İbrahim mirzə Cahi

İbrahim mirzə Səfəvi Cahi ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺻﻔﻮﯼ
Əbül Fəth Sultan İbrahim mirzə
Xorasan bəylərbəyliyi  • Məşhəd hakimliyi 1555/1565 — 1562/1567
Qain hakimi 1562 — 1565
Səbzəvar hakimi 1567 — 1574
Eşikağasıbaşı 1574 — 1577
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1540
Vəfat tarixi	2.23.1577
Vəfat yeri	Qəzvin, Səfəvilər dövləti
Dəfn yeri	Məşhəd
Sülalə	Səfəvilər
Atası	Bəhram Mirzə Səfəvi
Anası	Zeynəbsultan xanım
Həyat yoldaşı	Gövhərşah sultan
Dini	Şiə İslam
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əbül Fəth Sultan İbrahim mirzə Səfəvi (aprel 1540 – 23 fevral 1577, Qəzvin) — Səfəvi şahzadəsi, şair.

Həyatı

1540-cı ilin aprel ayında doğulmuşdu. Atası Bəhram Mirzə Səfəvi, anası isə Şirvanşahlar nəslindən Zeynəbsultan xanım idi. 1556-cı ildə Məşhəd valisi təyin olunmuş, 1560-cı ildə I Təhmasibin qızı Gövhərşah sultan ilə evlənmişdi. 1562-ci ildə Ərdəbil hakimliyinə, daha sonra isə şahı əsəbiləşdirdiyi üçün Qain hakimliyinə təyin olundu. 1565-ci ildə yenidən Məşhəd valisi təyin edildi. 1567-ci ildə bu vəzifədən də çıxarılıb Səbzəvar hakimliyinə göndərildi və 1574-cü iləcən burada hakimliyə davam etdi. 1574-cü ildə Qəzvinə çağırıldı və eşikağasıbaşı təyin olundu. 2 il sonra Şah II İsmayılı dəstəklədiyi üçün möhrdar vəzifəsi verildi. 1577-ci ilin 23 fevralında elə Şah İsmayıl tərəfindən də öldürüldü.

Yaradıcılığı

Cahinin "Divan"ı

O, olduqca istedadlı şəxs idi. Ərəb, fars, cığatay ədəbiyyatını, yunan və şərq fəlsəfəsini, astronomiya, ilahiyyat və s. elmləri gözəl bilirdi. İbrahim Mirzə Cahinin fars və türkcə yazdığı şeirlərin həcmi 3.000 beytdən çoxdur. İran müəlliflərinin təzkirələrində onu şeirlərinə rast gəlinir. Qazi Əhməd Qumi "Xülasət əl-təvarixdə" Cahinin şeirlərinin 3.000 beytdən çox olduğunu qeyd edir. İbrahim mirzə Cahinin divanına arvadı Gövhərşah Banunun da şeir yazmağa təbi olub. Tarixi mənbələr İbrahim Mirzənin "Fərhəng İbrahim" adlı təzkirəsinin olduğunu təsdiq edirlər. Lakin bu təzkirə tam şəkildə əldə yoxdur. "Fərhəng İbrahim" təzkirəsində orta əsr şairləri, alimləri və incəsənət xadimləri haqqında qısa avtobioqrafik məlumatlar özünə yer tapıb. "Gahi" öz sarayında tez-tez "şairlər məclisi" də təşkil edirmiş.

2017-ci ildə azərbaycanlı filoloq Paşa Kərimov Almaniyada yaşayan azərbaycanlı həmvətəni Məhəmmədəli Hüseyninin köməyi ilə Şah İsmayıl Xətainin nəvəsi İbrahim Cahinin şeirlər toplusu divanının surətini əldə etmişdir.

Nizari-İsmaililərin başçısı Sədrəddin Ağa xanın İsveçrənin Cenevrə şəhərində yerləşən kolleksiyasından alınmış bu divanda şairin fars və Azərbaycan dillərində yazdığı şeirlər toplanmışdır. İbrahimin Cahinin Azərbaycandilli şeirlər toplusunda şifahi xalq ədəbiyyatı janrlarında yazılan şeirlər də vardır.

Hakimiyyətinin səciyyəvi cəhəti

Məşhəd hakimliyinə gətirildikdən sonra ona hərhansı bir qızılbaş tayfası təyin olunmadı. Əvəzində hər tayfadan 500 hərbçi onun əmrinə verildi. Bu, özü-özlüyündə lələ sisteminin ləğvi demək idi və bu Qızılbaşlara sərf etmirdi. 1564-cü ildə, buna reaksiya olaraq Qazax xan Təkəli üsyanı başladı. 10.000 qulam ilə birlikdə üsyana başlamış Qazax xan Təkəli tezliklə məğlub oldu və İbrahim mirzə yenidən şahın gözündə yüksələrək Səbzəvar hakimliyinə göndərildi.

Ailəsi

1560-cı ildə I Təhmasibin qızı Gövhərşah sultan ilə evlənmişdi. Yeganə övladı:

• Gövhərşad bəyim (1561–1614) — Məkkədə Əmir Nəsrəddin Hüseyn Şirazi ilə evlənmişdi.