Elçin Əfəndiyev

Elçin Əfəndiyev
Elçin İlyas oğlu Əfəndiyev
Təxəllüsü	Elçin
Doğum tarixi	13 may 1943 (1943-05-13)
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan
Vətəndaşlığı	SSRİ, Azərbaycan
Milliyyəti	Azərbaycanlı
Təhsili	BDU
Fəaliyyəti	Yazıçı
Janr	ədəbiyyatşünaslıq
Mükafatları
elchin.com/az
Elçin Əfəndiyev Vikianbarda

Elçin (Elçin İlyas oğlu Əfəndiyev) — görkəmli yazıçı, nasir, dramaturq, tənqidçi, ədəbiyyatşünas, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1968), filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar İncəsənət Xadimi (1984), Azərbaycanın Xalq yazıçısı (1998), “İstiqlal” ordeni (2003), Azərbaycan Respublikası Baş Nazirinin keçmiş Müavini.

Həyatı

Elçin Əfəndiyev 13 may 1943-cü ildə Bakı şəhərində XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının böyük nümayəndələrindən biri, Azərbaycanın xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin ailəsində dünyaya gəlib. Uşaqlıq çağlarından etibarən ədəbi mühitin içində, kitabların əhatəsində olub. Bir tərəfdən milli ədəbiyyat, folklor, o biri tərəfdən isə dünya ədəbiyyatı Elçinin daimi mütaliəsinin əsasına çevrilib. O, nə zaman yazmağa başlayıb? Bu suala Elçin özü belə cavab verir: "Özümü xatırladığım zamandan. Hələ yazıb-oxumağı bacarmırdım, amma özümdən cürbəcür əhvalatlar uydurub danışırdım..." İlk hekayəsi 16 yaşı olarkən, 1959-cu ildə "Azərbaycan gəncləri" qəzetində dərc olunub. Bakı şəhərində orta məktəbi (1960), Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini (1965), Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə aspiranturasını (1968) bitirib, "Azərbaycan bədii nəsri ədəbi tənqiddə" mövzusunda namizədlik, "Ədəbiyyatda tarix və müasirlik problemi" mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edib. "Min gecədən biri" adlı ilk hekayələr kitabı 1965-ci ildə çapdan çıxıb. Bundan sonra Elçinin dünyanın müxtəlif dillərində 100-ə yaxın kitabı nəşr olunub, əsərləri ingilis, rus, fransız, alman, ispan, türk, macar, bolqar, ərəb, fars, çin, çex, slovak, polyak, xorvat, gürcü, litva, moldovan, türkmən, özbək, qazax, tacik, serb və sairə dillərə tərcümə edilib. Kitablarının ümumi tirajı 5 milyondan çoxdur;

Elçin ABŞ-da, Rusiyada, Fransada, Türkiyədə, Almaniyada, Hollandiyada, Çində, Belçikada, İspaniyada, Yunanıstanda, Lüksemburqda, İsveçdə, İsveçrədə, Danimarkada, Ukraynada, Polşada, Özbəkistanda, Çexoslovakiyada, Yuqoslaviyada, Bolqarıstanda, İraqda, Avstriyada, Qazaxıstanda, İranda, Qanada, Səudiyyə Ərəbistanında, Rumıniyada, Macarıstanda, Gürcüstanda, Tunisdə, Pakistanda və digər ölkələrdə müxtəlif elmi, ədəbi, ictimai, siyasi konfranslarda, simpoziumlarda, qurultaylarda, görüşlərdə, rəsmi dövlət danışıqlarında iştirak edib.

Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olub.

Hazırda Azərbaycan Respublikası Baş Nazirinin müavini, eləcə də Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti - "Vətən" Cəmiyyətinin sədri vəzifələrində çalışır. Bakı Dövlət Universitetinin professorudur. Bir sıra Dövlət Komissiyalarının sədri, nüfuzlu Azərbaycan və beynəlxalq ədəbi, ictimai qurumların üzvüdür. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Təhsil üzrə Komissiyanın üzvüdür.

2015-ci ildə Cəfər Cabbarlı mükafatına layiq görülmüşdür.

Elçinin "Cəhənnəm sakinləri" pyesinin motivləri əsasında Londondakı St. James teatrında "Gecə yarısı" (ing. Midnight) musiqili tamaşası hazırlanmışdır.

• Yazıçı İlyas Əfəndiyevin oğludur.
• Filoloq Timuçin Əfəndiyevin qardaşıdır.

Əsərlər

Birinci cild

• Hakim oxucudur
• Mənlə mən arasında (Hekayə)
• Sarı pencək (Hekayə)
• Qatar. Pikasso. Latur. 1968. (Hekayə)
• Beş kəpiklik motosikl(Hekayə)
• Epitafiya(Hekayə)
• zireh/1-1-0-395 Zireh(Hekayə)
• Qırmızı ayı balası(Hekayə)
• On ildən sonra(Hekayə)
• İki çal papağın və bir qara kepkanın nağılı (Hekayə)
• Gümüşü, narıncı, məxməri... (Hekayə)
• Baladadaşın ilk məhəbbəti (Hekayə)
• Günlərin bir günündə(Hekayə)
• Qış nağılı(Hekayə)
• Bu dünyada qatarlar gedər(Hekayə)
• Talvar(Hekayə)
• Şuşaya duman gəlib(Hekayə)
• Bülbülün nağılı(Hekayə)
• Baladadaşın toy hamamı(Hekayə)
• Ayaqqabı(Hekayə)
• Hotel Bristol(Hekayə)
• Hönkürtü(Hekayə)
• Bozluq içində iki nəfər(Hekayə)
• Parisdə avtomobil qəzası(Hekayə)
• Beş dəqiqə və əbədiyyət(Hekayə)
• Gül dedi bülbülə(Hekayə)
• Ömrün son səhəri(Hekayə)
• Stalinin ölümü(Hekayə)
• Dünyanın bəxtəvəri(Hekayə)
• Aydınlıq gecələr(Hekayə)
• Qırmızı qərənfil gülləri «Pera Palas» otelində qaldı(Hekayə)
• Qızıl diş(Hekayə)
• «Sarı gəlin»(Hekayə)
• Araba(Hekayə)
• «Qarabağ şikəstəsi»(Hekayə)
• Araba(Hekayə)
• Uşaq hekayələri(Səlimin hekayələri)
• Aysunun, Humayın, Günayın, Yalçının və Nigarın nağılları
• Sözlər, yanıltmaclar, tapmacalar
• Adda-budda

İkinci cild

• Birinci görüşün tarixcəsi (Povest)
• Toyuğun diri qalması (Povest)
• Dolça (Povest)
• Bayraqdar (Povest)
• Hökmdarın taleyi (Kinopovest)
• Aman ovçu, vurma məni …(Kinopovest)
• Ox kimi bıçaq (Kinopovest)

Üçüncü cild

• Qızıl (Kiçik pyes)
• Ordenli yazıçı ilə görüş(Kiçik pyes)
• Mehmanxana nömrəsində görüş(Kiçik pyes)
• Hövsan soğanı(Kiçik pyes)
• Xüsusi sifariş(Kiçik pyes)
• Teatr(Kiçik pyes)
• «O da aşiq olub yaza dünyada...»(Kiçik pyes)
• Qisas(Kiçik pyes)
• Su(Kiçik pyes)
• Poçt şöbəsində xəyal(Pyes)
• Ah, Paris, Paris!(Pyes)
• Mən sənin dayınam.(Pyes)
• Dəlixanadan dəli qaçıb və yaxud mənim sevimli dəlim(Pyes)
• Mənim ərim dəlidir(Pyes)
• Mahmud və Məryəm(Pyes)
• Ağ Dəvə(Pyes)

Dördüncü cild

• Taun yaşayır (Pyes)
• Qatil (Pyes)

Beşinci cild

• Ölüm hökmü(Roman)
• İlyas Əfəndiyev: şəxsiyyəti və sənəti(Roman)

Altıncı cild

• Dünyada "Amur" üzürdü (Səyahət notları)
• Yaxın, uzaq Türkiyə (Səyahət notları)
• Dyula Çak ilə söhbət (Səyahət notları)
• Qabrovo görüşləri (Səyahət notları)
• Palma ülfəti (Səyahət notları)
• Yanan ağacın şəfəqləri (Səyahət notları)
• Yaxan düymələ, düymələ (Esselər)
• "Mən özüm Azərbaycandanam..." (Esselər)
• "Nə günah eylədim ki..." (Esselər)
• Ölümünə inandığım adam (Esselər)
• Dünya axirət əkini (Esselər)
• Trixlə üz-üzə dayanmış adam (Esselər)
• Mən gedirəm, ağlama (Esselər)
• Ölümünə inanmadığım adam (Esselər)
• Tək adam, tənha şair (Esselər)
• Altmışın qəfilliyi (Esselər)
• Qocalığa hələ çox qalıb (Esselər)
• "Təşrif buyur, gedək bağa" (Esselər)
• "Heydərbaba, yolum sənnən kəc oldu..."(Esselər)
• Həmişə yolda olan adam (Esselər)
• Cəlil bəyin taleyi və yaradıcılığı haqqında bir neçə söz (Esselər)
• Ədəbiyyat və cəsarət tərcümanı (Esselər)
• "Ədəbi düşüncələr" necə yarandı (Ədəbi düşüncələr)
• "Ədəbi düşüncələr"də haqqında bəhs olunan yazıçılar, şəxsiyyətlər, bəzi konkret əsərlər (Ədəbi düşüncələr)

Yeddinci cild

• Dramaturgiyada şərtilik barədə (Məqalə)
• Elxan fədakarlığı ilə (Məqalə)
• «Aydın» və aydınların faciəsi (Məqalə)
• Müasir tənqidimiz: Vəziyyət və vəzifələr (Məqalə)
• Bizim haqqımız (Məqalə)
• Poeziyamızın bəzi yaradıcılıq problemləri (Məqalə)
• Hekayə janrı: İmkanlarımız və iddiamız (Məqalə)
• Şoloxov haqqında söz (Məqalə)
• Qələbələr arzusu ilə (Məqalə)
• «Quyu» müəllifinə məktub (Məqalə)
• Vətəndaşlıq - vətənin qeyrətini çəkməkdir (Məqalə)
• «Mənim könlüm deyir ki...» (Məqalə)
• lk Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (Məqalə)
• Vilyam Şekspir haqqında söz (Məqalə)
• Tənqidçinin «mən»i və tənqidin problemləri (Məqalə)
• Daha dərin qatlara (Məqalə)
• Nəsrimizdə konflikt və xarakter leminin tədqiqi (Məqalə)
• Tiflis ədəbi mühitinin tədqiqi (Məqalə)
• Uman yerdən küsərlər (Məqalə)
• «Molla Nəsrəddin» işığı (Məqalə)
• Xoşbəxt poeziya (Məqalə)
• «Mənim fikirlərim haqdır...» (Məqalə)
• Tarixin və ədəbiyyatın səhifələri (Məqalə)
• Təzadların faciəsi (Məqalə)
• Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı haqqında (Məqalə)
• «Sübh şəfəqi»nin işığı (Məqalə)
• Fikrin karvanı (Məqalə)
• «O işıq əsla sönməz...» (Məqalə)
• Dəyişməzlik (Məqalə)
• Tənqidimizin metodoloji problemləri (Məqalə)
• Borçalıdan gələn yollar (Məqalə)
• Əfsanə davam edir (Məqalə)
• Vətəndaş qayəsi ilə (Məqalə)
• Əbədi gün sorağında (Məqalə)
• Əlimdədir hələ qələm (Məqalə)
• Mən səndən ayrılmazdım (Məqalə)
• Vüsalın uzun yolu (Məqalə)
• Səhnəmizin sabahı naminə (Məqalə)
• Karvan yola düzülür (Məqalə)
• Ədəbi tənqid ictimai işdir (Məqalə)
• İşığa səsləyən sənət (Məqalə)
• Tənqidin vətəndaşlığı (Məqalə)
• Əlyazmaları yanmır (Məqalə)
• Həqiqət, ancaq həqiqət (Məqalə)
• Tənqid və ədəbiyyatşünaslığımızın yaradıcılıq məsələləri (Məqalə)
• Bizimçün qalan sənət (Məqalə)
• Ədəbi proses. Olum ya ölüm? (Məqalə)
• «Aləm sürətlə dəyişməkdədir...» (Məqalə)
• Elmimiz müstəqil olmalıdır! (Məqalə)
• Həm ədəbiyyat, həm də ədəbi ictimaiyyət!(Məqalə)

Səkkizinci cild

• Mədəniyyət. Bu gün və sabah (Məqalələr)
• Məmməd Əmin Rəsulzadə (Məqalələr)
• Kədərin poeziyası (Məqalələr)
• Nəriman Nərimanov: Şəxsiyyəti və fəaliyyəti (Məqalələr)
• «Kitabi-Dədə Qorqud» aliliyi (Məqalələr)
• Cəfər müəllim (Məqalələr)
• Elitar poeziya (Məqalələr)
• Müasir dövrdə Azərbaycan ədəbi tənqidinin yaradıcılıq problemləri (Məqalələr)
• Əbədi müasirimiz (Məqalələr)
• Rusdilli mətbuat haqqında (Məqalələr)
• Birneçəsöz (Monoqrafiyalar)
• Tənqidvənəsr (Monoqrafiyalar)
• Bəstəkarın vətəndaş sözü (Monoqrafiyalar)
• Klassik aşıq poeziyasında «Dünya» obrazı (Monoqrafiyalar)
• Ədəbiyyatda tarix və müasirlik problemi (Monoqrafiyalar)
• Şəxsiyyət və istedad (Monoqrafiyalar)

Doqquzuncu cild

• Yazıçının dəftərindən

Onuncu cild

• Məsuliyyət hissi. Prinsipial və obyektiv
• Ədəbi tənqidin səviyyəsini qaldıraq
• Azərbaycan yazıçısına mükafat
• E l ç i n: «Bir parça gün işığı»
• «Yazmaq yazıçının özünüifadəsidir»
• Məsuliyyət
• «Vətən»: qarşılıqlı anlaşma və etimad körpüləri
• E l ç i n: «Vətən övladlarını unutmur»
• «Əzizim, vətən yaxşı...»
• Bizə birlik gərəkdir
• Vətən haradan başlayır
• Dünyanın min rəngi
• Beyinə qida, gözə nur, dizə qüvvət
• «Qarabağ» xalqın səsidir
• Əhəmiyyətli bir hadisə
• «Dünya - siyasət meydanıdır»
• «Azərbaycan» jumalının sorğusu
• Yeni il anketi
• E l ç i n: «Ən böyük müttəfiqimiz həqiqətdir!»
• E l ç i n: «Bayrağımızı birgə qaldırmalıyıq»
• E l ç i n: «Şükürlər olsun ki, sərhədlər zəifləyib...»
• E l ç i n: «Millətin qılıncı iş görən zaman, sazı, sözü də susmamalıdır»
• İstiqlalımız uğrunda
• Tarixin dərsləri və ya milli faciəmizlə üz-üzə
• «O külək bir də əsəcək»
• «Ah, Paris, Paris!..»
• «Həqiqət sonra məlum olacaq...»
• Dünya tanısın Azərbaycanı
• E l ç i n: «Qiyməti tarix verəcək...»
• Yeni təyinatlar: «Dünya sivilizasiyasında Azərbaycanın yerini mədəniyyətimiz müəyyənləşdirəcək»
• Azərbaycan həqiqətini dünyaya çatdıra bilsək
• Elçin və İlyas Əfəndiyev
• E l ç i n: Komediya və dramların kəsişdiyi yerdə 188 «Bu gün mədəniyyətimizin taleyi yalnız mədəniyyət xadimlərindən asılı deyil...»
• Sənətə qiyməti xalq verməlidir
• E l ç i n: «Bu gün vəzifədə olmaq - işləmək, işləmək və yenə də işləmək deməkdir»
• E l ç i n: «Mən o tərbiyənin, o əxlaqın yiyəsi deyiləm»
• Bakıda Şimal küləyi əsirdi
• E l ç i n: Ədəbiyyat sərbəstliyin, qəlibsizliyin ifadəsidir
• İslam sivilizasiyası bəşər mədəniyyətinin tərkib hissəsidir
• E l ç i n: «Bu gün də «altmışıncılar»ı birləşdirən cəhətlər, onları ayıran cəhətlərdən çoxdu!»
• E l ç i n: «Əhli-qələm gərək böhtana yol verməsin, çirkabdan faydalanmasın!»
• Elçinlə Elçin və ədəbiyyat barədə söhbət
• Elçinin absurdu və gerçəkliyi
• «Mən vəzifədən yapışan adam deyiləm»
• Vəzifə müvəqqəti bir şeydir
• E l ç i n: «Mən həmişə sözü üzə demişəm»
• «Ədəbiyyat üçün qadağan olunmuş mövzu yoxdur»
• «Mən ikili həyat yaşayırdım»
• Peşəkar tənqidə necə gəldim
• XXI əsrdə görüşərik
• «Vilayət Quliyev qeyrətli vətəndaşdır»
• Rəsmi ideologiyanın buxovlarını qırdıq
• Tariximizin, ədəbiyyatımızın ilk nişanəsi
• Dövlət dili
• «Son beş ildə XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında hadisə hesab etdiyim bir əsər oxumamışam»
• «Vəzifədə olanda iqtidarı tərifləyib, çıxandan sonra söyən adamlardan deyiləm»
• O yeri biz tapa bilmərik
• İşgüzar səfər
• Mən insanın içərisindəki azadlığın tərəfdarıyam
• Yazmaq üçün xüsusi bir şəraitə ehtiyac duymuram
• «Birtərəfli kompromis yoxdur, əgər varsa, bu, məğlubiyyətdir»
• Nazim Hikmət haqqında
• E l ç i n: «Sən demə, təyyarənin səsi dünyanın ən gözəl səsiola bilərmiş...»
• İlk növbədə doğma dilin təəssübü çəkilməlidir
• E l ç i n: «Yuxu sonsuz ola bilməz...»
• E l ç i n: «Mən ilk növbədə yazıçıyam...»
• E l ç i n: «Mənim əsərlərim mənim daxili aləmimin ifadəsidir...»
• E l ç i n: «Bizim ədəbi prosesdə lümpençilik yaranıb... Dəhşət budur!»
• E l ç i n: «Yazıçılar Birliyinə hörmətlə yanaşmaq lazımdır»
• «Sara xatun» jumalının sorğusu
• E l ç i n: «Yazıçıların qurultayı ədəbiyyatımıza və ədəbi prosesə sahib çıxmalıdır»
• Elçin «Xəzər»in suallarına cavab verir
• E l ç i n: «Tarixə böhtan atmaq və xalqı təhqir etmək olmaz!»
• Söhbət

Filmoqrafiya

1. Əllər və rənglər (film, 1974)
2. Ömrün səhifələri (film, 1974)
3. Alıcının sərgüzəşti (film, 1976)
4. Arxadan vurulan zərbə (film, 1977)
5. Dantenin yubileyi (film, 1978)
6. Gözlə məni (film, 1980)
7. Şəlalə (film, 1981)
8. Gümüşü furqon (film, 1982)
9. Bağ mövsümü (film, 1985)
10. Humayın yuxusu (film, 1985)
11. Sahilsiz gecə (film, 1989)
12. Tikdim ki, izim qala. III film (film, 1998)
13. Bahar oğlu (film, 2004)
14. Milli bomba (film, 2004)
15. Bizim qəribə taleyimiz (film, 2005)
16. Mənə inanın! (film, 2007)
17. Mətbuat fədaisi (film, 2007)
18. Hökmdarın taleyi (film, 2008)
19. Üç zirvənin fatehi (film, 2008)
20. Silinməyən izlər... (film, 2011)
21. Mahmud və Məryəm (film, 2013)

Mənbə

• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 814.

Xarici keçidlər

• Səda - Xalq yazıçısı Elçinin doğum günüdür (13.05.2016)  (azərb.)
• "Sənətkarın taleyi"nin uğurlu səhnə həyatı