Əmətullah Rabiyə Gülnuş Sultan
| Əmətullah Rabiyə Gülnuş Validə Sultan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Gülnuş Sultana aid yağlı boya portret | |||||
|
|||||
| Sələfi | Xədicə Müəzzəz Sultan | ||||
| Xələfi | Saliha Sebkati Validə Sultan | ||||
| Şəxsi məlumatlar | |||||
| Doğum tarixi | 1642 | ||||
| Doğum yeri | |||||
| Vəfat tarixi | 6 noyabr 1715 | ||||
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı imperatorluğu | ||||
| Dəfn yeri | |||||
| Həyat yoldaşı | IV Mehmed | ||||
| Uşaqları | II Mustafa, III Əhməd, Xədicə Sultan Fatma Sultan, Safiyə Sultan | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Əmətullah Rabiyə Gülnuş Sultan (1642[1][2], Rethymno[d], Krit (desentralizasiya idarəsi) – 6 noyabr 1715, İstanbul, Osmanlı İmperiyası) — Osmanlı sultanı IV Mehmedin hasəkisi, II Mustafa və III Əhmədin anası və Osmanlı tarixinin son hasəki sultanıdır.
Hasəkilik dönəmi[redaktə | əsas redaktə]
Atasının adı Retimo Vervizzive olduğu və 1646 tarixindəki Resmo fəthindən sonra Sərdar Dəli Hüseyn Paşa tərəfindən saraya təqdim edilmişdir. Sultan IV Mehmedin ən çox sevdiyi qadını və tək hasəkisi olmuşdur. Sultan hər dəfə ova gedərkən hasəkisini də özü ilə aparmış, hətta 1672 tarixində Podelski qalasının fəthindən sonra burada onun adına məscid tikdirmişdir. 1687 tarixində Sultan IV Mehmedin taxtdan endirilməsi, II Süleymanın taxta oturması ilə köhnə saraya sürgün edilmişdir və 1693 tarixində Sultan Mehmedin vəfatı ilə dul qalmışdır.
Validə sultanlıq dönəmi[redaktə | əsas redaktə]
Sultan II Əhmədin vəfat etməsi və yerinə 1695 tarixində Gülnuş Sultanın oğlu II Mustafanın taxta oturması ilə köhnə saraydan Ədirnə sarayına çağırıldı və Validə Sultan elan edildi. Gülnuş Sultan saraya gələn kimi bəzi dəyişikliklər etdi. Belə ki, mərhum sultan II Əhmədin hasəkisi Rabiyə Sultan və qızı Asiyə Sultan köhnə saraya sürgün edilmiş, oğlu şahzadə İbrahim isə körpə olduğundan Gülnuş Sultanın himayəsinə verilmişdir. Bundan başqa qızlar ağası Uzun İshaq ağa qovularaq yerinə Yarpaqsız Əli ağa gətirildi. Gülnuş Sultan hər zaman oğlunun yanında olmuş, hətta onunla birlikdə səfərə belə çıxmışdır. Bəzi vaxtlar sədrəzəm və şeyxülislamla görüşüb dövlət məsələlərini müzakirə etmiş, buna baxmayaraq heç zaman dövləti idarə etməmişdir. Oğlu II Mustafanı devirib, digər oğlu III Əhmədi taxta oturdanda dövlət adamları tərəfindən razılığı alınmışdır. Ümumilikdə 20 il validə sultan olan Gülnuş Sultan 1715-ci ildə Ədirnədə vəfat etmiş, 1708 tarixində özünün inşa etdirdiyi Yeni Validə Məscidindəki türbəsinə dəfn olunmuşdur.
Övladları[redaktə | əsas redaktə]
- Xədicə Sultan - Müsahib Mustafa paşa ilə evləndirilmişdir.
- II Mustafa
- III Əhməd
- Fatma Sultan
- Safiyə Sultan
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Almaniya Milli Kitabxanası, Berlin Dövlət Kitabxanası, Bavariya Dövlət Kitabxanası və b. Record #142675997 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) — 2012—2016.
- ↑ Faceted Application of Subject Terminology