Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi: Redaktələr arasındakı fərq
Vandalizm |
|||
| Sətir 652: | Sətir 652: | ||
|- |
|- |
||
|[[2016 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|2016]] |
|[[2016 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|2016]] |
||
| {{ESC|Ukrayna}} |
|||
| |
|||
| "[[1944 (mahnı)|1944]]" |
|||
| |
|||
| [[Camala]] |
|||
| |
|||
| |
| 534 |
||
| |
| 23 |
||
| {{ESC|Avstraliya}} |
|||
| |
|||
| [[14 may]] [[2016]] |
| [[14 may]] [[2016]] |
||
| [[Stokholm]] |
| [[Stokholm]] |
||
23:20, 14 may 2016 tarixindəki versiya
Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi (ing. Eurovision Song Contest) — Avropa Yayım İttifaqı tərəfindən təşkil olunan ən yaxşı mahnı üzrə illik televiziya müsabiqəsidir.[1]
Müsabiqədə Avropa Yayım İttifaqına üzv ölkələrdən bir nümayəndə iştirak edir. Hər ölkədən 3 dəqiqədən çox olmayan mahnı ifa edən yalnız bir nümayəndə (solist və ya qrup) iştirak edir. Çıxışdan sonra yarımfinalda və ya finalda ən sevilən mahnı telesəsvermə yolu ilə müəyyən edilir.
Müsabiqə 1956-cı ildən başlayaraq hər il keçirilir və dünyada ən məşhur qeyri-idman yarışlarından biridir.[2] Ümumi izləyiciləri 100 milyondan, 800 milyon arasıdır.[3][4]. Avroviziya həmçinin Avropadan kənar da yayımlanır.Kanada, Qazaxıstan, Misir, Honkonq, Hindistan, İordaniya, Livan, Yeni Zelandiya, CAR, Cənubi Koreya, Vyetnam və ABŞ kimi ölkələr müsabiqədə iştirak etməsələr də, müsabiqə bu ölkələrdə də yayımlanır.[5][6] 2000-ci ildən başlayaq internetdə də yayımlanmağa başlayıb[7] 2006-cı ildə onlayn yayıma dünyanın 140 ölkəsindən 74 000 insan baxmışdır.[8]
2008-ci ildə Avroviziya müsabiqəsindən birbaşa yayımı 50 ölkədən 400 milyon insan seyr etmişdir.
Müsabiqənin bütün intellektual mülkiyyət hüquqları Avropa Yayım İttifaqına məxsusdur.[9]
Tarix
50-ci illərin ortalarında Avropa Yayım İttifaqının (AYİ) üzvləri Avropanın mədəni cəhətdən birləşməsi üçün baxımlı əyləncəli proqram yaratmaq fikrinə düşdülər. 1955-ci ilin yanvarında İsveçrə televiziyasının direktoru Marsel Bezanson Avropanın ən yaxşı mahnısını təyin edən beynəlxalq müsabiqənin keçirilməsini təklif etdi.[10] Onun təklifi AYİ-nın 1955-ci il 19 oktyabr tarixində Romadakı Assambleyasında bəyənilmişdir. İlkin nümnunə olaraq San-Remoda (İtaliya) keçirilən musiqi festivalı götürüldü.[11]
İlkin olaraq "Qran-pri Avroviziya" adlanan müsabiqə, ilk dəfə 24 may 1956-cı ildə Luqana şəhərində (İsveçrə) keçirilmişdir. Hərəsi 2 mahnı ilə çıxış edən, 7 ölkə iştirak edirdi. Bu hər ölkənin birdən artıq mahnı ilə iştirak etdiyi ilk və son müsabiqə olmuşdur.[12] Müsabiqədə ev sahibi olan ölkənin nümayəndəsi Liz Assia "Refren" (Refrain) mahnısı ilə qalib gəldi.
Vaxt ötdükcə müsabiqədə iştirak etmək istəyənlərin sayı artdı və onların eyni zamanda çıxış etmələri mümkünsüz oldu. Bu səbəbdən ən pis nəticə göstərən ölkələrin müsabiqədən kənarlaşdırılması qərarı qəbul edildi. Ancaq 2004-cü ildə AYİ üzvlərinin hamısının yarışmada iştirak etməsi üçün müsabiqə yarımfinal və final hissələrinə bölündü.
Ən uğurlu iştirakçı ölkələr — İrlandiya (7 dəfə qalib olub), Birləşmiş Krallıq, Fransa və Lüksemburqdur (hərəsi 5 qələbə). Lakin İsveç də 2015-ci ildə 7-ci qələbəsini qazanaraq İrlandiyanın rekorduna gəlib çatmışdır. Avroviziyanın ən gənc qalibi 1986-cı ildə 13 yaşlı Belçika nümayəndəsi Sandra Kim olmuşdur. İndiki qaydalara əsasən iştirakçıların yaşı 16-dan yuxarı olmalıdır.
Müsabiqənin adı Avropa Yayım İttifaqına məxsus Avroviziya teleproqramı adındandır. Müsabiqəni əksər hallarda sadəcə "Avroviziya" adlandırırlar.
Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin yayımından əvvəl və sonra səsləndirilən musiqi parçası - Mark Antuan Şerpantyenin "Te Deum" (Səni, Tanrını mədh edirik) mahnısına müqəddimədir.[10]
Birincilər
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Müsabiqə və keçirilmə qaydaları
Müsabiqənin qaydaları mövcud olduğu dövr ərzində bir neçə dəfə dəyişilmişdir. Müsabiqə iştirakçı ölkələrdən birində keçirilir.
Müsabiqə aşağıdakı kimi keçirilir:
- Müsabiqədə iştirak edən hər ölkə müxtəlif yollarla ifaçı və mahnı seçir.
- Hər ölkədən, hər mahnı bir dəfə canlı səslə yazılır (musiqi fonoqrammaya yazıla bilər).
- Əvvəlki illərdə bütün mahnılar ifa edildikdən sonra, izləyicilər 15 dəqiqə ərzində bəyəndikləri musiqiyə səs verə bilərdilər. 2010-cu ildə tətbiq olunan yeni qaydaya əsasən müsabiqə başlayan kimi səsvermə də açıq elan olunur.
- İzləyicilər öz ölkəsinin nümayəndəsinə səs göndərə bilmirlər.
- Bütün səslər ölkə üzrə hesablanır (yəni Azərbaycanda yığılan səslər ayrı, Türkiyədə ayrı, Macarıstanda ayrı hesablanır).
- Hər ölkə öz nəticələrini peyk əlaqəsi vasitəsilə ötürür. Səslər 1-12 arası verilir. Ən yüksək xal 12, ən aşağı xal isə 1 sayılır.
- Qalib ən çox xal yığan ölkə olur. Növbəti il müsabiqə həmin ölkədə keçirilir.
Müsabiqənin finalı Qərbi Avropa yay vaxtı ilə may ayında, saat 21:00-da keçirilir. 2004-cü ildən başlayaraq iştirakçı ölkələrin sayının artması səbəbindən kvalifikasiya turu — dördüncü gün keçirilən yarımfinal yarandı. 2007-ci ilin sentyabrında qəbul edildi ki, 2008-ci ildən başlayaraq 2 yarımfinal olacaq və finala yalnız ev sahibi və böyük dördlüyə daxil olan ölkələr (Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya ) birbaşa keçəcəklər[17]
Müsabiqədə iştirak edən ölkələr
Avropa Yayım İttifaqına üzv olan hər bir ölkə (hətta Avropadan kənar olsa belə) müsabiqədə iştirak etmək hüququna malikdir. Belə ölkə kimi İsraili və Mərakeşi misal çəkmək olar.
Ümumilikdə müsabiqədə müxtəlif vaxtlarda 50-dən çox ölkə iştirak edib:
- Albaniya
- Almaniya
- Andorra
- Avstraliya
- Avstriya
- Azərbaycan
- Belarus
- Belçika
- Bolqarıstan
- Bosniya və Herseqovina
- Böyük Britaniya
- Çexiya
- Danimarka
- Ermənistan
- Estoniya
- Finlandiya
- Fransa
- Gürcüstan
- İrlandiya
- İslandiya
- İspaniya
- İsrail
- İsveç
- İsveçrə
- İtaliya
- Kipr
- Latviya
- Litva
- Lüksemburq
- Makedoniya
- Malta
- Mərakeş
- Moldova
- Monako
- Monteneqro
- Niderland
- Norveç
- Polşa
- Portuqaliya
- Rumıniya
- Rusiya
- San-Marino
- Serbiya
- Slovakiya
- Sloveniya
- Türkiyə
- Ukrayna
- Xorvatiya
- Yunanıstan
Həmçinin yeddi ölkə müsabiqədə iştirak etmə hüququna malik olsa da, heç vaxt iştirak ərizələrini verməmişlər. Bunlar İordaniya, Livan, Əlcəzair, Misir, Liviya və Tunisdir. 2005-ci ildə Livan iştirak üçün ərizə versə də sonradan geri götürmüşdür.
Rekordçular
"Eurovision"un qalibi olmaqda İrlandiyanın rekordunu hələ heç bir ölkə təkrarlamayıb. Bu şimal ölkəsi 1992-1994-cü illər arasında ardıcıl olaraq üç dəfə qalib olmaqla yeddi dəfə birinci yerə çıxıb. Fransa, Lüksemburq və Böyük Britaniya beş dəfə "Eurovision"a ev sahibliyi edib.
Mahnı yarışmasının keçirildiyi ilk dövrlərdə qalibiyyət açarı Eurovisionun ənənəvi ölkələrinin – Fransa, Niderland, Lüksemburq - əllərindən verməyiblər. Lakin son on illər bu ölkələrin heç biri qalib adını qazana bilmir. Niderland sonuncu dəfə 1975-ci ildə, Fransa 1977-ci ildə, Lüksemburq 1983-cü ildə birinci yerə çıxıb. Yeri gəlmişkən, Lüksemburq sonuncu dəfə "Eurovision"-da 1993-cü ildə iştirak edib. Almaniya isə qalib adını yalnız 2010-cu ildə qazanıb.
XXI yüzilliyin ilk illəri əvvəllər ilk üçlüyə düşə bilməyən həm "yeni" ölkələr, həm də "Eurovision"un stajlı iştirakçıları üçün düşərli oldu. 45 illik iştirakdan sonra Finlandiya nəhayət ki, 2006-cı ildə birinci yerə çıxa bildi. 2010-cu ilə qədər aparılan araşdırmalara görə qələbəyə ən çox həsrət qalan ölkə Portuqaliyadı.
Rekordçu iştirakçılar
"Eurovision" qaliblərinin topladığı səslərə görə nisbi rekord (79%) və mütləq üstünlük (387 xal) 2009-cu ildə Moskvada Norveçi təmsil edən əslən belaruslu ifaçı və bəstəkar Aleksandr Rıbaka məxsusdu. Müsabiqənin ən gənc qalibi 1986-cı ildə Belçikanı təmsil edən 13 yaşlı ifaçı Sandra Kimdi. Yeni yüzilliyin ən gənc "Eurovision" qalibi isə 2010-cu ildə Norveçdə baş tutan müsabiqədə Almaniyaya ilk qələbə bəxş edən 19 yaşlı Lena Meyer-Landrut'du. Yarışmada qələbə qazanmış ən yaşlı iştirakçı isə 50 yaşlı estoniyalı ifaçı Deyv Bentondu.
Musiqi üslubu
Formal olaraq"Eurovision"a təqdim olunan musiqiyə heç bir məhdudiyyət qoyulmur, janrın seçimi ifaçının və seçim prosesinə cavabdeh təşkilatın öhdəsinə buraxılır. Yeganə məhdudiyyət mahnı mətnlərində senzuradan kənar ifadələrin, siyasi çağırışların və buna bənzər ifadə tərzlərinin olmasına qoyulur.
Lakin ötən illər ərzində müsabiqənin məxsusi "formatı" yaranıb və səs verən tamaşaçıların zövqü nəzərə alınaraq bu formata uyğun mahnılar yazılır. Əksər hallarda iştirakçılar pop musiqisi, caz, ya da xalq musiqisinin estrada tərzində olan işləməsini ifa edirlər. Lakin son vaxtlar bu formatda olmayan üslublarda çıxış edən ifaçıların çoxluğu müşahidə olunur.
Tənqid və insidentlər
"Eurovision" mahnı müsabiqəsi daha çox səsvermə sisteminə və bu zaman əsas götürülən qonşuluq prinsipinə görə tənqidə məruz qalır. Müsabiqənin nüfuzu bəzi ölkələrdə sual altında qalmaqdadır. Məsələn, Böyük Britaniyada Terri Voqanın sarkastik şərhləri sayəsində"Eurovision" zarafat janrının bir nümunəsi kimi təqdim edilir. İtaliyanlar üçün isə müsabiqənin önəmi o qədər aşağı düşüb ki, müxtəlif vaxtlarda bir neçə illiyə onu boykot ediblər. Şərqi və Cənubi Avropa ölkələri isə "Eurovision"a ölkələrini və mədəniyyətlərini tanıtmaq üçün ən yaxşı şanslardan biri kimi baxırlar.
Müxtəlif illərdə müsabiqədə plagiat, satınalma və digər iddialarla qalmaqallar, həmçinin insidentlər baş verib. İki dəfə iştirakçıların çıxışları straykerlərin hücumuna məruz qalıb: 1964-cü ildə Danimarka müsabiqəyə ev sahibliyi edəndə bir nəfər əlində "Rədd olsun Franko və Salazara!" sözləri yazılmış plakat səhnəyə çıxaraq o vaxt İspaniya və Portuqaliyada adları çəkilən liderlərin diktator rejiminə etiraz bildirilmişdi.
2010-cu ildə Norveçdə keçirilən müsabiqənin finalında İspaniyanı təmsil edən iştirakçının çıxışı məşhur strayker Cimmi Camp tərəfindən pozulmuşdu: çıxışın ortasında o, əynində qara futbolka və başında qırmızı Kataloniya barretina-papaq səhnəyə atılaraq ifaçı qrupun qarşısında, solistlə üzbəüz dayanaraq gülümsəyə-gülümsəyə əllərini yelləmişdi. Bundan sonra müsabiqə təşkilatçıları ilk dəfə həmin iştirakçıya təkrar çıxış etmək imkanı yaratmışdılar.
Mahnılara qoyulan tələblər
"Eurovision"da ifa olunacaq mahnı əvvəlki ilin 1 sentyabr tarixinədək ifa edilməmiş bəstə olmalıdır. Mahnının xronometrajı isə 3 dəqiqəni keçməməlidir.
İfaçılardan canlı oxumaq tələb olunur. Yalnız"karaoke"nın, yəni bek-vokalsız müşayiətin lent yazısından istifadə etməyə icazə verilir.
Mahnının mətni istənilən dildə ola bilər. Bu qayda 1999-cu ildən qüvvədədir. 1956-cı ildən 1972-ci ilədək və 1977-ci ildən 1998-ci ilədək iştirakçı ölkə mütləq öz ölkəsinin dövlət dilində yazılmış sözlərə bəstələnmiş mahnı ifa etməli idi.
İştirakçılara qoyulan tələblər
"Eurovision" iştirakçısı olmağa iddialı şəxsin yaşı 16-dan aşağı ola bilməz. Yaşı bundan az olanlar üçün"Avroviziya uşaq mahnı müsabiqəsi" mövcuddur.
İstənilən ifaçı istənilən ölkəni təmsil edə bilər, hətta həmin ölkənin vətəndaşı olmasa da. İştirakçılara səhnədə və Avropa evində ədəbsiz görkəmdə görünmək və təxribat xarakterli hərəkətlərə yol vermək qadağandır.
"Eurovision" qalibi Avropa Yayım Şurası ilə nəzərdə tutulmuş bütün tədbirlərdə iştirak etmək haqqında müqavilə bağlayır.
İstinadlar
- ↑ “Eurovision“ insidentləri - ARAŞDIRMA
- ↑ Live Webcast, eurovision.tv, 25 may 2006
- ↑ Finland wins Eurovision contest, Aljazeera.net, 21 may 2006
- ↑ Eurovision Song Contest — International Music Program, museum.tv, 15 iyul 2006
- ↑ Eurovision Trivia (PDF), bbc.co.uk, 5 may 2002
- ↑ EBU plans for the future, eurovision.tv, 9 маy 2007
- ↑ Webcasting and the Eurovision Song Contest, European Broadcasting Union, 21 avqust 2006
- ↑ Eurovision song contest 2006 — live streaming, Octoshape, 8 iyul 2006
- ↑ http://www.rian.ru/review/20080523/108171457.html
- ↑ 1 2 Eurovision’s Golden Jubilee, European Broadcasting Union, 1 dekabr 2004
- ↑ History of Eurovision, bbc.co.uk, 20 iyul 2006
- ↑ Historical Milestones, eurovision.tv, 26 may 2006
- ↑ 1990 yılındaki yarışmada İrlanda ve Fransa birlikte 2. oldu.
- ↑ Sweden won the 1991 Contest following a tie-break.
- ↑ 1 2 3 4 2004 yılından itibaren televizyondan da yayımlanan yarı final uygulamasına başlanmıştır. Bu tek yarı final 2004'teki yarışmada final öncesindeki çarşamba günü, 2005'teki yarışma ve sonraki iki yarışmada ise final öncesindeki perşembe günü yapılmıştır.
- ↑ 2008'den itibaren, yarışmanın finali öncesinde iki tane yarı final yapılmaya başlanmıştır. Bu yarı finaller, finalin yapıldığı hafta olan "Eurovision Haftası"nın salı ve perşembe günleri gerçekleştirilmektedir.
- ↑ [1]
Xarici keçidlər
 | |
|---|---|
1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 • 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 • 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 • 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 • 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 • 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 • 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 • 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 • 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000 • 2001 • 2002 • 2003 • 2004 • 2005 • 2006 • 2007 • 2008 • 2009 • 2010 • 2011 • 2012 • 2013 • 2014 • 2015 • 2016 • 2017 • 2018 • 2019 • 2020 • 2021 • 2022 • 2023 • 2024 | |