bu da onu Avropa tarixindəki ən pis qıtlıqlardan birinə çevirmişdir.[51] Qıtlıq Rusiya imperiyasını maliyyə qaydalarını yumşaltmağa gətirib çıxardı və sonrakı onilliklərdə investisiyalar artdı. İqtisadi inkişaf sürətli idi.[52] Adambaşına düşən ümumi daxili məhsul (ÜDM) hələ də ABŞ-nin yarısı və İngiltərənin üçdə biri qədər idi.[52]

Rusiya imperiyası 1869-cu ildən 1917-ci ilə qədər “Finlandiyanın ruslaşdırılması” kimi tanınan bir siyasət həyata keçirmişdir. Bu siyasət 1905-1908-ci illər arasında dayandırılmışdır. 1906-cı ildə Finlandiya böyük hersoqluğunda ümumi seçki hüququ tətbiq edildi. Lakin Rusiya hökuməti Finlandiyanın xüsusi statusunu və muxtariyyətini məhdudlaşdırmaq üçün addımlar atmağa başlayanda Finlandiya böyük hersoqluğu ilə Rusiya imperiyası arasında münasibətlər pisləşdi. Məsələn, ümumi seçki hüququ praktiki olaraq mənasız idi, çünki çar Finlandiya parlamentinin qəbul etdiyi qanunların heç birini təsdiq etməli deyildi. Müstəqillik arzusu ilk növbədə radikal liberallar[53] və sosialistlər arasında qismən Rusiya imperiyasının sonuncu çarı II Nikolayın 15 fevral 1899-cu ildə Fevral manifesti adlı bəyannaməsi ilə əsaslandırıldı.[54]

Vətəndaş müharibəsi və erkən müstəqillik

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalələr: Finlandiya vətəndaş müharibəsi və Finlandiyanın müstəqilliyi

1917-ci ildə Fevral inqilabından sonra Finlandiyanın Rusiya imperiyasının hakimiyyəti altında böyük hersoqluq kimi mövqeyi şübhə altına alındı. Sosial Demokratların nəzarətində olan Finlandiya parlamenti parlamentə ali səlahiyyət vermək üçün "Güc aktı" adlanan qanunu qəbul etdi. Bu, parlamenti buraxmaq qərarına gələn Rusiya müvəqqəti hökuməti tərəfindən rədd edildi.[55] Sağçı partiyaların kiçik səs çoxluğu ilə qalib gəldiyi yeni seçkilər keçirildi. Bəzi sosial demokratlar parlamentin buraxılmasının və sonrakı seçkilərin qanundan kənar olduğunu iddia edərək nəticəni qəbul etməkdən imtina etdilər. Demək olar ki, eyni dərəcədə güclü iki siyasi blok - sağçı partiyalar və Sosial Demokrat Partiyası - arasında dərin fikir ayrılıqları vardı.

Finlandiya hərbi lideri və dövlət xadimi C.G.E.Mannerheim Finlandiya vətəndaş müharibəsinin sonunda Helsinkidə keçirilən Ağ Qələbə paradına rəhbərlik edən baş zabit kimi, 1918-ci il.

Rusiyada Oktyabr inqilabı geosiyasi vəziyyəti bir daha dəyişdi. Finlandiyadakı sağ partiyalar bolşeviklər Rusiyada hakimiyyətə gələndə ali icra hakimiyyətinin Rusiya hökumətindən Finlandiyaya keçməsinə mane olmaq qərarına birdən-birə yenidən baxmağa başladılar. Baş nazir P.E.Svinhufvudun rəhbərlik etdiyi sağçı hökumət 4 dekabr 1917-ci ildə İstiqlal bəyannaməsini təqdim etdi və bu bəyannamə dekabrın 6-da Finlandiya Parlamenti tərəfindən rəsmi olaraq təsdiq edildi. Vladimir Leninin başçılıq etdiyi Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası (RSFSR) 4 yanvar 1918-ci ildə Finlandiyanın tam müstəqilliyini tanıyan ilk ölkə oldu.[56]

Hökumət 27 yanvar 1918-ci ildə Ostrobotniyadakı rus qoşunlarını tərksilah etməyə başladı. Sosialistlər cənubi Finlandiya və Helsinki üzərində nəzarəti ələ keçirdilər, lakin ağ hökumət Vaasada sürgündə qalmağa davam etdi.[57][58] Bu, qısa, lakin şiddətli vətəndaş müharibəsinə səbəb oldu. Almaniya imperiyası tərəfindən dəstəklənən ağlar qırmızılar[59] və özlərinin elan etdikləri Finlandiya Sosialist İşçi Respublikası üzərində üstünlük təşkil etdilər.[60] Müharibədən sonra on minlərlə qırmızı düşərgələrdə həbs edildi, minlərlə adam edam edildi və ya pis qidalanma və xəstəlikdən öldü. Qırmızılar və ağlar arasında Qış müharibəsinə qədər və ondan sonra da davam edəcək dərin sosial və siyasi düşmənçilik başladı.[61][62] Vətəndaş müharibəsi və 1918-1920-ci illərdə Sovet Rusiyasına qarşı “Qohumluq müharibələri” kimi tanınan aktivistlərin ekspedisiyaları Şərqlə münasibətləri gərginləşdirdi.[63][64]

Helsinki Olimpiya Stadionu, 1938-ci il.

Hesse şahzadəsi Frederik Çarlzı Finlandiya kralı etmək cəhdinin uğursuz olduğu qısa monarxiya təcrübəsindən sonra Finlandiya prezidentli respublikaya çevrildi və 1919-cu ildə KJ Ståhlberg onun ilk prezidenti seçildi. Hüquqi mənşəli liberal millətçi olan Ståhlberg dövləti liberal demokratiyaya bağladı, qanunun aliliyini təşviq etdi və daxili islahatlara başladı.[65] Finlandiya həmçinin qadın bərabərliyini güclü şəkildə təşviq edən ilk Avropa ölkələrindən biri oldu və Miina Sillanpää 1926-1927-ci illərdə Väinö Tanner hökumətində Finlandiya tarixinin ilk qadın naziri oldu.[66] Finlandiya-Rusiya sərhədi 1920-ci ildə Tartu müqaviləsi ilə qurulmuşdur, bu müqavilə əsasən tarixi sərhədi izləyir, lakin Finlandiyaya Peçenqa (fin Petsamo) və Barents dəniz limanını verir.[67] Finlandiya demokratiyası sovet çevriliş cəhdlərindən və anti-kommunist Lapua hərəkatından sağ çıxmışdır.

1917-ci ildə ölkədə üç milyon əhali var idi. Vətəndaş müharibəsindən sonra əhalinin kapitalla nisbətini artıran kredit əsaslı torpaq islahatı həyata keçirildi.[68] İşçi qüvvəsinin təqribən 70 %-i kənd təsərrüfatında, 10 %-i isə sənayedə işləyirdi.[69]

İkinci Dünya müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: İkinci dünya müharibəsi dövründə Finlandiya

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalinin 93,4%-ni finlər, 5,7%-ni isveçlilər, 0,12%-ni qaraçılar, 0,4%-ni ruslar, 0,2%-ni saamlar təşkil edir.

Dil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Finlandiyada iki rəsmi dövlət dili mövcuddur, fin və isveç dilləri. XIII əsrin ortalarından XIX əsrin əvvəllərinədək Finlandiya İsveçin əsarəti altında olmuşdur və bu dövr ərzində Finlandiyanın dövlət və ədəbi dili isveç dili olmuşdur. Fin dili isə yalnız məişət səviyyəsində istifadə olunurdu. Yalnız 1865-ci ildə fin dili rəsmi dilə çevrilmişdir. Fin dilinin iki böyük dialekti mövcuddur: şərq və qərb dialektləri. Ölkədə yaşayan saamların böyük hissəsi öz ana dilində danışırlar. Hətta saam dilində məktəblər də fəaliyyət göstərir.

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalinin 90%-ni lüteranlar, 1%-ni pravoslavlar təşkil edir.

Təhsil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ali təhsil

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Finlandiyada ali təhsil

Finlandiya ali təhsil müəssisələri universitetlərə və politexnik təhsil ocaqlarına bölünür. Ali məktəblərə qəbul zamanı tələbələrin seçimi əsasında milli və qəbul imtahanlarından istifadə edilir.

Universitetlərdə əsas diqqət elmi tədqiqatlara ayrılır və tələbələrə hərtərəfli nəzəri biliklər verilir. Politexnik profilli təhsil müəssisələrində isə, əsasən, praktiki bacarıqlar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Belə ali məktəblər bəzi hallarda tədqiqat məsələlərini gündəmə gətirsə də, əsasən sənayenin inkişaf layihələri ilə məşğul olur. Politexnik profilli təhsil müəssisələri, əsasən bələdiyyələr, bəzi hallarda isə özəl qurumlar tərəfindən idarə olunur.

Finlandiyanın bütün universitetlərində bakalavr dərəcəsi üzrə təhsil müddəti təxminən 3–4 ildir. Proqramdan asılı olaraq, bu pillədə ali təhsil tamamlana bilər. Ancaq bəzi hallarda bu pillə magistratura pilləsi üçün aralıq mərhələ hesab edilir.

Politexnik təhsilin tamamlanma müddəti isə 3,5–4,5 il arasında dəyişir. Politexnik təhsil üzrə dərəcə Finlandiyanın təhsil sistemində hüquqi baxımdan aşağı səviyyəli universitet dərəcəsi hesab edilmir. Finlandiyadan kənarda isə politexnik dərəcələr nisbətən aşağı səviyyəli universitet dərəcəsi kimi qəbul olunur.

Politexnik təhsil müəssisələrini bitirən bakalavrlar universitetlərdə magistratura dərəcəsi üzrə proqramlarda təhsillərini davam etdirə bilərlər. Universitetlərdə magistratura proqramının müddəti iki il, politexnik ali məktəblərində isə bir ildir. Boloniya prosesinin tələbləri nəticəsində politexnik müəssisələri bitirənlərdən tələb olunan əlavə təhsilin həcmi tədricən azaldılır. Bununla da politexnik müəssisələri bitirənlərdən bəzi hallarda heç bir əlavə təhsil almaq tələb olunmur.

Politexnik təhsil müəssisələrini bitirənlər öz sahələri üzrə üçillik iş təcrübələrini tamamladıqdan sonra onlara müvafiq ixtisas üzrə magistratura dərəcəsi almaq hüququ verilir. Bu dərəcə yalnız ixtisasyönümlü səciyyə daşıyır. Politexnik profilli magistratura dərəcəsinin müddəti iki ildir və müntəzəm işdən ayrılmamaqla bu dərəcə üzrə təhsil almaq olar. Bakalavr pilləsindən fərqli olaraq, politexnik profilli magistratura dərəcəsi müvafiq sahə üzrə akademik magistratura dərəcəsinə bərabər tutulur.

Finlandiyada doktorluq dərəcəsinə yalnız universitetlərdə yiyələnmək mümkündür. Politexnik ixtisaslı magistratura dərəcəsi isə tələbələrə doktorantura pilləsi üzrə təhsil almaq hüququ vermir.

Bütün bu ekvivalentlik yalnız dövlət sektorunda işə qəbul zamanı nəzərə alınır.

Universitet və politexnik profilli ali təhsil müəssisələrində tələbələrin dərsə davamiyyəti könüllüdür. Finlandiya ali təhsil müəssisələrində tələbələrdən heç bir təhsil haqqı tələb olunmur. Avropa İttifaqına daxil olmayan ölkələrdən gələn tələbələr üçünsə pullu ali təhsil tətbiq olunur.

Universitetlərdə təhsil alan hər kəsin tələbə ittifaqına üzvlüyü məcburidir. Politexnik ali təhsil müəssisələrində isə tələbə ittifaqına üzvlük könüllüdür.

Finlandiyada tələbələrə bir sıra maliyyə yardımları da verilir. Belə yardımlar tələbənin təhsilində davamlı geriləmələr və müvəffəqiyyətsizlik olduqda ləğv edilə bilər. Yardımın miqdarı, adətən, o qədər də çox olmur. Buna görə də tələbələrin əksər hissəsi özlərini maliyyələşdirmək üçün işləyirlər. Finlandiyada tələbələr həmçinin dövlət təminatlı tələbə borclarından da yararlana bilərlər.

Xaricdə təhsil üçün də müvafiq tələbə yardımlarının mövcudluğu beynəlxalq tələbə mübadiləsinin yüksəldilməsini təmin edir. Tələbələrin xaricdə təhsili üzrə maliyyə yardımı yalnız Finlandiya hökumətinin maliyyələşdirdiyi prioritet təhsil sahələrinə verilir.

Finlandiya ali məktəblərində oxuyan əcnəbi tələbələrin təhsili, adətən onları göndərən ölkə tərəfindən maliyyələşdirilir. Təhsil almaq məqsədilə gələn əcnəbilərin bu ölkədə daimi yaşayış hüququ varsa, onların təhsili Finlandiyanın tələbələrə maliyyə yardımı proqramı çərçivəsində maliyyələşdirilə bilər.

Ərazi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qurudan Norveç, İsveç və Rusiya dövlətləri ilə həmsərhıddir. Baltik dənizinin Botnik və Fin körfəzlərı ilə okeana çıxış yolu vardır. Relyefdə düzənlik sahələrin çox olması onun təsərrüfat əhəmiyyətini artırır. Dördüncü dövr buzlaşmalarının izlərı relyefdə daha yaxşı əks olunmuşdur. Bir çox faydal qazıntılarla, dəmir, mis, əlvan metal filizləri, tikinti materialları, qrafit, aratit ilə zəngindir. Ölkə ərazisinin çox hissəsi (əsasən cənubu) düzənliklərdir. Çoxlu gölləri olan mərkəzi hissə cənub və cənub-şərqdən Salpausselkya tirəsi, şimal və şimal qərbdən Suomenselkya yüksəkliyi, şərqdən Qərbi Kareliya yüksəkliyi ilə əhatələnmişdir. Ölkənın şimalını və şərqini hündür 400–600 m-ə çatan yüksəkliklər (Manselkya və s.), şimal-qərbini Skandinaviya yaylası (mak. hündür. 1365 m. Xaltiatunturi dağ.) tutur.

Kiçik ailə fermalarının, əkinçiliyin təməlini təşkil etdiyi Finlandiya uzun bir zamandan bəri məhsular baxımdan özünü bəsləyən bir dövlətdir. Ayrıca bölgədə ət, süd və süd məhsulları, yumurta kimi məhsulların böyük bir ixracatçısı vəziyyətindədir. Buğda və çovdar, ölkənin istehsal mövsümünün 200 günün üzərində olduğu cənub-qərb seqmentinin ana məhsullarıdır.

Finlandiya da sakit bir qış günü

Bunları yenə böyük miqdarlarda yetişən yulaf, arpa, kartof və çovdar təqib edər. İstehsal mövsümünün 150 günün altına düşdüyü şimal bölgələrindəki əkinçilik ərazisi isə, geniş otlaqlardan meydana gəlir. Bu otlaqlarda xüsusilə süd istehsalı üçün iki milyon ətrafında kiçik və yenə iki milyon ətrafında da büyükbaş heyvan bəslənməkdədir. Ölkənin hər yerində görülən və cəmi yüzölçüm içərisində əhəmiyyətli bir yer örtən göllərdə də geniş ölçüdə balıqçılıq edilər.

Meşələr də Finlandiyənin təbii qaynaqları arasında böyük əhəmiyyətə sahibdirlər. Bunların 46 % şam, 36% 16 % huş, geri qalan 2% də digər növ ağaclar təşkil edər. Dövlət, şimaldakı meşələrin hamısına, digər bölgələrdə də bir qisiminə malikdir. Meşələrin 60 % ının xüsusi sektora, 40% ının dövlətə aid olmasına baxmayaraq, xüsusi sektor çıxardıqlarının 16% ını dövlətə buraxmaq məcburiyyətindədir. Cəmi sahənin 65% ini meşələrin təşkil etdiyi Finlandiyada ildə təxminən 40 milyon kub metr taxta-şalban işlənməkdədir

İnzibati ərazilər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

6 Lyani (quberniya) və Muxtar Aland adalarından ibarətdir. Bunlar:1)Helsinki,2)Saamland,3)Turku,4)Laplandiya,5)Uqorland,6)Botnika.

Şəhərlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Finlandiya şəhərləri

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Daxili sular

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Finlandiya daxili sularla çox zəngindir. Ən yaxşı inkişaf etmiş çay şəbəkəsinə şimalda rast gəlinir. Bunlara Kemi-Yoki, Tornio-Yoki və s. misal ola bilər. Cənubda çaylar qısa olub, göllər arasında axın təşkil edir. Finlandiyanı mingöl ölkəsi də adlandırırlar. Burada 60 minə yaxın göl vardır. Göllər ərazinin 12%-ni tutur. Gölləri tektonik və buzlaq mənşəlidir. Böyük göl çalaları tektonik çatlara və çökəkliklərə uyğun gəlir. Göl çalalarının forması və sahil xətlərinin çox girintili-çıxıntılı olması burada relyefin cavanlığı ilə izah edilir. Ən böyük gölləri Sayma (sahəsi 1800 km²), Pyayyanne (1065 km²), İnari (1000 km²), Venern (550 km²), Vettern (1900 km²), Melaren, Yelmaren və s.-dir.

Flora

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Meşə Finlandiyanın ən əsas təbii sərvətlərindən biridir. Ərazinin 70%-i meşələrlə örtülüdür. Avropa tayqası meşələri geniş yayılmışdır. İynəyarpaqlı və qarışıq meşələr şam, küknar, qızılagac, ağcaqayın və fısdıq ağacları ilə zəngindir. Finlandiyanın cənubunda enliyarpaqlı ağaclar geniş yer tutur. Meşələr Finlandiyanın orta və cənub hissələrini əhatə edir. Ərazinin iqlimi daha sərt olan şimal sahələrdə tundra və meşə-tundra bitkiləri yayılmışdır. Meşə-tundra bitkiləri içərisində alçaq boylu tozağacı və ardıc kolları əsas yer tutur. Finlandiya ərazisində podzol və bataqlıq torpaqları geniş yayılmışdır. Heyvanlar aləmində meşə heyvanları üstünlük təşkil edir. Bir sıra yırtıcı heyvan növləri (ayı, canavar, tülkü və s.) insan tərəfindən məhv edilmişdir.

Finlandiya Haqqında Maraqlı Məlumatlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Ölkədə 187.888 göl var.
  2. Finlandiya dünyada ən təmiz suyu ilə tanınır.
  3. Finlandiyada 179.500 ada var.
  4. Hər il Finlandiyada mobil telefonların atılması yarışı keçirilir.
  5. Fin şəhərinin küçələrində siz çoxlu dovşanlarla rastlaşa bilərsiniz.
  6. Finlər içməyi çox sevirlər.
  7. Finlandiyada eynicinsiyyətli nikahlara icazə verilib.
  8. Fin ailələri restoranlarda qidalanmağı o qədər də sevmir.
  9. Burada gülləri hədiyyə etmirlər.
  10. Fin kişiləri ev işlərini sevirlər. Onlar düşünür ki, qadınlara hər işdə kömək lazımdır.
  11. Norveç, Finlandiyanın müstəqilliyinin 100 illiyi şərəfinə Norveç Finlandiya bir "dağ" hədiyyə etmişdir nəticədə Norveç sərhədlərini 200 m. geri çəkmişdir və beləliklə həmən dağ Finlandiyanın ən yüksək nöqtəsi olmuşdur. 

İqlim

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Finlandiyada yay qısa və mülayim keçir. İyul ayının orta temperaturu cənubda 17°, şimalda 11°-dir. Buludlu günlərin miqdarı il ərzində 65–70%-dir. Payız və yay ayları daha çox buludlu keçir. Ərazidə yağıntıların miqdarı da temperatura müvafiq olaraq dəyişir. Cənub və qərb sahillərdə yağıntının illik miqdarı 750 mm olduğu halda, şimalda 400 mm-dir. Finlandiya ərazisinə düşən yağıntının miqdarı buxarlanmadan çox olduğu üçün, ərazidə bataqlıqlar yayılmışdır. Cənub və cənub-qərb sahillərdə ərazinin 45%-i, şimalda isə 15–20%-i bataqlıqlarla örtülüdür.

Nəqliyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Quru yolu nəqiliyyatı ölkədaxili nəqliyyatda ilk sırada yerləşir. Bunu sıra ilə dəniz, dəmiryolu və hava yolu nəqliyyatı təqib edər. 1960-cı illərdə quru yolu nəqliyyatına verilən ağırlıq üzərinə, Finlandiya indiki vaxtda bu baxımdan olduqca inkişaf etmiş bir ölkədir. Xarici ticarət və yolçu əlaqələrinin 90% ı dəniz yoluyla təmin edilər. Qış boyunca çalışan buzkıranlar, cənub-qərbdəki əhəmiyyətli limanları daim açıq saxlayırlar. Ölkə içindəki göl, çay və kanallarda da nəqliyyat edilməklə birlikdə, bunun nəqliyyat içərisində əhəmiyyətli bir yeri yoxdur. Finlandiya dəmiryollarındakı rels arası açıqlığı Rusiya Federasiyası dəmiryollarıyla eyni, lakin Türkiyədə də istifadə edilən standart dünya ölçüsündən fərqlidir. Buna görə Rusiya istisna olmaqla digər qonşularıyla dəmiryolu əlaqəsi yoxdur. 1924-cü ildən beynalxalq hava yollarının əhəmiyyətli bir əlaqə yeri olan Finlandiyada nizamlı iç xətt səfərləri davamlı çalışmaqdadır.

  • Dəmiryolları: 5,741 km
  • Quruyolları: 78,189 km
  • Kanallar: 7,842 km
  • Boru xəttləri: təbii qaz 580 km
  • Limanları: Helsinki, Kokkola, Kotka, Loviisa, Osulu, Pori, Rauma, Turku, Uusikaupunki, Varkaus

Hökumət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İdarə olunma forması respublikadır.

Ali qanunverici orqan — Eduskunta (birpalatalı parlament)

Ali icraçı orqan — hökumət

Baş nazir — Matti Vanxanen (2003)

Silahlı qüvvələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İllik hərbi xərclər 5 milyard avro (2022) təşkil edir.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • S. Mustafayeva. Avropa və Amerika ölkələrinin ən yeni tarixi. II Hissə (1945–2000-ci illər). Bakı, 2011.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 17 // Suomen perustuslaki, Finlands grundlag. 1999.
  2. ↑ 1 2 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Dünya Bankı.
  3. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; auto2 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  4. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; statistics-finland-population-2023-final adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  5. ↑ "Språk i Finland" [Language in Finland]. Institute for the Languages of Finland (isveç). 4 January 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 December 2021.
  6. ↑ Li, Leslie. "A Land of a Thousand Lakes". The New York Times. 16 April 1989. 2 January 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 September 2020.
  7. ↑ Mansel, Lydia. "15 Best Places to Visit in Finland, From the Sauna Capital of the World to Santa Claus Village". Travel + Leisure. 15 November 2023. 2 January 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 January 2024.
  8. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. səh. 23. ISBN 978-952-495-363-4.
  9. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. səh. 339. ISBN 978-952-495-363-4.
  10. ↑ Parliament of Finland. "History of the Finnish Parliament". eduskunta.fi. 6 December 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  11. ↑ "Finland". International Monetary Fund. 14 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 April 2013.
  12. ↑ "Finland: World Audit Democracy Profile". WorldAudit.org. 30 October 2013 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ "Tertiary education graduation rates—Education: Key Tables from OECD". OECD iLibrary. Organisation for Economic Co-operation and Development. 14 June 2010. doi:10.1787/20755120-table1 (inactive 31 January 2024). 30 April 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 March 2011.
  14. ↑ "Her er verdens mest konkurransedyktige land—Makro og politikk". E24.no. 9 September 2010. 14 October 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 March 2011.
  15. ↑ "The 2009 Legatum Prosperity Index". Prosperity.com. 29 October 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2010.
  16. ↑ Rossi, Venla: "7 väärinkäsitystä suomen kielestä". Helsingin Sanomat. 11 September 2022. Lua xətası modul Modul:In_lang, sətir 41: attempt to call local 'name_from_tag' (a nil value)..
  17. ↑ de Smit, Merlijn. "De Vanitate Etymologiae. On the origins of Suomi, Häme, Sápmi". Academia.edu (ingilis). Academia, Inc. İstifadə tarixi: 6 September 2020.
  18. ↑ Salo, Unto. Suomen museo 2003: "The Origins of Finland and Häme". Helsinki: Suomen muinaismuistoyhdistys. 2004. səh. 55. ISBN 978-951-9057-55-2.
  19. ↑ Herkules.oulu.fi Arxiv surəti 3 mart 2016 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 3 mart 2016 at the Wayback Machine. People, material, culture and environment in the north. Proceedings of the 22nd Nordic Archaeological Conference, University of Oulu, 18–23 August 2004 Edited by Vesa-Pekka Herva.
  20. ↑ Pirjo Uino of the National Board of Antiquities, ThisisFinland—"Prehistory: The ice recedes—man arrives". Retrieved 24 June 2008.
  21. ↑ History of Finland and the Finnish People from stone age to WWII. Retrieved 24 June 2008.
  22. ↑ Professor Frank Horn of the Northern Institute for Environmental and the Minority Law University of Lappland writing for Virtual Finland on National Minorities of Finland. Retrieved 24 June 2008.
  23. ↑ Haggrén et al. 2015, p. 109.
  24. ↑ "eläinpääase; karhunpäänuija". Museovirasto (fin). 1 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 November 2017.
  25. ↑ 1 2 Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. 199, 210–211.
  26. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. 171–178.
  27. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. 189–190.
  28. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. 332, 364–365.
  29. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. səh. 269.
  30. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. 211–212.
  31. ↑ Kurt Villads Jensen. Ristiretket. Turun Historiallinen Yhdistys. 2019. 126–127.
  32. ↑ Haggren, Georg; Halinen, Petri; Lavento, Mika; Raninen, Sami; Wessman, Anna. Muinaisuutemme jäljet. Helsinki: Gaudeamus. 2015. səh. 380.
  33. ↑ Tarkiainen, Kari. 'Ruotsin itämaa. Helsinki: Svenska litteratursällskapet i Finland. 2010. səh. 88.
  34. ↑ Tarkiainen, Kari. Ruotsin itämaa. Helsinki: Svenska litteratursällskapet i Finland. 2010. 104–147. ISBN 978-951-583-212-2.
  35. ↑ Tarkiainen, Kari. Ruotsin itämaa. Porvoo: Svenska litteratursällskapet i Finland. 2010. 167–170. ISBN 978-951-583-212-2.
  36. ↑ "Finnish history". infoFinland.fi. 13 April 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 April 2023.
  37. ↑ "History of Finland. Finland chronology". Europe-cities.com. 27 April 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 August 2010.
  38. ↑ Books from Finland. Publishers' Association of Finland. 1992. səh. 180.
  39. ↑ "Ruttopuisto – Plague Park". Tabblo.com. 11 April 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 November 2008.
  40. ↑ "Archives of the Royal Academy of Turku and the Imperial Alexander University". Memory of the World Programme. UNESCO National Committee. 26 March 2023 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 July 2022.
  41. ↑ Jussi Välimaa. The Founding of the Royal Academy of Turku in 1640 // A History of Finnish Higher Education from the Middle Ages to the 21st Century. Springer. 2019. 77–78. ISBN 978-3030208073.
  42. ↑ Kankaanpää, Matti J. Suomalainen ratsuväki Ruotsin ajalla (fin). Porvoo: T:mi Toiset aijat. 2016. səh. 790. ISBN 978-952-99106-9-4.
  43. ↑ 1 2 "Finland and the Swedish Empire Arxiv surəti 9 oktyabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 26 dekabr 2016 at the Wayback Machine". Federal Research Division, Library of Congress.
  44. ↑ "Tracing Finland's eastern border". thisisFINLAND. 22 March 2011. 12 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 July 2021.
  45. ↑ Nordstrom, Byron J. Scandinavia Since 1500. Minneapolis, US: University of Minnesota Press. 2000. səh. 142. ISBN 978-0-8166-2098-2.
  46. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; tif2 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  47. ↑ 1 2 Junnila, Olavi. Autonomian rakentaminen ja kansallisen nousun aika // Suomen historia 5 (fin). Helsinki: Weilin + Göös. 1986. səh. 151. ISBN 951-35-2494-9.
  48. ↑ "Pankinjohtaja Sinikka Salon puhe Snellman ja Suomen markka -näyttelyn avajaisissa Suomen Pankin rahamuseossa" (fin). Bank of Finland. 10 January 2006. 9 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2020.
  49. ↑ Lefaivre, Liane; Tzonis, Alexander. Architecture of Regionalism in the Age of Globalization: Peaks and Valleys in the Flat World. New York: Routledge. 2020. səh. 144. ISBN 978-1-00-022106-0.
  50. ↑ Nordstrom, Byron J. Scandinavia Since 1500. Minneapolis, US: University of Minnesota Press. 2000. səh. 143. ISBN 978-0-8166-2098-2.
  51. ↑ Gershwin, M. Eric; German, J. Bruce; Keen, Carl L. Nutrition and immunology: principles and practice. Humana Press. 2000. ISBN 0-89603-719-3.
  52. ↑ 1 2 "Growth and Equity in Finland" (PDF). World Bank. 13 November 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 March 2008.
  53. ↑ Mickelsson, Rauli (2007). Suomen puolueet—Historia, muutos ja nykypäivä. Vastapaino. Lua xətası modul Modul:In_lang, sətir 41: attempt to call local 'name_from_tag' (a nil value).
  54. ↑ Alenius, Kari. "Russification in Estonia and Finland Before 1917", Faravid, 2004, Vol. 28, pp. 181–194.
  55. ↑ The Finnish Civil War, Federal Research Division of the Library of Congress Arxiv surəti 28 dekabr 2016 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 28 dekabr 2016 at the Wayback Machine. Countrystudies.us. Retrieved 18 May 2016.
  56. ↑ "Uudenvuodenaatto Pietarin Smolnassa – Itsenäisyyden tunnustus 31.12.1917" (fin). Ulkoministeriö. 26 November 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 September 2020.
  57. ↑ Tuomas Tepora & Aapo Roselius. The War of Liberation, the Civil Guards, and the Veterans' Union: Public Memory in the Interwar Period // The Finnish Civil War 1918. History of Warfare (vol. 101). 2014. ISBN 978-90-04-24366-8.
  58. ↑ Simbeteanu, Iulian. "«Reds» vs. «Whites»: The Finnish Civil War (January- May 1918)". Europe Centenary. 1 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-13.
  59. ↑ "A Country Study: Finland—The Finnish Civil War". Federal Research Division, Library of Congress. 10 March 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 December 2008.
  60. ↑ "SDP:n puheenjohtaja halusi punadiktaattoriksi, mutta kuoli Stalinin vankileirillä" Arxiv surəti 28 noyabr 2021 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 28 noyabr 2021 at the Wayback Machine Lua xətası modul Modul:In_lang, sətir 41: attempt to call local 'name_from_tag' (a nil value)..
  61. ↑ "Pääkirjoitus: Kansalaissota on arka muistettava" Arxiv surəti 26 may 2022 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 26 may 2022 at the Wayback Machine Lua xətası modul Modul:In_lang, sətir 41: attempt to call local 'name_from_tag' (a nil value)..
  62. ↑ "Punaisten ja valkoisten perintöä vaalitaan yhä – Suomalaiset lähettivät yli 400 muistoa vuoden 1918 sisällissodasta" Arxiv surəti 21 may 2022 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 21 may 2022 at the Wayback Machine Lua xətası modul Modul:In_lang, sətir 41: attempt to call local 'name_from_tag' (a nil value)..
  63. ↑ Manninen, Ohto. Suur-Suomen ääriviivat: Kysymys tulevaisuudesta ja turvallisuudesta Suomen Saksan-politiikassa 1941. Helsinki: Kirjayhtymä. 1980. ISBN 951-26-1735-8.
  64. ↑ Nygård, Toivo. Suur-Suomi vai lähiheimolaisten auttaminen: Aatteellinen heimotyö itsenäisessä Suomessa. Helsinki: Otava. 1978. ISBN 951-1-04963-1.
  65. ↑ Mononen, Juha. "War or Peace for Finland? Neoclassical Realist Case Study of Finnish Foreign Policy in the Context of the Anti-Bolshevik Intervention in Russia 1918–1920". University of Tampere. 2 February 2009. 7 June 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 August 2020.
  66. ↑ "Real bridge-builder became Finland's first female government minister – thisisFINLAND". thisisFINLAND (ingilis). 29 September 2017. 1 April 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2020.
  67. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; tif3 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  68. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; equity2 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  69. ↑ Myrskylä, Pekka. "From slash-and-burn fields to post-industrial society—90 years of change in industrial structure". Statistics Finland. Finland 1917–2007. 20 February 2007. 20 January 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 August 2010.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Finlandiya ilə əlaqəli mediafayllar var.
 Finlandiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
  1. ↑ fin Suomi Şablon:IPA-fi; isv. Finland Şablon:IPA-sv
  2. ↑ fin Suomen tasavalta; isv. Republiken Finland; listen to allⓘ
  3. ↑ "Finlandiya Respublikası" və yaxud fin dilində Suomen tasavalta, isveç dilində Republiken Finland və sami dilində Suoma dásseváldi uzun rəsmi adlarıdır, lakin qanunla müəyyən edilməmişdir. Qanunvericilik yalnız qısa adı tanıyır.


Sitat səhvi: " note " adlı qrup üçün <ref> teqləri mövcuddur, lakin müvafiq <references group="note"/> teq tapılmadı

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Finlandiya&oldid=7792813"