Bakıdakı heykəllərin siyahısı

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Bakı şəhərindəki heykəllərin siyahısı səhifəsindən yönləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Bu siyahı Bakıdakı heykəllər barədə məlumatları əhatə edir. Siyahıya Azərbaycanın paytaxtı Bakının küçələrində və ya meydanlarında, parklarında və ya xiyabanlarında yerləşən müstəqil heykəltaraşlıq əsərləri daxildir, bura həmçinin dağılmış heykəllər (kursiv xətlə yazılıb) də əlavə olunub. Siyahıya plastikdən hazırlanan və digər obyektlərin elementləri kimi düzəldilən əsərlər daxil edilməyib məsələn, fəvvarələri bəzəyən yada binalarda quraşdırılmış fiqurlar və ya kompozisiyalar. Siyahıya dekorativ park heykəlləri (sənət əsəri əhəmiyyətli olmayan heykəllər) və Bakı şəhər qəbiristanlıqlarında yerləşən qəbirüstü abidələr əlavə olunmayıb. Siyahıda həmçinin heykəltaraşlıq əsərləri sayılmayan müxtəlif xatirə tikililəri və ya abidələr yoxdur məsələn, xatirə daşları və ya işarələr, memarlıq abidələri, eləcə də postamentdə quraşdırılan müxtəlif texnika.

Görkəmli insanların heykəlləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Şəxs Tarix Yerləşdiyi yer Müəlliflər
(memarlar; heykəltaraşlar) 		Şəkil Qeyd
Mirzə Ələkbər Sabir
(məqaləsi) 		1922 Komunist küçəsi (indiki İstiqlaliyyət küçəsi (Bakı)).
Sabir bağı 		Yakov Keylixis;
Y. Sırıçev 		Bakıda ucaldılmış ilk heykəltaraşlıq abidəsidir və şairin vəfatının 10-cu ildönümü ilə əlaqədar olaraq inşa edildi. 1958-ci ildə bu heykəlin yerində Sabirin başqa heykəli qoyuldu. Köhnə heykəl isə Balaxanıda Sabirin adını daşıyan bağda, dərs dediyi məktəbin qarşısında qoyuldu.
26 Bakı komissarı
(məqaləsi) 		1923 26 Bakı komissarı meydanı (indiki Sahil bağı) Elizaveta Tripolskaya; İ. Paleviç 26 Bakı komissarının ölümünün 5-ci ildönümü ilə əlaqədar olaraq qoyulmuşdur. Abidə 1958-ci ildə başqa bir abidə ilə dəyişdirilmişdir.
Vladimir Lenin
(məqaləsi) 		1924 Stepan Razin qəsəbəsi (indiki Bakıxanov qəsəbəsi)
Mirzə Fətəli Axundov
(məqaləsi) 		1930 Əhməd Cavad, Bünyad Sərdarov və Lermantov (indiki Səid Rüstəmov) küçəsinin kəsişməsi
Axundov bağı 		Pinxos Sabsay
Sergey Kirov
(məqaləsi) 		1939 Kirov parkı (indiki Şəhidlər Xiyabanı) Pinxos Sabsay; Lev İlin Qara Yanvar faciəsindən sonra 20 yanvar və Qarabağ şəhidləri burada dəfn edildi. Kirovun heykəli isə götürüldü.
Həzi Aslanov
(məqaləsi) 		1948 Şəhidlər Xiyabanı Fuad Əbdürəhmanov;
L. Qansiorovskiy
Nizami Gəncəvi
(məqaləsi) 		1949 İstiqlaliyyət, Əhməd Cavad, Azərbaycan və İslam Səfərli küçələrinin kəsişməsi
Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyatı Muzeyinin qarşısı 		Fuad Əbdürəhmanov;
Sadıq Dadaşov, Mikayıl Hüseynov
Vladimir Lenin
(məqaləsi) 		1955 11-ci Qırmızı Ordu meydanı (indiki Azadlıq meydanı).
Hökumət Evinin qarşısı 		Cəlal Qaryağdı;
Lev Rudnev 		1991-ci ildə abidə Azərbaycan bayrağı ilə əvəz olundu.
Mirzə Ələkbər Sabir
(məqaləsi) 		1958 İstiqlaliyyət küçəsi
Sabir bağı 		Cəlal Qaryağdı;
Q. Əlizadə, А. İsmayılov 		1922-ci ildən 1958-ci ilə qədər abidənin yerində şairin başqa heykəli olub.
Xurşidbanu Natəvan
(məqaləsi) 		1960 Məhəmməd Əmin Rəsulzadə küçəsi ilə Əzizə Əliyeva küçəsinin kəsişməsi, "Azərbaycan" kinoteatrının qarşısı Ömər Eldarov;
E. İsmayılov, F. Leonteva
Üzeyir Hacıbəyov
(məqaləsi) 		1960 Şəmsi Bədəlbəyli küçəsi.
Azərbaycan Milli Konservatoriyasının qarşısında 		Tokay Məmmədov;
Q. Muxtarov
Səməd Vurğun
(məqaləsi) 		1961 Puşkin küçəsi Fuad Əbdürəhmanov;
Mikayıl Hüseynov
Məhəmməd Füzuli
(məqaləsi) 		1962 Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının qarşısı
Füzuli meydanı 		Tokay Məmmədov, Ömər Eldarov;
Q. Muxtarov
Mikayıl Müşviq
(məqaləsi) 		1968 İnşaatçılar prospekti Münəvvər Rzayeva;
Ş. Zeynalova
26 Bakı komissarı
(məqaləsi) 		1968 26 Bakı komissarı meydanı (indiki Sahil bağı) İbrahim Zeynalov, Nicat Məmmdov; Q. А. Ələsgətov, A. Hüseynov 2009-cu ildə abidə sökülüb.
Nəriman Nərimanov
(məqaləsi) 		1972 Nəriman Nərimanov prospekti Cəlal Qaryağdı;
T. Abdullayev, Qədimov
Mehdi Hüseynzadə
(məqaləsi) 		1973 Tbilisi prospekti ilə Bakıxanov küçəsinin kəsişməsi Fuad Əbdürəhmanov;
Mikayıl Hüseynov
Stepan Şaumyan
(məqaləsi) 		1975 Barinov küçəsi (indiki Yusif Səfərov küçəsi) ilə Telnov küçəsinin (indiki Xocalı prospekti) kəsişməsi Pinxos Sabsay;
Mikayıl Hüseynov
Məşədi Əzizbəyov
(məqaləsi) 		1976 Yasamal rayonu Tokay Məmmədov;
Q. Muxtarov 		1978-ci ildə heykəltaraş Oqtay Məmmədov heykələ görə SSRİ Dövlət Mükafatına layiq görülüb. Abidə 2009-cu ilin aprelin 25-dən 26-na keçən gecə götürülüb.
Karl Marks
(məqaləsi) 		1980 Lenin prospekti (indiki Azadlıq prospekti) ilə Mehdi Hüseyn küçəsinin kəsişməsi İbrahim Zeynalov; Mikayıl Hüseynov 1992-ci ildə abidə Bakı Partiya Komitəsinin binası həyətində saxlanılır (indiki İncəsənət muzeyinin ikinci binası)
Nəsimi
(məqaləsi) 		1980 Nizami küçəsiilə Səməd Vurğun küçəsinin kəsişməsi Tokay Məmmədov və İbrahim Zeynalov;
A.Hüseynov və Q. Muxtarov
Prokofi Caparidze
(məqaləsi) 		1980 Lenin prospekti (indiki Azadlıq prospekti) ilə Vaqif prospektinin kəsişməsi Ömər Eldarov; R. Əliyev Azərbaycanın müstəqilliyi qurulduqdan sonra abidə götürüldü və 2012-ci ildə yerində Koroğlu heykəli qoyuldu.
Cəfər Cabbarlı
(məqaləsi) 		1982 Azadlıq prospekti, "28 May metrostansiyası" Mirəli Mirkazımov;
Yusif Qədimov
Həsən bəy Zərdabi
(məqaləsi) 		1983 İçərişəhər, Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının Baş Redaksiyasının binasının qarşısı Elmira Hüseynova;
Z. Quliyeva
Ayna Sultanova
(məqaləsi) 		1985 Atatürk prospekti Münəvvər Rzayeva
Şah İsmayıl Xətai
(məqaləsi) 		1993 Yusif Səfərov küçəsi ilə Mehdi Mehdizadə küçəsinin kəsişməsi İbrahim Zeynalov, Z. Mehdiyev;
P. Hüseynov, Q. Əliyev
Hüseyn Cavid
(məqaləsi) 		1993 Hüseyn Cavid prospekti, Milli Elmlər Akademiyasının qarşısında, Hüseyn Cavid parkı Ömər Eldarov;
Yusif Qədimov, Rasim Əliyev
Yusif Məmmədəliyev
(məqaləsi) 		1998 İstiqlaliyyət küçəsi, İsmailiyyə Sarayının yanı Akif Əsgərov;
E. Əsədov
Xaqani Şirvani
(məqaləsi) 		2000 Nizami küçəsi İbrahim Zeynalov
Aleksandr Puşkin
(məqaləsi) 		2001 Puşkin küçəsi Yuriy Arexov
Əzim Əzimzadə
(məqaləsi) 		2002 İçəri Şəhər, İncəsənət parkı Ömər Eldarov Abidənin inşası 1980-ci ildə Lenin Sarayının (indiki Heydər Əliyev adına Saray) yanındadı bağda başlanmışdır. Lakin rəsmi açılış 2002-ci ilin martında Mstislav Rostropoviçin Bakıya səfəri münasibətilə keçirilib. Dekabr 2011-ci ildə abidə İçəri Şəhərə köçürülüb.
Tofiq Bəhramov
(məqaləsi) 		2004 Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionun qarşısı Məmməd Nicat Salaxov
Heydər Əliyev
(məqaləsi) 		2005 Heydər Əliyev Sarayının qarşısı, Heydər Əliyev parkı Salavat Çerbakov və Mixayil Noqin Abidənin müəlliflərindən biri Mehriban Əliyevadır. Abidə Moskvada qranit və tuncdan hazırlanıb.
Corce Enesku
(məqaləsi) 		2007 8-ci mikrorayon meydanında Natiq Əliyev
Əlişir Nəvai
(məqaləsi) 		2008 Azadlıq prospekti ilə Nəcəf Nərimanov prospektinin kəsişməsi Heykəl Özbəkistanda yerli heykəltaraşlar tərəfindən hazırlanıb. Lakin özül Azərbaycanda hazırlanıb.
Taras Şevçenko
(məqaləsi) 		2008 Azadlıq prospekti 91/23 İqor Qreçanik
Atatürk
(məqaləsi) 		2010 Səməd Vurğun küçəsi ilə Bakıxanov küçəsinin kəsişməsi
Türkiyə səfirliyinin qarşısı 		Ömər Eldarov
Zivər bəy Əhmədbəyov
(məqaləsi) 		2011 "Nizami metrostansiyası", Zivər bəy Əhmədbəyov parkı Natiq Əliyev
Abbasqulu ağa Bakıxanov
(məqaləsi) 		2011 Bakıxanov qəsəbəsi
Volfqanq Amadey Motsart
(məqaləsi) 		2011 Natiq Əliyev; Çingiz Fərzəliyev
Fikrət Əmirov
(məqaləsi) 		2011 Üzeyir Hacıbəyov küçəsi Namiq Dadaşov
Koroğlu
(məqaləsi) 		2012 Azadlıq prospekti ilə Vaqif prospektinin kəsişməsi Tokay Məmmədov Heykəl Prokofi Caparidzenin heykəlinin yerində qoyulub.
Bülbül
(məqaləsi) 		2012 Bülbül küçəsi ilə Nizami küçəsinin kəsişməsi Akif Əsgərov
Nikola Tesla
(məqaləsi) 		2013 Azadlıq prospekti ilə Süleyman Rəhimov küçəsinin kəsişməsi Ömər Eldarov;
Sənan Salamzadə
Qara Qarayev
(məqaləsi) 		2014 28 May küçəsi Fazil Nəcəfov
Rəşid Behbudov
(məqaləsi) 		2016 Rəşid Behbudov küçəsində Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrının qarşısında Fuad Salayev
Niyazi
(məqaləsi) 		2017 Niyazi küçəsi Ömər Eldarov; Elbay Qasımzadə
Albert Aqarunov
(məqaləsi) 		2019 Nərimanov rayonu Ömər Eldarov; Zamik Rzayev, Rahib Qarayev
Hacı Zeynalabdin Tağıyev
(məqaləsi) 		2022 Səbail rayonu Xanlar Əhmədov
Müslüm Maqomayev
(məqaləsi) 		2022 Səbail rayonu Ömər Eldarov
Çingiz Aytmatov
(məqaləsi) 		2024 Natiq Əliyev

Büstlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Şəxs Ucaldıldığı il Yerləşdiyi yer Müəlliflər
(memarlar; heykəltaraşlar) 		Şəkil Qeyd
Karl Marks
(məqaləsi) 		1920 Karl Marks meydanı (indiki Fəvvarələr meydanı) Yakov Keylixis
Fridrix Engels
(məqaləsi) 		1920 Bakı bulvarı Abidənin üzərində Ərəb hərfləri ilə Azərbaycan dilində "Engels" yazılıb
Boris Vannikov
(məqaləsi) 		1982 Bayıl qəsəbəsi
Ramiz Kərimov
(məqaləsi) 		1980 Nizami rayonu, Rüstəm Rüstəmov küçəsi
Müslüm Maqomayev
(məqaləsi) 		İstiqlaliyyət küçəsi Ömər Eldarov
Həbibulla Hüseynov
(məqaləsi) 		İbrahimpaşa Dadaşov küçəsi
Həzi Aslanov
(məqaləsi) 		Həzi Aslanov qəsəbəsi
Yusif Məmmədəliyev
(məqaləsi) 		Xocalı prospekti, Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun qarşısında
Dmitri Mendeleyev
(məqaləsi) 		Xocalı prospekti, Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun qarşısında
Əliağa Vahid
(məqaləsi) 		1990 İçərişəhər Rahib Həsənov, Natiq Əliyev;
Sənan Salamzadə 		Abidə birinci dəfə Əliağa Vahid bağında (filarmoniyanın qarşısında) qoyulub. 2008-ci ildə yeri dəyişdirilərək İçərişəhərdə qoyulub.
Qafur Məmmədov
(məqaləsi) 		Bayıl qəsəbəsi
Gültəkin Əsgərova
(məqaləsi) 		Nərimanov rayonu
Eldar Xəlilov
(məqaləsi) 		1990 Bakıxanov qəsəbəsi

Barelyeflər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Şəxs Ucaldıldığı il Yerləşdiyi yer Müəlliflər
(memarlar; heykəltaraşlar) 		Şəkil Qeyd
Sevil Qazıyeva
(məqaləsi) 		1970 Bakıxanov küçəsi, Rusiya səfirliyinin qarşısı Münəvvər Rzayeva;
Ş. Zeynalov 		2002-ci ildə yenidən qurulub
Rixard Zorge
(məqaləsi) 		1981 Səməd Vurğun və Vaqif küçələrinin kəsişməsi, eyniadlı park Vladimir Siqal
Rasim Əliyev, Leonid Pavlov, Y. Dubovdur

Abidələr

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Ad Ucaldığı il Yerləşdiyi yer Müəlliflər
(memarlar; heykəltaraşlar) 		Şəkil Qeyd
"Azad qadın" 1960 Şıxəli Qurbanov küçəsi ilə Cəfər Cabbarlı küçəsinin ayrıcında Fuad Əbdürəhmanov Azad qadın çadrasını atır
"Bakı fəhləsi" 1930 M. Əliyev küçəsi ilə R. Rüstəmov küçəsinin kəsişməsində Stepan Erzya Birinci dəfə abidə Azadlıq meydanında (sonralar 26 Bakı komissarı parkı adlandırıldı) qoyuldu, sonra isə yeri dəyişdirilərək Nobel prospektində (əvvəlki Fəhlə Pprospekti) qoyuldu.
11-ci qızıl ordu abidəsi 1980 Yasamal rayonu, "11-ci Qızıl ordu meydanı" metrostansiyasının (indiki 20 Yanvar) qarşısında Tokay Məmmədov;
А. Surkin 		20 Yanvar faciəsindən sonra bu abidə götürülmüş, yerində isə 2010-cu ildə 20 Yanvar qurbanlarının abidəsi qoyulmuşdur
Böyük Vətən müharibəsində həlak olmuşların xatirəsinə ucaldılmış abidə Rixard Zorge parkı Əvvəlcə abidə Nəsimi Rayon İcra Hakimiyyətinin binasının qarşısında yerləşirdi. 2012-ci ilin yanvarında İcra Hakimiyyətinin yeni binasının tikintisi ilə əlaqədar olaraq abidə sökülərək Riçard Sorge adına parkda qoyulmuşdur[1]
"Azad olunmuş enerji abidəsi" 1998 Tbilisi prospekti Georgi Caparidze; Qasımzadə[2]
Əbədi məşəl[3] 1998 Şəhidlər Xiyabanı
Bakıda Xocalı soyqırımı abidəsi 2008 Şah İsmayıl Xətai metrostansiyasının qarşısındakı Xocalı parkı Teymur Rüstəmov, Aslan Rüstəmov və Mahmud Rüstəmov Abidə 1992-ci il Xocalı qətliamının qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmışdır. Abidənin yerində 1993-cü ildə yaradılan və ölçüsü ilə indikindən daha kiçik bir başqa abidə var idi[4]
20 Yanvar abidə-kompleksi 2010 Yasamal rayonu ərazisində, Həsən bəy Zərdabi və Müzəffər Həsənov küçələrinin kəsişməsində, "20 Yanvar" metro stansiyası yaxınlığında Cavanşir Dadaşov, Azad Aliyev;
Ədalət Məmmədov 		Sovet İttifaqı dağılmazdan öncə Bakıdan şimala gedən magistral yolun girəcəyində XI Qızıl Ordu dairəsi var idi. 20 Yanvar faciəsindən sonra bu abidə yığışdırıldı[5]
“Kitabi-Dədə Qorqud” abidəsi 2013 Nərimanov rayonu, "Dədə Qorqud parkı" Görüş Babayev Abidə Kitabi-Dədə Qorqud dastanına həsr edilib

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ "Новое пристанище памятника павшим в войне 1941–45 гг. в Баку". 2021-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-21.
  2. ↑ "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin "Azad olunmuş enerji" abidəsinin açılışı mərasimində nitqi — Bakı, Tbilisi prospekti, 9 may 1998-ci il". 10 August 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 April 2017.
  3. ↑ ""Əbədi Məşəl" abidəsi qəhrəmanlıq və rəşadətin əbədiləşən təsviridir". 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-22.
  4. ↑ "К годовщине Ходжалы в Баку будет открыт обновленный памятник "Ана Харайи"". 2014-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-21.
  5. ↑ "20 Yanvar faciəsi". 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-22.

Həmçinin bax

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Bakıdakı_heykəllərin_siyahısı&oldid=7900613"