Azərbaycan siyasi partiyalarının siyahısı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search

Azərbaycan siyasi partiyalarıAzərbaycanda fəaliyyət göstərən və göstərmiş siyasi partiyalara verilən ad.

Azərbaycanda siyasi partiyalar və onların fəaliyyəti "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ilə tənzimlənir.[1]

Azərbaycanda siyasi partiyaların dövlət qeydiyyatı məsələsi Ədliyyə Nazirliyinin balansındadır. Dövlət qeydiyyatında olan siyasi partiyalar bələdiyyə, parlamentprezident seçkilərində iştirak edə bilər.

Zəmin[redaktə | mənbəni redaktə et]

İlk partiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanda siyasi partiyaların tarixi 1900-cü illərdən başlayır. O dövrdə Rusiya İmperiyasının Dövlət Duması yaradıldı və bu dumaya seçkilər təyin olundu. Bu prosseslər siyasi partiyaların yaranmasına təkan verdi.[2]

Çar Rusiyasının süqutu və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurulması ilə Azərbaycanın ali qanunverici orqanı-Azərbaycan parlamentinin fəaliyyətə başlaması siyasi partiyaların fəaliyyətinə təkan verdi.[3][4]

1920-ci ilin 28 aprelində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 11-ci Qırmızı Ordu tərəfindən işğal edildi və bütün partiyaların fəaliyyətinə son qoyuldu. SSRİ dönəmində leqal olaraq tək fəaliyyət göstərən partiya Azərbaycan Kommunist Partiyası oldu.[5][6]

1980-ci illərin sonundan etibarən xalq Kommunist Partiyasına və ümumiliksə hökumətə qarşı etiraz aksiyalarına başladı. Aksiyalarda etiraz əlaməti olaraq vətəndaşlar Azərbaycan Kommunist Partiyasının biletlərini cırırdılar və 1991-ci ilin sentyabr ayında partiya bütün strukturlarını buraxaraq ləğv olunduğunu elan etdi.[5]

SSRİ dönəmində qeyri qanuni şəkildə fəaliyyət göstərən bir neçə siyasi partiya və ya ictimai təşkilatlar da olmuşdur. Bu təşkilatlar Rafiq Turabxanoğlu liderliyində 1960-cı illərdə yaradılan Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası, Azər Qasımzadə liderliyində 1989-cu ildə yaradılan Azərbaycan Dirçəliş Partiyası və 1990-cı idə Azərbaycan Xalq Partiyası ilə birləşməsindən yaranan Azərbaycan Xalq Dirçəliş Partiyası, Əbülfəz Elçibəy liderliyində 1989-cu ildə yaradılan Azərbaycan Xalq Cəbhəsi, Araz Əlizadə liderliyində 1989-cu ildə yaradılan Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası, 1990-cı ildə bir qrup şəxs tərəfindən yaradılan və Müsavat Partiyasının bərpasından öncə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Milli Demokrat Partiyası "Yeni Müsavat" , Birlik Partiyası və Fəzail Ağamalı liderliyində 1990-cı ildə yaradılan Ana Vətən Partiyası olmuşdur.

Partiyanın adı
Fəaliyyət illəri
Hümmət[7]
190411–12 fevral 1920 (sol)

28 aprel 1920 (sağ)

İttifaqi-Müslimin
1905–1907[a]
İctimaiyyun-Amiyyun[8]
1905–1916
Qeyrət Partiyası[9]
1905–1917
Qarabağ Birlik Məclisi
1906–1908[b]
Difai Partiyası[10]
1906–15 oktyabr 1917[c]
İttifaq Partiyası
1907–1917[d]
Müdafiə Partiyası[11]
1907–1909[e]
Müsavat Partiyası[12]
1911–28 aprel 1920[f]
Ədalət Partiyası[7]
1916–1920
Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi
1917–17 iyul 1917 [g]
Qafqaz İttihad və Tərəqqi Firqəsi[13]
1918–1918 [h]
Əkinçi Partiyası
1917– 11–12 fevral 1920
Rusiyada Müsəlmanlıq Firqəsi[14]
1917–27 aprel 1920
İttihad Partiyası[14]
Xalqçı Partiyası
1919–27 aprel 1920
Əhrar Partiyası[15]
1918–28 aprel 1920
Azərbaycan Kommunist Partiyası[16]
11–12 fevral 1920–1991

Dövlət qeydiyyatlı partiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

1991-ci ilin 18 oktyabr tarixində Azərbaycan dövlət müstəqilliyi əldə etdi. Müstəqillik qazanıldıqdan sonra Etibar Məmmədovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azad Nəbiyevin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi PartiyasıFəzail Ağamalının rəhbərlik etdiyi Ana Vətən Partiyası dövlət qeydiyyatına alınmış ilk siyasi partiyalar kimi Azərbaycanın siyasi tarixinə düşdülər. Hal-hazırda isə dövlət qeydiyyatında 53 partiya var. Qeydiyyata alınan sonuncu siyasi partiya Azad Vətən Partiyası olmuşdur.

Center Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınmış partiyalar
Loqo
Ad
Qısaltma
Sədr
Qeydiyyat tarixi
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası
AMİP
Arzuxan Əlizadə[17]
17.07.1992
Yeni Yol Partiyası[18]
YYP
Ramil Hüseynov[19]
24.07.1992
Ana Vətən Partiyası
AVP
Fəzail Ağamalı[20]
11.08.1992
Azərbaycan Milli Demokratik İdrak Partiyası
MDİP
Osman Əfəndi
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası
VHP
Sabir Rüstəmxanlı[21]
03.11.1992
Müsavat Partiyası
MÜSAVAT
Arif Hacılı[22]
08.12.1992
Yeni Azərbaycan Partiyası
YAP
İlham Əliyev[23]
18.12.1992
Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası
VAMBP
Hacıbaba Əzimov
13.01.1993
Ağ Partiyası[24][25]
AğP
Tural Abbaslı
Milli Həmrəylik Partiyası
MHP
Əlisahib Hüseynov
10.02.1993
Müstəqil Azərbaycan Partiyası
MAP
Nizami Süleymanov (vəfat edib)[26]
Azərbaycan Ümid Partiyası
ÜMİD
İqbal Ağazadə[27]
05.05.1993
"Qorqud" Partiyası
QORQUD
Firudin Kərimov
10.11.1993
Azərbaycan Kommunist Partiyası
AzKP
Hacı Hacıyev
02.03.1994
Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası
AMDP
Nemət Pənahlı
12.10.1994
Azərbaycan Vətənpərvərlər Partiyası
AzVP
Elvin Mahmudzadə[28][29]
Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası
ADMP
Elşən Musayev
04.08.1995
Azərbaycan Liberal Partiyası
ALP
Əvəz Temirxan
14.08.1995
Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası
ASDP
Vakant
01.09.1995
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası
AXCP
Əli Kərimli[30]
Azərbaycan Vahid Kommunist Partiyası
AVKP
Vakant[31]
19.09.1995
Sosial Ədalət Partiyası
SƏP
Mətləb Mütəllimli
11.12.1998
Milli Konqres Partiyası
MKP
İxtiyar Şirin (vəfat edib)
Vəhdət Partiyası
VƏHDƏT
Tahir Kərimli[32]
Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası
ARP
Sübut Əsədov
09.07.1999
Azərbaycan Xalq Partiyası
AXP
Pənah Hüseyn[33]
Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası
ALDP
Fuad Əliyev[34]
Azərbaycan Demokrat Partiyası
ADP
Sərdar Cəlaloğlu
03.02.2000
"Azərbaycan Mübarizləri" Partiyası
AMP
Səadət Müslümova (s.i.e.)
27.05.2000
Ədalət Partiyası
ƏDALƏT
İlyas İsmayılov[35]
18.05.2002
Müasir Müsavat Partiyası
MMP
Hafiz Hacıyev
08.05.2002
Böyük Quruluş Partiyası
BQP
Fazil Mustafa[36]
12.08.2005
Azadlıq Partiyası
AZADLIQ
Əhməd Oruc
Demokratik İslahatlar Partiyası
DİP
Asim Mollazadə[37]
Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası
BAXCP
Qüdrət Həsənquliyev[38]
Azərbaycan Tərəqqi Partiyası
ATP
Vilayət Həsənov (sədr əvəzi)
Böyük Azərbaycan Partiyası
BAP
Elşad Musayev
Vətəndaş Birliyi Partiyası
VBP
Sabir Hacıyev
Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası
KXCP
Mirmahmud Mirəlioğlu[39]
31.01.2007
Vətəndaş və İnkişaf Partiyası
VİP
Əli Əliyev[40]
10.08.2007
Azərbaycan Milli Demokrat Partiyası
AzMDEP
Tufan Kərimli
24.12.2008
Aydınlar Partiyası
AYDINLAR
Qulamhüseyn Əlibəyli
19.11.2009
Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası
MDHP
Fərəc Quliyev[41]
31.05.2011
Yeni Zaman Partiyası
YENİ ZAMAN
Musa Ağayev
16.04.2020
Azad Demokratlar Partiyası
AzDP
Sülhəddin Əkbər
Cümhuriyyət Xalq Partiyası
CXP[42]
Bədrəddin Quliyev
07.05.2020
Müstəqil Xalq Partiyası[42]
MXP
Əflan İbrahimov
Milli Cəbhə Partiyası[43]
MCP
Razi Nurullayev
31.08.2020
Respublikaçı Alternativ Partiyası
REAL
İlqar Məmmədov[44] [45]
Gələcək Azərbaycan Partiyası
GAP
Ağasif Şakiroğlu[46]
15.12.2020[47]
Haqq Ədalət Partiyası
HƏP
Əli İnsanov[48]
15.10.2021[49][50]
Azərbaycan Yüksəliş Partiyası[51]
AY Partiya
Anar Əsədli
Azad Vətən Partiyası
Azad Vətən
Akif Nağı
05.09.2022[52]

Dövlət qeydiyyatı olmayan partiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müxtəlif dövrlərdə Azərbaycanda onlarla siyasi partiya təsis olunmuş, lakin onlar dövlət qeydiyyatına alınmamışdır. Zamanla bu partiyalardan çoxu fəaliyyətini dayandırmışdır. Bəzi siyasi partiyalar dövlət qeydiyyatına alınmasa da hal-hazırda aktiv siyasi fəaliyyət göstərməkdədir.

Loqo Adı Qısaltma Sədri
Azərbaycan Demokratiya və Rifah Partiyası
ADRP
Qubad İbadoğlu[53]
Azərbaycan İslam Partiyası
AİP
İlham Əliyev (sədr əvəzi)[54]
Azərbaycan Sosialist Partiyası
ASP
Elşən Həsənov[55]
Böyük Dayaq Partiyası
BDP
Mirkazım Seyidov[56]
Demokratik Birlik Partiyası
DBP
Mirfazil Həmid
Vətən Naminə Birlik Partiyası
VNBP
Emin Babayev[57]

Parlament partiyaları[redaktə | mənbəni redaktə et]

9 fevral 2020-ci ildə keçirilən seçkilərdə parlamentdə təmsil olunmağa 11 siyasi partiya haqq qazanmışdır.

VI çağırış Milli Məclisdə partiyalar üzrə paylanma
Logo of the National Assembly of Azerbaijan.svgVI çağırış Milli Məclisdə təmsil olunan partiyalar
Siyasi partiya
Sədri
Millət vəkili sayı
YAP İlham Əliyev
69
VHP Sabir Rüstəmxanlı
3
AVP Fəzail Ağamalı
1
DİP Asim Mollazadə
1
ADMP Elşən Musayev
1
BQP Fazil Mustafa
1
BAXCP Qüdrət Həsənquliyev
1
MCP Razi Nurullayev
1
REAL İlqar Məmmədov
1
VƏHDƏT Tahir Kərimli
1
VBP Sabir Hacıyev
1

Bağlanan partiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Siyasi partiyalar birçox səbəbdən bağlana bilər. Azərbaycanda daha çox bu 4 halda baş verir:

  • Ali Məhkəmənin qərarl ilə dövlət qeydiyyatı ləğv olunur.
  • Başqa partiya ilə/partiyaya birləşir.
  • Ad dəyişmə baş verir.
  • Fəaliyyəti dayandırılır.

Qeydiyyatı ləğv edilənlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanda indiyədək 4 siyasi partiyanın qeydiyyatı Ali Məhkəmə tərəfindən ləğv olunub.

Ali Məhkəmə tərəfindən qeydiyyatı ləğv edilən partiyalar
Emblem of Azerbaijan.svg
Partiya
Ləğv edilməsi
Azərbaycan Xalqlarının Bərabərlik Partiyası
(Talış Xalq Partiyası)
Separatçılıq səbəbi ilə 1993-cü ildə Ali Məhkəmə tərəfindən qeydiyyatı ləğv edilib.
[58]
Bozqurd Partiyası
Etnik ayrıseçkiliyi təbliğ edən çıxışlar etdiyi və adının qanunlara uyğun olmadığı üçün Ali Məhkəmə tərəfindən 1995-ci ildə qeydiyyatı ləğv edilib.
[59]
Azərbaycan İslam Partiyası
Casusluq səbəbiylə 1995-ci ildə Ali Məhkəmə tərəfindən qeydiyyatı ləğv edilib.
[59]
Azərbaycan Vahid Kommunist Partiyası
SSRİ-nin bərpasını təbliğ etdiyi səbəbi ilə 1 sentyabr 1995-ci ildə qeydiyyatı Ali Məhkəmə tərəfindən ləğv edilib. Lakin 1 ay sonra Ali Məhkəmənin qərarı ləğv edilib.

Fəaliyyətini dayandıranlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fəaliyyətini dayandıran partiyalar
Partiyanın Adı Fəaliyyətini Dayandırdığı Tarix
1900–1990-cı illər
İttifaqi-Müslimin 1906
Müdafiə Partiyası 1909
Qafqaz İttihad və Tərəqqi Firqəsi 28 may 1918
İttihad Partiyası 28 aprel 1920
Əhrar
Xalqçı Partiyası
Azərbaycan Kommunist Partiyası 1 sentyabr 1991
Müstəqillik dövrü
Azərbaycan Hümmət Partiyası
(Zakir Tağıyev)
1998[i]
Yaşıllar Partiyası 2003[60]
Azərbaycan Naminə Alyans Partiyası 2 mart 2023[61]
Azərbaycan Təkamül Partiyası 9 mart 2023[62]
Birlik Partiyası 9 mart 2023[63]
Milli Vəhdət Partiyası 13 mart 2023[64]
Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası 14 mart 2023[65]
Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası 23 mart 2023[66]

Ad dəyişənlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aşağıdakı partiyalar adlarını dəyişərək əvvəlki partiyanın fəaliyyətinə xitam vermiş, qurultay vasitəsilə yeni partiya yaradıblar.

Ad dəyişdirərək yenidən yaradılan partiyalar
Partiyanın əvvəlki adı Partiyanın yeni adı Dəyişdiyi Tarix
1900–1990-cı illər
Qeyrət Partiyası (1905) Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi 1917
Müstəqillik dövrü
Azərbaycan Kommunist Partiyası (1993) Azərbaycan Vahid Kommunist Partiyası 1993[j]
Azərbaycan Vahid Kommunist Partiyası

(Ramiz Əhmədov)

Azərbaycan Kommunist Partiyası (1993) 1995[k]
Bozqurd Partiyası Azərbaycan Milli Demokrat Partiyası 1999[67]
Açıq Cəmiyyət Partiyası Azad Demokratlar Partiyası 22 dekabr 2013[68]
Vahid Azərbaycan Partiyası Ağ Partiyası 26 iyun 2016[69]
Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası Milli Həmrəylik Partiyası 22 avqust 2020
Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası Yeni Yol Partiyası[l] 2022[70]

Birləşənlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Başqa partiya ilə birləşib yeni ad alan partiyalar
Fəaliyyətini Dayandıran Partiyalar Yeni Partiya Birləşmə Tarixi
1900–1990-cı illər
Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi Müsavat Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi "Müsavat" 3 iyul 1917
Rusiyada Müsəlmanlıq Partiyası "İttihadi-İslam" Cəmiyyəti Rusiyada Müsəlmanlıq "İttihad" Yanvar 1918
Ədalət Partiyası Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Bakı Komitəsi Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası 11–12 fevral 1920
Əkinçi Partiyası
Hümmət
Başqa partiyaya birləşərək fəaliyyətini dayandıran partiyalar
Fəaliyyətini Dayandıran Partiya Birləşdiyi Partiya Birləşdiyi Tarix
1900–1990-cı illər
Difai Partiyası Müsavat Partiyası 1917
Müstəqillik dövrü
Azərbaycan Ana Torpaq Partiyası
(Rövşən Qəmbər)
Müsavat Partiyası 1995[71]
Doğru Yol Partiyası
(Tamerlan Qarayev)
Ədalət Partiyası Azərbaycan Demokrat Partiyası 1996[72]
Demokratik Azərbaycan Partiyası
(Aydın Quliyev)
1998[72]
Demokratik Yol Partiyası
(Yaqub Abbasov)
2000[72]
Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası Yeni Azərbaycan Partiyası 2021[73]
Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası
Azərbaycan Kəndli Partiyası
Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası
Azərbaycan Yurddaş Partiyası
Milli Qurtuluş Partiyası

Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Çar hökuməti tərəfindən fəaliyyəti dayandırılır, lakin gizli şəkildə fəaliyyəti davam edir. 1917-ci ildə Müsavata birləşir.
  2. Çar hökuməti tərəfindən fəaliyyəti dayandırılır, üzvləri həbs edilir.
  3. Çar hökuməti tərəfindən fəaliyyəti 1907-ci ildə dayandırılır, 1917-də gizli fəaliyyət göstərən Difai Müsavata birləşir.
  4. Xalqçı və Əkinçi Partiyalarına parçalandı.
  5. Çar hökuməti tərəfindən fəaliyyəti dayandırılır.
  6. Daha sonra bərpa edildi.
  7. Müsavata birləşdi.
  8. AXC hökuməti partiyanın fəaliyyətini dayandırdı.
  9. Sədr siyasətdən getmişdir.1998-ci ildə Prezident seçkilərinə qatılmışdır
  10. Elçibəy höküməti tərəfindən SSRİ yönlü olduğu iddiasıyla AKP-nin fəaliyyəti dayandırılmışdır. AKP yeni AVKP adıyla siyasətə qayıtmışdır.
  11. AVKP 1995-ci ildə bağlandıqdan sonra Ramiz Əhmədov AKP olaraq siyasətə dönmüş, Sayad Sayadovun partiyası isə AVKP adını almışdır.
  12. Rəsmi dövlət qeydiyyatı olmayan Yeni Yol Partiyası dövlət qeydiyyatlı Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası ilə birləşmə qurultayı keçirərək vahid ad altında birləşdi. Lakin rəsmi sənədlərdə prosses ad dəyişmə olaraq qeydə alındı.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • "Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatına alınmış siyasi partiyalar haqqında rəsmi məlumat". Mərkəzi Seçki Kommisiyası (az.).

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. e-qanun.az. "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" (az.)). 2017-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  2. Hüseynov, M. C. Партия "Мусават" в прошлом и настоящем (rus).
  3. Paşayev, Ataxan. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920) (az.). Bakı: Parlament (stenoqrafik hesabatlar). 1998.
  4. Paşayev, Ataxan. "Açılmamış səhifələrin izi ilə". Xalq Cəbhəsi (az.). Bakı. 1 may 2013. səh. 14.
  5. 1 2 Azərbaycan Kommunist Partiyasının tarixi (az.). 1958.
  6. Azərbaycan tarixi (az.). III. 1973.
  7. 1 2 :Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5., B., 2001; Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918–1920), B., 1998; Əfəndiyev S. M., Azərbaycan proletariatının inqilabi hərəkatı tarixindən, B.,1957; Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997;
  8. Aslani S.ġ., Ġran "Ġctimaiyyun-amiyyun" (Mücahid) Partiyasına aid yeni sənədlər, ADU-nun Elmi əsərləri (tarix və fəlsəfə elmləri seriyası), 1973,
  9. Seyid za d ə D., Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqillyə aparan yollar, B., 1998; Багирова И.С., Политические партии и организации Азербаиджана в начале XX века, Б., 1997; Ахмедов А., Азербаиджанские тюрки в революции 1905 г., Б., 2001.
  10. ;Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997;
  11. Seyidzadə D. B., Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqilliyə aparan yollar, B., 2004; Süleymanova S., Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat, B.. 1999; Вагирова И.С., Политические партии и организации Азербаиджана в начале XX века ,Б., 1997; Ахмедов А., Азербаиджанские тюркивреволюций1905года,Б.,2002.
  12. Müsavat Partiyasının Proqram və nizamnamə sənədləri, Gəncə, 1993; Azərbaycantarixi,7cilddə, c.5, B.,2001;"GəncAzər"(Ġstintaqmateriallarıüzrə), B.,1993;
  13. Paşayev A., Haqqverilməz, alınar,"'Respublika" qəzeti,1990,22dekabr.
  14. 1 2 Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001; Mustafayev Q., XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda Ġslam ideologiyası və onun tənqidi, B., 1973; Göyüşov A., Azərbaycanda Ġttihadçılıq, B., 1997; Süleymanova S., Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat (XIX yüzilliyin sonu — XX yüzilliyin əvvəlləri), B., 1999; Агамлиева Н., Худиев Р., Азербаиджанская Республика. Страницы политической истории. 1918–1920, Б., 1994.
  15. Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001.
  16. Azərbaycan Kommunist Partiyasının tarixi, B., 1958; Azərbaycan tarixi, 3 cilddə. c.3, B., 1973;
  17. "AMİP-in XI qurultayı" (az.)). 16.08.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  18. "Arxivlənmiş surət". 2022-08-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-30.
  19. "Arxivlənmiş surət". 2022-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-30.
  20. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :avp adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  21. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :vhp adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  22. BBC News. "Müsavat Partiyasının IX qurultayı" (az.)). 13.10.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  23. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :yap adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  24. "4 siyasi partiya dövlət qeydiyyatına alındı" (az.)). 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  25. "Arxivlənmiş surət". 2021-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-19.
  26. APA TV. "Nizami Süleymanov vəfat etdi" (az.)). Youtube.com. 01.12.2016. 2016-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-04.
  27. "Ümid Partiyasının IV qurultayı" (az.)). 13.08.2013. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  28. "Arxivlənmiş surət". 2021-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
  29. "AzVP". 2021-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-01.
  30. "AXCP-nin VI (IX) qurultayı" (az.)). 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  31. "Partiya sədri Musa Tukanov vəfat etdi" (az.)). 15.02.2019. 2020-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  32. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :vp adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  33. "AXP-nin III qurultayı" (az.)). 25.07.2015. 2015-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  34. "ALDP-nin V qurultayı" (az.)). 13.04.2017. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  35. "Ədalət Partiyasının VI qurultayı" (az.)). 27.01.2018. 2018-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  36. "BQP-nin onlayn qurultayı və sədr seçkisi" (az.)). 18.07.2020. 2020-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  37. "DİSP-in V Qurultayı" (az.)). 01.02.2016. 2016-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  38. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :baxcp adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  39. "KXCP-nin III qurultayı" (az.)). 01.08.2015. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  40. "VİP-in IV qurultayı" (az.)). 28.05.2017. 2017-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  41. "MDHP-nin II qurultayı" (az.)). 14.05.2017. 2018-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  42. 1 2 "Müstəqil Xalq Partiyası və Cümhuriyyət Xalq Partiyası dövlət qeydiyyatına alındı" (az.)). 07.05.2020. 2020-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  43. "MCP-nin I onlayn qurultayı" (az.)). 28.07.2020. 2020-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  44. "İki partiya qeydiyyata alındı". novator.az (az.). 1 sentyabr 2020. 2021-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
  45. "İlqar Məmmədov REAL sədri seçildi" (az.)). 18.08.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  46. "GAP-ın II qurultayı" (az.)). 22.06.2019. 2020-08-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  47. "Arxivlənmiş surət". 2021-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-15.
  48. "HƏP I təsis konfransı" (az.)). 26.01.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  49. "Arxivlənmiş surət". 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
  50. "Arxivlənmiş surət". 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
  51. "Ölkədə yeni siyasi partiya yaradıldı" (az.)). 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  52. "Arxivlənmiş surət". 2022-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-09.
  53. "Arxivlənmiş surət". 2021-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-17.
  54. "AİP-in yeni sədr əvəzi seçildi" (az.)). 17.08.2015. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  55. "ASP onlayn qurultay keçirdi" (az.)). 13.08.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  56. "Arxivlənmiş surət". 2021-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-13.
  57. "VNBP-nin təsis qurultayı keçirildi-Azərbaycanda yeni siyasi partiya yarandı". 2021-11-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-15-03.
  58. "Azərbaycan Respublikasının Lənkəran, Astara, Masallı, Lerik, Yardımlı, Cəlilabad və Biləsuvar rayonlarında yaranmış vəziyyət haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN Q Ə R A R I" (az.)). 17.08.1993. 2011-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  59. 1 2 "Fəaliyyətsiz partiyaların dövlət qeydiyyatı niyə ləğv edilmir?" (az.)). 04.05.2009. 2020-06-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  60. "Yaşıllar Partiyası fəaliyyətsizdir" (az.)). 03.09.2019. 2020-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  61. "SON DƏQİQƏ! Azərbaycanın məşhur partiyası fəaliyyətini dayandırdı". 2023-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-02.
  62. "Azərbaycanda daha bir partiya fəaliyyətini dayandırdı: 28 il öncə yaradılmışdı - BƏYANAT". 2023-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-24.
  63. "Azərbaycanda 30 ildən artıq fəaliyyət göstərən partiya fəaliyyətini dayandırdı". 2023-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-24.
  64. "Azərbaycanda bu partiya FƏALİYYƏTİNİ DAYANDIRDI". 2023-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-24.
  65. Daha bir partiya fəaliyyətinə xitam verdi: 2002-ci ildən rəsmi qeydiyyatda idi
  66. "Azərbaycanda bu partiya fəaliyyətini DAYANDIRDI". 2023-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-24.
  67. "AMDP siyasi kursunu dəyişmir" (az.)). 15.12.2008. 2020-06-29 tarixində arxivləşdirilib.
  68. "Açıq Cəmiyyət Partiyasının bütün seçkili orqanları buraxıldı" (az.)). 22.12.2013. 2020-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  69. Azadlıq Radiosu. "Vahid Azərbaycan Partiyası qurultayda adını dəyişdi" (az.)). 27.06.2016. 2016-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
  70. "Arxivlənmiş surət". 2022-08-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-30.
  71. "Siyasi qardaşlaşma tarixi" (az.)). Modern.az. 09.12.2010. 2020-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
  72. 1 2 3 "ADP tarixi" (az.)). www.modern.az. 2020-06-26 tarixində arxivləşdirilib.
  73. "6 Partiya YAP-a birləşdi" (az.)). www.report.az. 2021-03-05 tarixində arxivləşdirilib.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]