Azərbaycan siyasi partiyalarının siyahısı
Bu siyahı Azərbaycanda fəaliyyət göstərən və göstərmiş dövlət qeydiyyatlı və dövlət qeydiyatında olmayan siyasi partiyaların siyahısını və onlar barədə məlumatları əhatə edir. Azərbaycanda siyasi partiyalar və onların fəaliyyəti "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ilə tənzimlənir.[1] Azərbaycanda siyasi partiyaların dövlət qeydiyyatı məsələsi Ədliyyə Nazirliyinin balansındadır. Dövlət qeydiyyatında olan siyasi partiyalar bələdiyyə, parlament və prezident seçkilərində iştirak edə bilər.
1991-ci ilin 18 oktyabr tarixində Azərbaycan dövlət müstəqilliyi əldə etdi. Müstəqillik qazanıldıqdan sonra Etibar Məmmədovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azad Nəbiyevin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası və Fəzail Ağamalının rəhbərlik etdiyi Ana Vətən Partiyası dövlət qeydiyyatına alınmış ilk siyasi partiyalar kimi Azərbaycanın siyasi tarixinə düşdülər. Hal-hazırda isə dövlət qeydiyyatında 26 partiya var. Qeydiyyata alınan sonuncu siyasi partiya Azad Vətən Partiyası olmuşdur.
Dövlət qeydiyyatına alınmış partiyalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dövlət qeydiyyatı olmayan partiyalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Müxtəlif dövrlərdə Azərbaycanda onlarla siyasi partiya təsis olunmuş, lakin onlar dövlət qeydiyyatına alınmamışdır. Zamanla bu partiyalardan çoxu fəaliyyətini dayandırmışdır. Bəzi siyasi partiyalar dövlət qeydiyyatına alınmasa da hal-hazırda aktiv siyasi fəaliyyət göstərməkdədir.
Belə partiyalara nümunə olaraq Azərbaycan İslam Partiyasını[29] Elşən Həsənovun sədrlik etdiyi Azərbaycan Sosialist Partiyasını,[30] Mirkazım Seyidovun sədrlik etdiyi Böyük Dayaq Partiyasını,[31] Mirfazil Həmidin sədrlik etdiyi Demokratik Birlik Partiyasını, Emin Babayevin sədrlik etdiyi Vətən Naminə Birlik Partiyasını[32] göstərmək olar.
Parlament partiyaları
[redaktə | mənbəni redaktə et]9 fevral 2020-ci ildə keçirilən seçkilərdə parlamentdə təmsil olunmağa 11 siyasi partiya haqq qazanmışdır. Onlardan 1-i 22 may 2023 tarixində özünü buraxmışdır.
YAP | İlham Əliyev | ||
VHP | Sabir Rüstəmxanlı | ||
AVP | Fəzail Ağamalı | ||
DİP | Asim Mollazadə | ||
ADMP | Elşən Musayev | ||
BQP | Fazil Mustafa | ||
ƏHD | Qüdrət Həsənquliyev | ||
MCP | Razi Nurullayev | ||
REAL | İlqar Məmmədov | ||
VP | Tahir Kərimli |
Hal-hazırda rəsmi dövlət qeydiyyatında olan 27 partiyadan 10-u parlamentdə təmsil olunur. Dövlət qeydiyyatı olan Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Xalq Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Azərbaycan Ümid Partiyası, Ədalət Partiyası, Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası və Müsavat Partiyası seçkilərdə iştirak edərək tarixində ən azı 1 dəfə parlamentdə təmsil haqqı qazanmış, Azərbaycan Demokrat Partiyası isə deputat transferi yolu ilə parlamentdə təmsil olunmuşdur. Qısaca, 27 siyasi partiyadan 18-i ən azı 1 dəfə parlamentdə təmsil olunmuş, digər 9 siyasi partiya isə parlamentdə təmsil olunmağa haqq qazanmamışdır. Bu 9 siyasi partiyadan 3-ü son parlament seçkilərindən sonra dövlət qeydiyyatına alınmışdır.
Keçmiş partiyalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qeydlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatına alınmış siyasi partiyalar haqqında rəsmi məlumat". Mərkəzi Seçki Kommisiyası (az.).
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ e-qanun.az. "Siyasi partiyalar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ( (az.)). 2017-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "AMİP-in XI qurultayı" ( (az.)). 16.08.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "Müsavat partiyası qeydiyyata alındı". Lent.az (az.). İstifadə tarixi: 2023-12-08.
- ↑ "Hərbi operator Qarabağ müharibəsi ilə bağlı nadir kadrlar yaydı - VİDEO". 2024-05-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-04.
- ↑ "Müsavat Partiyasının Nizamnaməsi". 2023-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-04.
- ↑ "İsa Qəmbər yenidən Müsavat Partiyasının başqanı seçilib - YENİLƏNİB". 2024-05-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-04.
- ↑ "4 siyasi partiya dövlət qeydiyyatına alındı" ( (az.)). 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-19.
- ↑ "Azərbaycan Ümid Partiyasının Nizamnaməsi". 2023-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-14.
- ↑ "Ümid Partiyasının IV qurultayı" ( (az.)). 13.08.2013. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ 1 2 3 4 5 "Daha 5 partiya qeydiyyatdan keçdi - SİYAHI". musavat.com. 2023-09-09. İstifadə tarixi: 2023-12-08.
- ↑ "Əli Kərimli yenidən AXCP-nin sədri seçildi". 2023-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-30.
- ↑ "Ədliyyə Nazirliyi Pənah Hüseyni sədr kimi qeydə aldı – Partiya qurultayının nəticələrini təsdiqlədi". musavat.com. 2023-03-25. 2023-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-08.
- ↑ "Ədalət Partiyasının VI qurultayı" ( (az.)). 27.01.2018. 2018-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "BQP-nin onlayn qurultayı və sədr seçkisi" ( (az.)). 18.07.2020. 2020-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
- ↑ "DİSP-in V Qurultayı" ( (az.)). 01.02.2016. 2016-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
- ↑ "Ədliyyə Nazirliyi daha bir partiya sədrinə sonuncu cavabı verdi". musavat.com. 2023-09-07. 2023-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-08. (#first_missing_last)
- ↑ "KXCP-nin III qurultayı" ( (az.)). 01.08.2015. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "MDHP-nin II qurultayı" ( (az.)). 14.05.2017. 2018-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "MCP-nin I onlayn qurultayı" ( (az.)). 28.07.2020. 2020-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "İki partiya qeydiyyata alındı". novator.az (az.). 1 sentyabr 2020. 2021-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
- ↑ "İlqar Məmmədov REAL sədri seçildi" ( (az.)). 18.08.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "GAP-ın II qurultayı" ( (az.)). 22.06.2019. 2020-08-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-15.
- ↑ "HƏP I təsis konfransı" ( (az.)). 26.01.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-09.
- ↑ "AİP-in yeni sədr əvəzi seçildi" ( (az.)). 17.08.2015. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.08.2020.
- ↑ "ASP onlayn qurultay keçirdi" ( (az.)). 13.08.2020. 2020-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.08.2020.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-13.
- ↑ "VNBP-nin təsis qurultayı keçirildi-Azərbaycanda yeni siyasi partiya yarandı". 2021-11-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-15-03.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- CİA. The World Factbook.
- Vilyam Overstrit. Political Handbook of the World (1999). CSA Nəşriyyatı
- Vilyam Bənks. Political Handbook of the World 2007. CQ Nəşriyyatı.
- Tahirə Allahyarova, Fərhad Məmmədov. Azərbaycanda Siyasi Partiyalar: Seçkidən Seçkiyə. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi. (az.)
- Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, 2001
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), B., 1998
- Süleymanova S., Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat, B., 1999
- Aslani S. Ş., İran "İctimaiyyun-amiyyun" (Mücahid) Partiyasına aid yeni sənədlər, ADU-nun Elmi əsərləri (tarix və fəlsəfə elmləri seriyası), 1973,. № 8;
- Azərbaycan Milli Kimliyi, Bakı-2014, "Difai partiyası: antiterror mübarizədən Cümhuriyyətə gedən yol" səh. 142–158
- Багирова И.С. Политические партии и организации Азербайджана в начале ХХ века. 1900–1917. Баку, 1997, с.30, 31–32.