Ahəng qanunu
Ahəng qanunu — qalın və ya incə saitlərin bir-birini izləməsi.[1] Ahəng qanunu bütün türk dillərinin əsas qanunudur. Ahəng qanunu fonetikanın mövzusu olduğu kimi, həm də morfoloji xüsusiyyət daşıyır. Bu xüsusiyyətinə görə ahəng qanunu morfonoloji hadisə adlanır.
Ahəng qanununa görə şəkilçilər 2 yerə bölünür
Alınma sözlər əsasən ahəng qanununa tabe olmur. Lakin ərəb mənşəli sözlər bəzən ahəng qanununa tabe olur. Türk mənşəli sözlər əsasən ahəng qanununa tabe olur. Amma bunlar istisnadır: ilan, işartı, ilıq ,ilxı, ildırım, tikan, islaq, islanmaq, işıq, işıldamaq, inam, inan, inanc, sanki, gedişat, quzey. Milli mürəkkəb sözlərimiz ahəng qanununa tabe olmaya bilər. Məsələn: Aygün, Elnur, taxtabiti, dəvədabanı və s.
Ahəng qanununun 3 növü var.
- Saitlər ahəngi
- Samitlər ahəngi
- Saitlərlə samitlərin ahəngi
Saitlər ahəngi də dilə və dodağa görə iki növü var:
- Dil ahəngi
- Dodaq ahəngi
Dilə görə fərqlənən saitlər də iki cür olur:
- Arxa sıra ahəngi (qalın saitlər)
- Ön sıra ahəngi (incə saitlər)
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Ş.Sadıq, E.Nəcəfov, A.Əsədov. Azərbaycan dili.Dərs vəsaiti. Bakı:Çaşıoğlu, 2009. - 272 s.
