Kığı
Kığı — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Qafan rayonunda kənd.[1]
Mündəricat
Tarixi[redaktə | əsas redaktə]
Kığı kəndi rayon mərkəzindən 35 km şimal-qərbdə, Kığı çayının sahilində yerləşir. Burada azərbaycanlılarla bağlı X əsrə aid tarixi abidə indi də durur.
Toponim türk mənşəli kiği - kiğili etnonimi[2] əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Kəndin adı erməni dilinə kalka edilərək Geği kimi işlədilir.
Kığı dağı[redaktə | əsas redaktə]
Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Qafan rayonunda dağ. Hündürlüyü 3343 mdir.
Oronim türk mənşəli kiği etnonimi[3] əsasında formalaşmışdır. Etnooronimdir.
Kığı çayı[redaktə | əsas redaktə]
Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Qafan rayonunda çay. Mənbəyini Qazangöl gölündən götürür.
Hidronim kiği türk etnonimini[4] əks etdirir. Etnohidronimdir.
Kığı qalası[redaktə | əsas redaktə]
Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Qafan rayonunun Kığı kəndində qala. Qafan şəhərindən 28 km qərbdə, Kığı çayının sağ sahilində yerləşir. Qala uçub dağılsa da, qalıqları indi də durur[5].
Əhalisi[redaktə | əsas redaktə]
Kənddə 1831-ci ildə 131 nəfər, 1873 - cü ildə 191 nəfər, 1886-cı ildə 254 nəfər, 1897-ci ildə 215 nəfər, 1904 - cu ildə 569 nəfər, 1914 - cü ildə 190 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır[6]. 1918-ci ilin martında azərbaycanlılar ermənilər tərəfindən deportasiya olunımuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra azərbaycanlılar öz kəndlərinə dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 335 nəfər, 1926-cı ildə 265 nəfər, 1931-ci ildə 380 nəfər[7], 1939 - cu ildə 491 nəfər, 1959 - cu ildə 570 nəfər, 1970-ci ildə 932 nəfər, 1979 - cu ildə 1115 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır[8].
1988-ci ilin noyabr ayında azərbaycanlılar Ermənistan dövləti tərəfindən tamamilə tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır.
Gığı kəndinin görkəmli şəxsiyyətləri[redaktə | əsas redaktə]
- Quliyev Əsgər Nəsib oğlu - tarixçi
- Quliyev Təhməz Nəsib oğlu - kimya elmləri doktoru, professor
- Dağıstan Yusifov - alim
- Rövşən Nüsrətoğlu - yazıçı, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri", Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2
- ↑ 305, s.24
- ↑ 305, s.24
- ↑ 305, s.24
- ↑ Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.150
- ↑ erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931). Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.56-57, 134-135
- ↑ erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931). Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.56-57, 134-135
- ↑ Hakopyan T.X., MəlikBaxşyan St.T., Barseğyan O.X. Ermənistan və ətraf vilayətlərin toponimlər lüğəti, (erməni dilində). I c., AD, İrəvan, «İrəvan Universiteti», 1986. s.829
| Zəngəzur mahalı | |
|---|---|
| Gorus rayonu | Ağbulaq • Bayandur • Burun • Daşbaşı • Əliquluşen • Ərəvus • Hortuyüz • Xanazax • Xndzoresk • Xotanan • Xoznavar • Kornidzor • Körü • Qaladərəsi • Qaraunc • Qaraşen • Qara Vəli • Qurdqulaq • Maldaş • Meşəzavodu • Muğancıq • Suvaranats • Şəhərcik • Şinuayr • Şurnuxu • Tatev • Tatevges • Tex • Tənzətap • Verişen • Yaycı • Yeritsatumb |
| Qafan rayonu | Acıbac • Ağkənd • Ağvan • Axtaxana • Araçadzor • Artsvanik • Aşağı Girətağ • Aşağı Gödəkli • Aşağı Hənd • Aşağı Xotanan • Baharlı • Baharlı-2 • Bəydağ • Əkərək • Cıbıllı • Çakaten • Çobanlı • Çəpni • Dövrus • Dəymədağlı • Dortnı • Gəhləşin • Gərd • Gığı • Gomaran • Güdqum • Həçəti • Hunud • Xələc • Kilsəkənd • Kirs • Kurud • Kürdkənd • Qacaran • Keypəşin• Qaraçimən • Qaradığa • Qovşud • Mahmudlu • Maqauz • Müsəlləm • Noraşenik • Oxtar • Pəyhan • Pıxrut • Pircavidan • Pirməzrə • Pürülü • Sevkar • Sirkətas • Siznək • Şabadin • Şıxovuz • Şişkert • Tandzaver • Tsab • Ucanis • Yeğvard • Yeməzli • Yuxarı Girətağ • Yuxarı Gödəkli • Yuxarı Xotanan • Zeyvə |
| Meğri rayonu | Aldərə • Astazur • Daşdan • Əkərək • Kərçivan • Kuris • Qudemnis • Lehvaz • Liçk • Lök • Maralzəmi • Nüvədi • Puşgah • Seyidlər kəndi • Şvanidzor • Taştun • Vağravar • Vəng |
| Sisiyan rayonu | Ağkənd • Ağudi • Angefaqot • Balak • Bazarçay • Bnunis • Borisovka • Brnakot • Comərdli • Dərəbas • Dəstəgird • Dolors • Əxlətyan • Əlili • Ərəfsə • Ərikli • Gədədağ • Qalacıq • Qaradağlı • Lor • Ltsen • Məliklər • Məzrə • Murğuz • Noravan • Saybalı • Sofulu • Şalat • Şamb • Şəki • Şinadağ • Şıxlar • Təzəkənd • Tulus • Urud • Uz • Vağudi |
| Qərbi Azərbaycan | |
|---|---|
| Şəhərlər | Aşağı Axta • Cəlaloğlu • Dilican • Ellər • Ərtik • Əştərək • Gorus • Gümrü • Hamamlı • Karvansaray • Keşişkənd • Kəvər • Qafan • Manas • Sərdarabad • Üçkilsə |
| XX əsrin ortalarına qədər mövcud olmuş rayonlar |
Abaran rayonu • Agin rayonu • Axta rayonu • Alagöz rayonu • Allahverdi rayonu • Amasiya rayonu • Aşağı Qaranlıq rayonu • Barana rayonu • Basarkeçər rayonu • Böyük Qarakilsə rayonu • Cəlaloğlu rayonu • Çəmbərək rayonu • Dilican rayonu • Düzkənd rayonu • Ellər rayonu • Ərtik rayonu • Əştərək rayonu • Gorus rayonu • Hamamlı rayonu • Karvansaray rayonu • Keşişkənd rayonu • Kəvər rayonu • Qafan rayonu • Qarakilsə rayonu • Qəmərli rayonu • Qızıl Qoç rayonu • Meğri rayonu • Sərdarabad rayonu • Soylan rayonu • Şəmşəddin rayonu • Talin rayonu • Üçkilsə rayonu • Vedi rayonu • Zəngibasar rayonu |
| Mahallar | Abaran mahalı • Ağbaba mahalı • Dərəçiçək mahalı • Dərələyəz mahalı • Gərnibasar mahalı • Göyçə mahalı • Karbi mahalı • Qaraqoyunlu mahalı • Qırxbulaq mahalı • Loru mahalı • Pəmbək mahalı • Sərdarabad mahalı • Şörəyel mahalı • Talin mahalı • Vedibasar mahalı • Zəngəzur mahalı • Zəngibasar mahalı |
