Qızılhacılı məscidi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Qızıl Hacılı məscidi
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Gəncə
Yerləşir Təbriz küçəsi
Tikilmə tarixi 1877-ci il[1]
Üslubu Arran memarlıq məktəbi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qızıl Hacılı məscidiAzərbaycanın Gəncə şəhərində Qızılhacılı məhəlləsi yerləşən məscid. Məscid 1877-ci ildə məhəllə sakinləri tərəfindən tikilib.[2] Sovet işğalından sonra fəaliyyətini dayandırıb. Bina hazırda Nizami Gəncəvinin xatirə ev muzeyi kimi fəaliyyət göstərir.[3]

Haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]

XIX əsrin əvvəllərində Gəncə şəhərində əhalinin təbii artımı ilə yanaşı süni artım da çox idi. 1801-1802-ci illərdə Kaxetiya ruslar tərəfindən işğal edildikdən sonra Borçalı, Qazax, Şəmşəddil mahallarının əhalisi Gəncəyə köçməyə başlayır. Gəncəli Cavad Xan da onlara köməklik edərək köçkünləri şəhərin Böyük Bağman bölgəsində yerləşdirir. Borçalıdan gələnlər Böyük Bağmanda Qızıl Hacılı məhəlləsini salırlar. Məhəllənin sakinləri daha sonra burada özlərinə məscid tikirlər. Məscidə el arasında Şabanlı məscidi də deyirlər. Bu yəqin ki, məhəllədə yerləşən tayfa və tayfa başçısının adı ilə bağlıdır. Bundan başqa həmin adın bu binanı tikən və yaxud tikilməsinə təşəbbüs göstərən bir nəfərin adı ilə bağlı olduğunu da güman etmək mümkündür. Bayır divarının üstündəki lövhədə (miladi tarixi ilə 1884) 1209 rəqəmi göstərilmişdir ki, bu da məscidin tikilmə tarixidir. Məscid Gəncə üçün ənənəvi olan tikinti materiallarından: qırmızı kərpicdən tikilmişdir. Bina gümbəzlidir, gümbəzin üzərini örtən dəmirlər üç künc formadadır, üzərindəki kuzə və aypara 1980-ci ildə aparılan bərpa işlərinin nəticəsi olsa da, tarixi həqiqəti əks etdirir. Giriş qapısı üstündə tarixi yazılmış lövhə vurulmuşdur. Məsicidin fasadı müasir Təbriz küçəsində deyil, dalana tərəfdir. Qapının yan tərəfindən divarda ikitağlı oyuq, üstündə də həmin oyuqların formasını təkrar edən pəncərə vardır. Qapıdan kiçik dəhlizə, sonra isə kvadrat şəkilli ibadət salonuna girmək mümkündür. Hazırda salona bitişik və özünün xüsusi girişi ilə yanaşı ibadət salonuna birbaşa yolu olan dəhliz və köməkçi otaqlar müasir dövrün tikintilərindəndir. Məscidin içərisi gəclə suvanmışdır. İçərisində heç bir yazı yoxdur. Mehrabı yoxdur. Çox güman ki, Sovet işğalından sonra burada ateizm klubunu yerləşdirərkən dağıdılmışdır. Qızıl Hacılı Məscidi hazırda Təbriz küçəsində yerləşir. Nizami Gəncəvinin Xatirə Ev Muzeyi hal-hazırda bu məsciddə fəaliyyət göstərir.[3]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Qızıl Hacılı məscidi". ganja.az. 21 fevral 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 fevral 2020.
  2. Fərrux Əhmədov. Gəncənin tarix yaddaşı. Bakı: Şirvannəşr. 1998. səh. 205.
  3. 3,0 3,1 Sevinc Abdullayeva. "Azərbaycanın dövlətçilik və mədəniyyət tarixində Gəncənin yeri və rolu". 525-ci qəzet. 21 oktyabr 2014. 21 fevral 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 fevral 2020.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]