Elmi bir sahənin atası və ya anası hesab olunan şəxslərin siyahısı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Bu siyahıda elmi sahələrin atası və ya anası hesab olunan şəxslər yer alır.

Ümumi elm[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər
 Əsas
Elm (müasir) Qalileo Qaliley (1564–1642)[1]
[2][3] 		Təcrübələrin elmdə sistemli istifadəsi və elmi metodika, fizika və müşahidə astronomiyasına verdiyi töhfələr üçün
Elm (qədim) Fales (Miletli) (e.ə 624/623 — e.ə 548/545)[4][5] Mifologiyaya müraciət etmədən təbiət hadisələrini izah etməyə çalışması

Təbiət elmləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Biologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Bakteriologiya Robert Kox (1843–1910) /

Ferdinand Kon (1828–1898)[6] / Lui Paster (1822–1895)

Bakteriyaların dəqiq və düzgün təsvirlərini ilk dəfə vermək..
Antoni van Levenhuk (1632–1723)[7]
Biocoğrafiya Alfred Rassel Uolles (1823–1913) "Tez-tez Biocoğrafiyanın atası kimi təsvir olunan Uolles, insan fəaliyyətinin təbiət aləminə təsirini göstərir."[8]
Biologiya Aristotel (e.ə 384 — e.ə 322)
Botanika Teofrast (e.ə 371 — e.ə 287)
Çeleniologiya Arçi Karr (1909–1987) [9][10][11][12][13]
Ekologiya Karl Linney (1707–1778)  /

Ernst Hekkel (1834–1919)  / Yeugenius Varninq (1841–1924)[14]

Linney Təbiətin İqtisadiyyatı adlandırdığı erkən bir ekologiya sahəsininin əsasını qoydu (1772), Hekkel "ekologiya" terminini yaratdı (almanca: Oekologie, Ökologie) (1866), Varninq bitki ekologiyasına dair ilk kitabın müəllifidir.Plantesamfund (1895).
Müasir maral idarəçiliyi Olaus Murye (1889–1963)[15]
Entomologiya Yan Svammerdam (1637–1680) [16]
Yohan Kristian Fabriçi (1745–1808)[17] Fabriçi 10000-dən çox həşərat və Linneyin təsnifat sistemi haqqında məlumatları təsvir edərək yayımladı.
Uilyam Körbi (1759–1850) [18]
Etologiya Nikolas Tinbergen (1907–1988)
Karl fon Friş (1886–1982)
Konrad Lorenz (1903–1989) 		Müasir etologiya intizamının 1930-cu illərdə birliklə işləmiş və 1973-cü ildə Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı almış bu üç şəxsin əsərləri əsasında başa düşüldüyü hesab olunur.[19]
Çarlz Darvin (1809–1882)[20][21][22] Növlərin mənşəyi (1859).
Genetika Qreqor Mendel (1822–1884) Noxud bitkilərindəki xüsusiyyətlərin mənşəyini araşdırması üçün[23] (Nəşr:1865–66).
Uilyam Betson (1861–1926) Mendelizmin tərəfdarı.[24]
Herpetologiya Con Eduards Holbruk (1796–1871) Bir çoxları tərəfindən Herpetologiyanın atası sayılır"[25][26]
İxtiologiya Peter Artedi (1705–1735) [27]
Lixenologiya Erik Axarius (1757–1819) [28]
Mikrobiologiya Antoni van Levenhuk (1632–1723) / Lui Paster (1822–1895)[29] Mikroskopik olaraq su mikroorqanizmləri ilk müşahidə edən və bakteriyaları ilk görmələri üçün
Molekulyar biologiya Laynus Polinq (1901–1994) [30]
Molekulyar biofizika Gopalasamudram Narayana İyer Ramaçandran (1922–2001)[31] Dünyanın ilk Molekulyar biofizika vahidini qurdu (1970).
Paleontologiya Leonardo da Vinçi (1452–1519)
Jorj Küvye (1769–1832) 		[32]
Parazitologiya Françesko Redi (1626–1697) Təcrübə biologiyasının qurucusu və qurdların milçək yumurtalarından gəldiyini nümayiş etdirərək spontan nəsil nəzəriyyəsinə meydan oxuyan ilk şəxs.[33]
Protozonologiya Antoni van Levenhuk (1632–1723)[34] Protozozların ilk düzgün təsviri
Taksonomiya Karl Linney (1707–1778)[35] Elmi aləmdə hər kəs tərəfindən qəbul edilən canlı orqanizmlərin adlandırma sistemini yaratdı.
Virusologiya Dmitri İvanovski (1864–1920)
Martin Beyerink (1851–1931) 		Virusu kəşf edən ilk şəxslər(1892).
Zoologiya Aristotel (384–322 BC) Heyvanların müxtəlifliyi, quruluşu və davranışları haqqında verdiyi töhfələr

Kimya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Atom teoriyası (erkən) Demokrit (beə 460–370)[36] Kosmologiyada atomizmin banisi.
Atom teoriyası (müasir) Rucer Boşkoviç (1711–1787)[37] Atom nəzəriyyəsinin ilk ardıcıl təsviri.
Con Dalton (1766–1844)[38] Atomun daha mürəkkəb quruluşlar üçün blok kimi ilk elmi təsviri.
Kimyəvi termodinamika (müasir) Qilbert Lyuis (1875–1946) /

Cozayya Uillard Gibbs (1839–1903) / Merl Randal (1888–1950) / Eduard Guggenheym (1901–1970)[39]

Termodinamika və kimyəvi maddələrin sərbəst enerjisi (1923) və Willard Gibbs Metodları ilə Müasir Termodinamika (1933) ilə kimya termodinamikasının istifadəsinə böyük töhfə verdi
Kimya (erkən) Cabir ibn Həyyan 721- 815)[40][41][42][43] Təcrübə üsulunu İslam kimyagərliyinə gətirdi.
Kimya (müasir) Antuan Loran Lavuazye (1743–1794)[44] Kimyanın elementləri (1787)
Robert Boyl (1627–1691)[44] Skeptik kimyaçı (1661)
Yens Yakov Bertselius (1779–1848)[45][46] Kimyəvi nomenklaturanın inkişafı(1800s)
Con Dalton (1766–1844)[44] Atom nəzəriyyəsinin canlanması (1803)
Yaşıl kimya Pol Anastas (born 1962)[47] Təhlükəli olmayan və ətraf mühitə zərərsiz kimyəvi maddələrin dizaynı və istehsalı.
Nüvə kimyası Otto Han (1879–1968)[48]
Kimyəvi elementlərin dövri sistemi Dmitri Mendeleyev (1834–1907)[49] O dövrdə bilinən 66 elementi dövri fasilələrlə atom çəkisinə görə düzmüşdür(1869).
Fiziki kimya Mixail Lomonosov (1711–1765) Fiziki kimya mühazirələrini ilk oxuması və fiziki kimya terminini ilk dəfə işlətməsi(1752).
Yakob Vant-Hoff (1852–1911) Yakob Vant-Hoff fiziki kimya intizamının banilərindən biri sayılır. .[50][51][52]
Svante Arrenius (1859–1927)[53] Fiziki kimya üçün nəzəri təməlin çox hissəsini hazırladı. Heterogen maddələrin tarazlığı haqqında (1876), Kimyəvi proseslərin termodinamikası (1882).
Vilhelm Ostvald (1853–1932) "Vilhelm Ostvald fiziki kimya intizamının qurucularından biri hesab olunur ."[54]
Hermann fon Helmholtz (1821–1894)

Yer haqqında elmlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Geokimya (müasir) Viktor Qoldşmidt (1888–1947) Elementlərin "Qoldşmidt təsnifatını" inkişaf etdirməsi üçün
Geodeziya (Erkən) Eratosfen (beə. 276–195/4)[55][56] Coğrafiya sözünü ilk dəfə olaraq işlədib
Geodeziya (müasir) Əl-Biruni (973–1050)[57][58]
Geologiya (müasir)
  • Müasir geologiyanın əsas prinsiplərini müəyyənləşdirməsi üçün.
  • Formalizm və Plutonik nəzəriyyənin formalaşdırılması üçün.
Geotexniki mühəndislik Karl fon Terzaqi (1883–1963)[61]
Limnologiya Corc Evelin Haçinson (1903–1991) [62]
Mineralogiya Qeorqius Aqrikola (1494–1555) [63]
Metyu Fontey Mori (1806–1873) [64]
Tektonik plitələr Alfred Vegener (1880–1930)
Akustik okeanoqrafiya Leonid Brexovski (1917–2005) [65]
Stratiqrafiya Nikolas Steno (1638–1686) [59]
Speleologiya Eduard Alfred Martel (1859–1938) Mağara sistemlərinin ilk sistematik tədqiqinə başladı və speleologiyanı geologiyadan ayrı bir sahə olaraq tanıtdı.

Tibb və Fiziologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Anatomiya (müasir) Marçello Malpigi (1628–1694)
Biofizika Rene Dyutroşe (1776–1847) Osmosların kəşfi
Herman fon Helmholtz (1821–1894) Eşitmə və görmənin izahı
Biomexanika Xristian Vilhelm Braun (1831–1892) İlk dəfə insan yerişinin metodologiyasını təsvir etmək
Bioelektromaqnetika Luici Qalvani (1737–1798) İlk dəfə 1780-ci ildə bir sıra təcrübələr yolu ilə heyvan elektrik enerjisini kəşf etdi.
Kardiovaskular fiziologiya İbn ən-Nəfis (1213–1288) Qan dövranı və ürək-damar fiziologiyasının atası.[66][67][68]
Koqnitiv psixoterapiya Aaron Bek (doğum 1921)
  • "Son 50 ildə psixoterapiyanın ən əhəmiyyətli inkişaflarından biri olan koqnitiv terapiyasının atası hesab olunur"[69]
  • Ölümsüzlük perpektivi (1962)
Krionika Robert Ettinqer (1918–2011) 1962 , Ölümsüzlük perspektivi [70]
Elektrofiziologiya Emil du Bois-Reymond (1818–1896) Potensial sinir hərəkətinin kəşfi
Reanimatologiya
Epidemiologiya (müasir) Con Snou (1813–1858) İctiami intervyu və xəritələşmə vasitəsi ilə 1854 Broad Street vəba xəstəliyinin səbəbini müəyyənləşdirmək
Mədə-bağırsaq fiziologiyası Uilyam Bomont[74] (1785–1853)
Ginekologiya Ceyms Marion Sims (1813–1883) [75][76]
Histologiya Marçello Malpigi (1628–1694)
İnsan bədəni (müasir) Andreas Vezali (1514–1564)[77] De humani corporis fabrica (1543)
Tibbi genetika ViKtor Makkyusik (1921–2008)[78] İnsanda Mendelyan Varislik (1966-dan etibarən nəşr olunur)
Tibb (qədim)
  • Ölümündən sonrakı tarixi əfsanələr, az dəlil ilə
  • Charaka Samhitā-nı yazması və Ayurveda tibbi sistemini qurması.
  • Hippokrat andı vasitəsilə həkimlər üçün peşə tətbiqetmələrini təyin etdi.
Tibb (müasir)
Neyrocərrahiyyə Harvi Kuşinq[83] (1869–1939) 20-ci əsrin əvvəllərində beyin əməliyyatı ilə əlaqəli riskləri əhəmiyyətli dərəcədə azaldan texnikanı inkişaf etdirdi.[83]
Qidalanma (müasir)
  • Müasir qidalanmanın atası hesab olunan Yustus fon Lixrix mükəmməl körpə qidasını inkişaf etdirdi,[84]
  • Lavuazye Müasir Kimyanın atası kimi tanınmaqla yanaşı, insan bədənində meydana gələn maddələr mübadiləsini kəşf edən ilk şəxs olaraq Müasir qidalanmanın da atası sayılır [85]
Transplantasiya Tomas Starzl[86] (1926–2017) İlk insan qaraciyər transplantasiyasını həyata keçirmiş və Orqan qorunması və transplantasiya sahəsində böyük inkişafın səbəbkarı olmuşdur.
Ortopedik cərrahiyyə (müasir) Hyu Ouen Tomas[87] (1834–1891) Müalicədə istirahətin vacibliyini vurğulamış, ortopedik cərrahiyyədə bir çox yeniliyin səbəbkarı olmuşdur. Xüsusilə atelllərin istifadəsi ilə məşhurdur.
Psixologiya (Təcrübi) Vilhelm Vundt[88](1832–1920) Psixoloji tədqiqatlar üçün ilk laboratoriyanı qurdu.
Pediatriya Məhəmməd ibn Zəkəriyə əl-Razi[89] (854–925) "Uşaqların xəstəlikləri" kitabını yazaraq pediatriyanı ilk dəfə müstəqil sahə kimi göstərib
Fiziologiya Fransua Majandi (1783–1855) Précis élementaire de Physiologie (1816)
Bədən tərbiyəsi Bernar Makfadden (1868–1955) [90]
Estetik cərrahiyə Sushruta Samhita əsərini yazıb
Psixoanaliz Ziqmund Freyd (1856–1939) [93]
Psixofizika Psixofizikanın Elementləri (1860)
Kosmik tibb Hubertus Struqhold (1898–1986) "Verner fon Braundan sonra Amerika hökumətində işləyən ən yaxşı nasist alimi idi və sonradan NASA tərəfindən" kosmik təbabətin atası kimi adlandırıldl"

[95]

Cərrahiyyə (qədim) Şuşruta[91][92] (sixth century?) Sushruta Samhita əsərini yazıb(878)
Cərrahiyyə (müasir)
  • Al-Tasrif (1000 ).
  • Chirurgia magna
  • Cərrahi texnikalarda, xüsusilə də yaraların müalicəsində öncül[98]
  • Cərrahiyyəyə eksperimental, elmi yanaşma.[99][100]
  • Karbolik turşusunun antiseptik kimi istifadəsi.[101][102]
  • ABŞ-da rezidentura sisteminin tətbiqi.[103]
Toksikologiya Parasels (1493/4–1541) [104]

Fizika və astronomiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Akustika Ernst Kladni[105] Titrəmə plitələrində vacib tədqiqat üçün
Nüvə silahı Enriko Fermi
Robert Oppenheymer
Lesli Qrovs
Eduard Teller 		Manhetten layihəsidəki rollarına görə
Aerodinamika Nikolay Jukovski
Corc Keylli[106]
 Jukovski ilk dəfə hava axını tədqiqatını həyata keçirib və aerodinamik liftin mənşəyini riyazi cəhətdən izah edən ilk mühəndis alim idi. Keyli isə , uçuşun nəzəri cəhətlərini araşdırdı və ilk təyyarənin yaradılmasından bir əsr əvvəl uçuşla bağlı təcrübə keçirdi.
Mülki mühəndislik Con Smiton[107]
Klassik mexanika İsaak Nyuton (bani)[108] Philosophiae Naturalis Principia Mathematica əsərində mexaniki sistemin hərəkət qanunlarını və cazibə qanununu təsvir etmişdir.(1687)
Elektrodinamika Andre Mari Amper[109] Kitab: Memoir on the Mathematical Theory of Electrodynamic Phenomena, Uniquely Deduced from Experience (1827)
Energetika Cozayya Uillard Gibbs[110] On the Equilibrium of Heterogeneous Substances (1876)
Eksperimental fizika (banisi) İbn əl-Haytəm[111][112] Optika kitabı (1021) əsərində Fizikaya eksperimental metod tətbiq etdiyi üçün
Meteoritika Ernst Kladni[113] Qərb düşüncəsində (1794-cü ildə) ilk dəfə meteorların kosmosdakı qayalar olduğu barədə fikir yayımladı.[114]
Müasir astronomiya Nikolay Kopernik[115] "Göy cisimlərinin fırlanması haqqında" (1543) əsərində ilk açıq heliosentrik modeli inkişaf etdirdi
Nüvə fizikası Ernest Rezerford[116] Rezerford atomu modelinin inkişafı üçün (1909)
Nüvə elmi Mariya Küri
Pyer Küri[117]
Optika İbn əl-Haytəm[118] "Optika kitabı" (1021) əsərində görmənin düzgün izahı və işıq və optika üzrə ilk təcrübələr həyata keçirdiyi üçün
Fizika (qədim) İbn əl-Haytəm[119]
Frensis Bekon[120] 		Nəzəri fərziyyələri yoxlamaq və induktiv fərziyyələri əsaslandırmaq üçün eksperimental nəzarət üsullarını inkişaf etdirdi. Novum Organum (1620)əsərində Bekon metodunun inkişafına görə
Fiziki kosmologiya Jorj Lemetr (banisi)

Albert Eynşteyn
Henrietta Livitt[121]
Edvin Habbl[121]

Jorj Lemetr "Böyük Partlayışın Atası" və indi Habbl qanunu olaraq bilinən qanunu etməsinə , Livitt Habbl qanunundan sonra qalaktik məsafələri təyin etmək üçün Çefeid dəyişənlərini kəşf etməsinə görə,Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsi ilə ümumiyyətlə kosmologiyanın nəzəri təməli kimi tanınır.
Fizika (müasir) Qalileo Qaliley[122] Eksperimental fizikadan geniş istifadəsi və ümumi yaratdığı inkişafa görə (teleskop)
Plazma fizikası Irvinq Lenqmur
Hannes Alfen[123] 		Lenqmur ilk dəfə ionlaşmış qazı plazma kimi təsvir etdi və əsas plazma titrəmələrini, Lenqmur dalğalarını müşahidə etdi.
Alfen isə, maqnetohidrodinamikanı inkişaf etdirərək plazmanın nəzəri təsvirinə öncülük etmişdir.
Kvant mexanikası Maks Plank[124] Elektromaqnit enerjisinin yalnız kəmiyyət şəklində yayıla biləcəyini bildirdi
Nisbilik nəzəriyyəsi Albert Eynşteyn (banisi)[125] Xüsusi nisbilik (1905) və ümumi nisbilik (1915)
Sim nəzəriyyəsi Leonard Sasskind 2003-cü ildə ilk dəfə Sim nəzəriyyəsi ideyasını tədqim etdi.
Kosmik uçuş Robert Qoddard
Konstantin Siolkovski
Herman Obert 		Qoddard ilk maye yanacaqlı roketi buraxdı.
Siolkovski isə Siolkovski raket tənliyini yaratdı.
Termodinamika Sadi Karno (banisi)[126] On the Motive Power of Fire and Machines Fitted to Develop that Power (1824)

Formal elmlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Riyaziyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Cəbr Əl-Xarəzmi[127] Brahmaqupta[128]
İskəndəriyyəli Diofant[129][130] 		Əl-Cəbr əsərindəki kvadrat tənliklərin həllinin tam ekspozisiyası və cəbri müstəqil bir intizam olaraq tanımasına görə.

Aritmetika əsərində ilk dəfə simvolizmdən istifadə

Cəbr topologiyası Anri Puankare[131] 1895-ci ildə nəşr olunmuş Analysis Situs-da ,[132]

indi cəbri topologiyasının bir hissəsi hesab olunan homotopiya və homologiya anlayışlarını təqdim edir.

Riyazi analiz Auqusto Koşi[133]
Karl Vilhelm Veyerştrass[134]
Analitik həndəsə Rene Dekart
Pyer Ferma[135] 		Karteziyan koordinant sisteminin ixtirası üçün
Hesablama(Calculus) İsaak Nyuton[136]
Qotfrid Leybnits
Klassik analiz Sangamagrama Madhava[137] Trigonometrik funksiyaların Teylor sırası genişləndirmələrini inkişaf etdirmişdir
Kompyuter elmləri Çarlz Bebbic
Alan Turinq 		Turinq, müasir kompüter prinsipini və demək olar ki, bütün müasir kompüterlərin istifadə etdiyi saxlanılan proqram konsepsiyasını icad etdi. Bebbic isə kompüter elmləri tarixində kompüterin ilk öncülü olaraq göstərilir.
Kompyuter proqramlaşdırması Ada Lavleys Çarlz Bebbicin təklif etdiyi mexaniki ümumi təyinatlı Analitik Mühərrik kompüterində işləyib
Kriptoanaliz Əl-Kindi[138][139][140] Tezlik analizinə əsaslanan ilk kod qırılma alqoritmini hazırlayıb. Statistikaya dair ətraflı müzakirələrdən ibarət olan "Kriptoqrafik mesajların deşifrə edilməsinə dair əlyazma" adlı bir kitab yazıb.
Tərsimi həndəsə Monj Qaspar[141]
(banisi) 		İki ölçülü müstəvidə üçölçülü virtual məkan yaradan qrafik protokol hazırladı
Fraktal həndəsə Benua Mandelbrot
Həndəsə Evklid[142] Evklidin Elementləri Evklid həndəsəsinin prinsiplərini bir çox aksiomdan çıxardı.
Qraf nəzəriyyəsi Leonard Eyler[143] Bax:Köniqsberqin 7 körpüsü
İtalyan cəbr həndəsəsi məktəbi Korrado Seqre[144] Cəbri həndəsəni inkişaf etdirən nəşrlər və yetişdiyi tələbələr üçün
Müasir cəbr Emmi Nöter[145] Kommutativ halqanın ilk ümumi təriflərini vermiş və topologiyanın cəbri şəkildə öyrənilməsini təklif etmişdir.[146] Assosiativ cəbrlərin quruluş nəzəriyyəsini birləşdirmidir.[147]
Qeyri-Evklid həndəsə Yanoş Boyyay,
Nikolay Lobaçevski[148] 		Evklidin V postulatının doğru olmadığı hiperbolik həndəsinin müstəqil inkişafı
Ədədlər nəzəriyyəsi Pifaqor[149]
Ehtimal Cerolamo Kardano, Pyer Ferma, Blez Paskal, Xristian Hüygens[150] Ferma və Paskal, Hüygensin haqqında ilk kitabı yazdığı ehtimal nəzəriyyəsini birlikdə qurdu.
Proyektiv həndəsə Jerar Dezarq[151](founder) Sonsuz uzaqda olduğu vəziyyətdə itən nöqtələrin istifadəsi
Tenzor analizi Qreqorio Riççi-Kurbastro[152]
(founder) 		Kitab: Mütləq Diferensial Hesablama
Triqonometriya Hipparx[153][154] İlk trigonometrik cədvəli qurması
Vektor Cəbri, Vektor analizi Cozayya Uillard Gibbs[155]
Oliver Hevisayd[156]
 Cəbrdə və hesablamada vektorların inkişafı və istifadəsi üçün

Sistem nəzəriyyəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Xaos nəzəriyyəsi Anri Puankare[157]
Meri Kartrayt[158][159]
Edvard Norton Lorenz[160] 		Puankerenin üç cisim problemi üzərində işi, xaotik dinamik sistemin ilk kəşf edilmiş nümunəsidir. Kartrayt, xaosla dinamik sistemlərin ilk riyazi analizini etdi.
Kibernetika Norbert Viner[161] Kitab: Kibernetika: Və ya heyvan və maşın arasında idarə və kommunikasiya. 1948.
Dinamik proqramlaşdırma Riçard Belman
Qeyri-səlis məntiq Lütfi Zadə
İnformasiya nəzəriyyəsi Klod Şennon[162] Məqalə: Riyazi Kommunikasiya Nəzəriyyəsi (1948)
Optimal nəzarət Artur E. Bryson[163] Kitab: Tətbiq olunan optimal nəzarət[164]
Robust nəzarət Corc Zames H sonsuzluq nəzarəti.
Sabitlik nəzəriyyəsi Aleksandr Lyapunov Lyapunov funksiyası
Sistem dinamikası Cey Rayt Forrester[165] Kitab: Sənaye dinamikası (1961)

Sosial elmlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Siyasi elm Aristotel
Nikkolo Makiavelli 		Aristotelə daha çox Siyasət adlı əsərinə görə siyasət elminin atası deyilir. Bu traktat səkkiz kitaba bölünürək vətəndaşlıq, demokratiya, oliqarxiya və ideal dövlət kimi mövzulardan bəhs edir.[166]

Mackiavelli 'müasir siyasi elm atası' hesab olunur[167]

Bibliometriya Pol Otle Bibliometriya termini ilk dəfə Pol Otle tərəfindən 1934-cü ildə istifadə edilmişdir[168] və "kitab və sənədlərin nəşri və oxunması ilə əlaqəli bütün aspektlərin ölçülməsi müəyyənləşdirmişdir."[169]
Demoqrafiya İbn Xəldun[170] Müqəddimə (1377)
Misirşünaslıq Afanasi Kirxer[171]

Jan-Fransua Şampolyon

İlk dəfə heroqliflərin fonetik əhəmiyyətini müəyyənləşdirmiş, və Rozetta daşının kəşdindən əvvəl qibti dilini Misirin keçmiş mirası olduğunu göstərmişdir.
Rozetta daşını tərcümə etmişdir
Tarixşünaslıq Fukidid Fukidid tanrıların müdaxiləsinə istinad etmədən dəlil toplama, səbəb və nəticənin təhlili üzrə ixtisaslaşdığı üçün, tarixşünaslığın atası hesab olunur
Tarix Herodot
Hindşünaslıq Əl-Biruni[172] Indica əsərinə görə
Beynəlxalq hüquq Alberiko Centili
Françisco de Vitoriya
Hüqo Qrotsi 		Beynəlxalq hüquq, müharibə və insan hüquqları nəzəriyyəsinə verdikləri təsirli töhfələrə görə
Linqvistika (qədim) Panini Sanskrit dilinin ilk qrammatik təsvirlərini vermişdir.
Linqvistika (müasir) Ferdinand de Sossür

Noam Çomski

Sosiologiya İbn Xəldun[170][173]
Adam Ferqüson[174]
Ogüst Kont (həmçinin termini ilk dəfə işlədən şəxs)[175]
Mari Jan Antuan Kondorse[176] 		İlk sosialogiya kitabı Müqəddiməni yazması .
"Müasir sosialogiyanın atası"
Sosialogiyanı elmi metodla tanış etmişdir

İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Mühasibat uçotu və Mühasibat Luka Paçoli (1447–1517)[177] Mühasibat uçotunun qurucusu və mühasibatlıq üzrə bir iş çap etmiş ilk şəxsdir.[177]
İqtisadiyyat (qədim) İbn Xəldun (1332–1406)[178]
Çanakya (e.ə 375 -e.ə 283)[179] 		Müqəddimə (1370)
Arthaşastra (e.ə 400 — e.200)
İqtisadiyyat (müasir)
  • İqtisadiyyata dair ilk spesifik traktat
  • Milli gəlir (1765),sərbəst ticarətlə bağlı əsas fikirləri özündə cəmləşdirən broşura.[183]
  • Xalqların sərvəti (1776).
Nikolas Reqen-Corcesku (1906–1994)[184][185][186][187][188] Entropiya Qanunu və İqtisadi Prosesi (1971)
Makroiqtisadiyyat Con Meynard Keyns (1883–1946)[189] Məşğulluğun, faizin və pulun ümumi nəzəriyyəsi əsərinin müəllifi olan Keyns iqtisadi düşüncədə inqilaba rəhbərlik etmişdir. Keynsdən əvvəl iqtisadçılar arasında ümumi fikir birliyi iqtisadiyyatın öz-özünə qurulması ilə bağlı idi .Böyük depressiya dövründə insanlar iqtisadiyyatın özünü düzəldə bilməyəcəyini anlamağa başladıqda, Keyns hökumətin müdaxilə etməsi lazım olduğunu təklif etdi. Bu fikir ABŞ Prezidenti Franklin D. Ruzveltin Yeni Sazişindəki ən böyük təsir idi.[190][191]
Riyazi iqtisadiyyat Daniil Bernulli (1700–1782) İqtisadi masanın qabaqcılı[192]
Pul nəzəriyyəsi
Mikro kredit Məhəmməd Yunus (d. 1940)[196] Grameen Bankın qurucusu
Şəxsi iqtisadiyyat Edvard Leyzer (d. 1948) Bu sahədə ilk yazını nəşr etdirmişdir.
Ailə və istehlakçı elmi Ellen Riçards (1842–1911) [197]

Düşüncə məktəbləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Avstriya məktəbi Karl Menger (1840–1921)[198]
Salamanka məktəbi Françisko de Vitoria (1483–1546)[199] Ticarət əxlaqı mövzusunda olduqca təsirli müəllim və mühazirəçi olmuşdur.

Nəzəriyyələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sahə Şəxs/Şəxslər Əsas
Gözləmələr nəzəriyyəsi Foma Kayetan (1469–1534)[200] Bazar gözləntilərinin pul dəyəri üzərindəki təsirini tanımışdır
Müasir portfel nəzəriyyəsi Harri Markovits (d.1927)[201]
Sosial seçim nəzəriyyəsi Kennet Errou (1921–2017) 1951-ci ildə yazdığı "Sosial seçim və fərdi dəyərlər" kitabı ilə bu sahəni yaratdı

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Pamela Gossin, Encyclopedia of Literature and Science, 2002.
  2. ↑ Finocchiaro, Maurice A. (Fall 2007), "Book Review—The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History", The Historian 69 (3): 601–602
  3. ↑ Weidhorn, Manfred (2005). The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History. Universe, p. 155.
  4. ↑ Singer, C. A Short History of Science to the 19th century. Streeter Press. 2008. səh. 35.
  5. ↑ Needham, C. W. Cerebral Logic: Solving the Problem of Mind and Brain. Loose Leaf. 1978. səh. 75. ISBN 978-0-398-03754-3.
  6. ↑ Drews G (1999). "Ferdinand Cohn, a Founder of Modern Microbiology". ASM News 65 (8).
  7. ↑ p. 18, Foundations in microbiology: basic principles, Kathleen Park Talaro, 6th ed., international ed., McGraw-Hill, 2007, ISBN 978-0-07-126232-3.
  8. ↑ DK Publishing. Explorers: Tales of Endurance and Exploration. Penguin. 2010. səh. 272. ISBN 9780756675110.
  9. ↑ "Centennial Tribute to Archie Carr- The Father of Sea Turtle Research & Conservation – Sea Turtle Conservancy" (ingilis). 2019-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.
  10. ↑ Fisheries, NOAA. "Faces of Sea Turtle Conservation: Dr. Larisa Avens, Research Biologist | NOAA Fisheries". www.fisheries.noaa.gov (ingilis). 2018-06-12. 2019-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.
  11. ↑ "Archie Carr Biography". InfoPlease (ingilis). 2019-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.
  12. ↑ "Telling the story of the father of sea turtle conservation". Mongabay Environmental News (ingilis). 2013-01-21. 2019-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.
  13. ↑ Heyman, Pat. "Archie Carr: Father of Turtle Research". Pat Heyman (ingilis). 2009-11-28. 2015-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.
  14. ↑ Goodland, R.J. "The tropical origin of ecology: Eugen Warming's jubilee". Oikos. 26 (2). 1975: 240–245. doi:10.2307/3543715. JSTOR 3543715.
  15. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-17.
  16. ↑ p. 208, A history of social thought, Paul Hanly Furfey, The Macmillan company, 1942.
  17. ↑ p. 162, Museum: the Macleays, their collections and the search for order, Robyn Stacey, Ashley Hay, Cambridge University Press, 2007, ISBN 0-521-87453-X.
  18. ↑ p. 118, The fossil hunter: dinosaurs, evolution, and the woman whose discoveries changed the world, Shelley Emling, Macmillan, 2009, ISBN 0-230-61156-7.
  19. ↑ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1973". Nobelprize.org. 9 July 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 September 2016. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1973 was awarded jointly to Karl von Frisch, Konrad Lorenz and Nikolaas Tinbergen 'for their discoveries concerning organization and elicitation of individual and social behaviour patterns'.
  20. ↑ Darwin, Charles (1842, published 1909), "Pencil Sketch of 1842", in Darwin, Francis, The foundations of The origin of species: Two essays written in 1842 and 1844., Cambridge University Press, <http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F1556&viewtype=text&pageseq=1 Arxivləşdirilib 2011-09-29 at the Wayback Machine> Retrieved on 2006–12-15
  21. ↑ Moore, James (2006), "Evolution and Wonder — Understanding Charles Darwin", Speaking of Faith (Radio Program), American Public Media, <"Archived copy". 2008-12-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-22.> Retrieved on 2006–12-15
  22. ↑ van Wyhe, John (2006), Charles Darwin: gentleman naturalist: A biographical sketch, <http://darwin-online.org.uk/darwin.html Arxivləşdirilib 2020-04-05 at the Wayback Machine> Retrieved on 2006–12-15
  23. ↑ "The Father of Genetics". Cartage.org.lb. 16 July 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  24. ↑ p. 91, Theory change in science: strategies from Mendelian genetics, Lindley Darden, Oxford University Press US, 1991, ISBN 0-19-506797-5.
  25. ↑ "North American Herpetology". ansp.org. 2012-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.
  26. ↑ Worthington RD, Worthington PH (1976). "John Edwards Holbrook, father of American herpetology". pp. xiii-xxvii. '''''In'':''' Holbrook JE. ''North American Herpetology'' … [second edition, 1842], reprint edition. Society for the Study of Amphibians and Reptiles, Facsimile Reprints in Herpetology series.
  27. ↑ Jordan, David Starr. A Guide to the Study of Fishes. Henry Holt and Company. 1905., online at Google Books Arxivləşdirilib 2021-12-26 at the Wayback Machine, p. 390.
  28. ↑ Department of Cryptogamic Botany Arxivləşdirilib 2007-02-06 at the Wayback Machine at the Swedish Museum of Natural History (17 December 1999).
  29. ↑ Madigan M, Martinko J (editors) (2006). Brock Biology of Microorganisms, 11th ed., Prentice Hall.
  30. ↑ "Ava Helen and Linus Pauling Papers - Special Collections - Oregon State University". OregonState.edu. 5 June 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  31. ↑ Prathap, Gangan, "Indian science slows down: The decline of open-ended research", Current Science, 86 (6), March 2004: 768–769 [768]
  32. ↑ p. 287, On social structure and science (volume 1996 of Heritage of sociology), Robert King Merton and Piotr Sztompka, University of Chicago Press, 1996, ISBN 0-226-52071-4.
  33. ↑ Levine R, Evers C. "The Slow Death of Spontaneous Generation (1668-1859)". 2008-04-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-18.
  34. ↑ p. 18, Foundations in microbiology: basic principles, Kathleen Park Talaro, 6th ed., international ed., McGraw-Hill, 2007, ISBN 978-0-07-126232-3.
  35. ↑ Hovey, Edmund Otis, "The Bicentenary of the Birth of Carolus Linnaeus", New York: New York Academy of Sciences, 1908.
  36. ↑ Rothbard, Murray N. Economic thought before Adam Smith: An Austrian Perspective on the History of Economic Thought (PDF). Cheltnam, UK: Edward Elgar. 2006. səh. 10. ISBN 978-0-945466-48-2. 2014-08-24 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-18.
  37. ↑ Thomas Woods. How the Catholic Church Built Western Civilization, p 4 & 107. (Washington, DC: Regenery, 2005); ISBN 0-89526-038-7.
  38. ↑ Patterson, Elizabeth C. John Dalton and the Atomic Theory. Garden City, New York: Anchor. 1970. səh. 10.
  39. ↑ Ott, Bevan, J.; Boerio-Goates, Juliana. Chemical Thermodynamics - Principles and Applications. 2001. ISBN 978-0-12-530990-5.
  40. ↑ Derewenda, Zygmunt S., "On wine, chirality and crystallography", Acta Crystallographica A, 64 (Pt 1), 2007: 246–258 [247], Bibcode:2008AcCrA..64..246D, doi:10.1107/s0108767307054293, PMID 18156689
  41. ↑ John Warren (2005). "War and the Cultural Heritage of Iraq: a sadly mismanaged affair", Third World Quarterly, Volume 26, Issue 4 & 5, p. 815–830.
  42. ↑ Dr. A. Zahoor (1997). JABIR IBN HAIYAN (Geber) Arxivləşdirilib 2008-06-30 at the Wayback Machine. University of Indonesia.
  43. ↑ Paul Vallely. How Islamic inventors changed the world. Arxivləşdirilib 2008-05-17 at the Wayback Machine The Independent.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 Kim, Mi Gyung. Affinity, That Elusive Dream - A Genealogy of the Chemical Revolution (Epilogue: A Tale of Three Fathers). 2003. ISBN 978-0-262-11273-4.
  45. ↑ Berzelius, Jöns (1779–1848) Arxivləşdirilib 2016-02-03 at the Wayback Machine — Eric Weisstein's World of Scientific Biography
  46. ↑ Jons Jacob Arxivləşdirilib 2008-01-16 at the Wayback Machine — Encyclopædia Britannica Online, 2 Aug 2007
  47. ↑ "404: Not Found". American Chemical Society. 15 January 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  48. ↑ O. Hahn and F. Strassmann Über den Nachweis und das Verhalten der bei der Bestrahlung des Urans mittels Neutronen entstehenden Erdalkalimetalle (On the detection and characteristics of the alkaline earth metals formed by irradiation of uranium with neutrons), Naturwissenschaften Volume 27, Number 1, 11–15 (1939). The authors were identified as being at the Kaiser-Wilhelm-Institut für Chemie, Berlin-Dahlem. Received 22 December 1938.
  49. ↑ Chemistry Contexts. by Irwin, D; Farrelly, R; Garnett, P. Longman Sciences, (2001)
  50. ↑ Meijer, E. W. "Jacobus Henricus van 't Hoff; Hundred Years of Impact on Stereochemistry in the Netherlands". Angewandte Chemie International Edition. 40 (20). 2001: 3783–3789. doi:10.1002/1521-3773(20011015)40:20<3783::AID-ANIE3783>3.0.CO;2-J. PMID 11668534.
  51. ↑ Spek, Trienke M. van der. "Selling a Theory: The Role of Molecular Models in J. H. van 't Hoff's Stereochemistry Theory". Annals of Science. 63 (2). 2006: 157–177. doi:10.1080/00033790500480816.
  52. ↑ Kreuzfeld, HJ; Hateley, MJ. "125 years of enantiomers: back to the roots Jacobus Henricus van 't Hoff 1852–1911". Enantiomer. 4 (6). 1999: 491–6. PMID 10672458.
  53. ↑ Jacob Darwin Hamblin. Science in the Early Twentieth Century: An Encyclopedia. ABC-CLIO. 2005. səh. 9. ISBN 9781851096657. His interest in both fields would serve him well, because he became a principal founder of physical chemistry.
  54. ↑ Elizabeth H. Oakes. Encyclopedia of World Scientists. Infobase Publishing. 2010. səh. 562. ISBN 9781438118826.
  55. ↑ p. 12, Plotting the globe: stories of meridians, parallels, and the international date line, Avraham Ariel and Nora Ariel Berger, Greenwood Publishing Group, 2006, ISBN 0-275-98895-3.
  56. ↑ p. 389, "Eratosthenes", D. R. Dicks, in Dictionary of Scientific Biography, ed. Charles Coulston Gillispie, vol. 4, New York: Charles Scribner's Sons, 1971.
  57. ↑ Ahmed, Akbar S. (1984). "Al-Beruni: The First Anthropologist". RAIN. 60 (60): 9–10. DOI:10.2307/3033407
  58. ↑ Ph.D, Joseph J. Kerski. Interpreting Our World: 100 Discoveries That Revolutionized Geography: 100 Discoveries That Revolutionized Geography. ABC-CLIO. 17 October 2016. ISBN 9781610699204. 5 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018 – Google Books vasitəsilə.
  59. ↑ 59,0 59,1 Woods, Thomas. How the Catholic Church Built Western Civilization, p 4 & 96. (Washington, DC: Regenery, 2005); ISBN 0-89526-038-7.
  60. ↑ Jack Repcheck: The Man Who Found Time: James Hutton and the Discovery of the Earth's Antiquity. London and Cambridge, Massachusetts: Simon & Schuster (2003).
  61. ↑ B. M. Das, Principles of Geotechnical Engineering, Cengage Learning, 2010, p 7 ISBN 978-0-495-41132-1
  62. ↑ "G. Evelyn Hutchinson". lakes.Chebucto.org. 7 May 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  63. ↑ p. 19, Reader's guide to the history of science, Arne Hessenbruch, Taylor & Francis, 2000, ISBN 1-884964-29-X.
  64. ↑ Lewis, Charles Lee, associate professor of the United States Naval Academy: Pathfinder of the Seas (book).
  65. ↑ Mikhalevsky, P; Godin, O; Naugolnykh, K; Dubrovsky, N. "Leonid Maksimovich Brekhovskikh". Physics Today. 58 (11). 2005: 70–71. Bibcode:2005PhT....58k..70M. doi:10.1063/1.2155769.
  66. ↑ Feucht, Cynthia; Greydanus, Donald E.; Merrick, Joav; Patel, Dilip R.; Omar, Hatim A. Pharmacotherapeutics in Medical Disorders (ingilis). Walter de Gruyter. 2012. ISBN 9783110276367. 2021-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
  67. ↑ Moore, Lisa Jean; Casper, Monica J. The Body: Social and Cultural Dissections (ingilis). Routledge. 2014. ISBN 9781136771729. 2021-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
  68. ↑ deVries, Catherine R.; Price, Raymond R. Global Surgery and Public Health: A New Paradigm (ingilis). Jones & Bartlett Publishers. 2012. ISBN 9780763780487. 2021-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
  69. ↑ Durand, V. Mark, Jim; David H Barlow. Essentials of Abnormal Psychology. Thomson Wadsworth. 2005. 235. ISBN 978-0-495-03128-4.
  70. ↑ Klein, Bruce. "The Father of Cryonics, Robert C. W. Ettinger, Interview with Bruce Klein". Immortality Institute. August 13, 2004. 2004-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-24.
  71. ↑ Acierno, LJ; Worrell, LT. "Peter Safar: father of modern cardiopulmonary resuscitation". Clinical Cardiology. 30 (1). January 2007: 52–4. doi:10.1002/clc.20042. ISSN 0160-9289. PMC 6653261. PMID 17262769.
  72. ↑ Mitka, Mike. "Peter J. Safar, MD: 'father of CPR,' innovator, teacher, humanist" (PDF). JAMA. 289 (19). May 2003: 2485–6. doi:10.1001/jama.289.19.2485. ISSN 0098-7484. PMID 12759308. 2008-06-27 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  73. ↑ UK Daily Telegraph obituary 12/29/2004.
  74. ↑ "William Beaumont Papers". oculus.nlm.nih.gov. 2010-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-26.
  75. ↑ Sartin, Jeffrey S. "J. Marion Sims, the Father of Gynecology: Hero or Villain?". Southern Medical Journal. 97 (5). 2004: 500–505. doi:10.1097/00007611-200405000-00017. PMID 15180027. 2017-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
  76. ↑ "History of Women and Science, Health, and Technology". Wisc.edu. 6 July 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  77. ↑ Vallejo-Manzur F et al. (2003) "The resuscitation greats. Andreas Vesalius, the concept of an artificial airway." Resuscitation" 56:3–7
  78. ↑ "Page Not Found - ASHG". www.ASHG.org. 15 January 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  79. ↑ Mostafa Shehata MD. "The Father of Medicine: A Historical Reconsideration". Turk Klin J Med Ethics. 12. 2004: 171–176 [176].
  80. ↑ Nirupama Laroia M.D.; Sharma Deeksha. "The Religious and Cultural Bases for Breastfeeding Practices Among the Hindus". Breastfeeding Medicine. 1 (2). 2006: 94–98. doi:10.1089/bfm.2006.1.94. PMID 17661569.
  81. ↑ Hippocrates Arxivləşdirilib 2009-10-29 at the Wayback Machine, Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. Microsoft Corporation. 2009-10-31.
  82. ↑ p. 4, Surgery: Basic Science and Clinical Evidence, Jeffrey A. Norton, Philip S. Barie, R. Randal Bollinger, Alfred E. Chang, Stephen F. Lowry, Sean J Mulvihill, M.D., Harvey I Pass, M.D., Robert W Thompson, M.D., Springer, 2008, ISBN 0-387-30800-8.
  83. ↑ 83,0 83,1 "Father of neurosurgery Dr Harvey Cushing's legacy". 2015-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-20.
  84. ↑ Black, Rebecca. The Support of Breastfeeding: Module 1. Jones and Bartlett Publishers. 1998. 9. ISBN 978-0-7637-0208-3.
  85. ↑ Lavoisier, Antoine. Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 24 July 2007.
  86. ↑ Cronin, Mike. "Starzl, Tribune-Review reporters claim Carnegie Science Awards". Pittsburgh Tribune-Review. 2010-01-29. 2010-01-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-01-29.
  87. ↑ p. 533, Orthopaedic Pathology, Peter G. Bullough, Elsevier Health Sciences, 2009, 5th ed., ISBN 03-23074-73-1.
  88. ↑ "Wilhelm Wundt - AllPsych". AllPsych.com. 17 May 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  89. ↑ Tschanz David W. "Arab Roots of European Medicine". Heart Views. 4. 2003: 2.
  90. ↑ Oursler, Fulton; Will Oursler. Father Flanagan of Boys Town. Doubleday. 1949. səh. 270.
  91. ↑ 91,0 91,1 A. Singh and D. Sarangi (2003). "We need to think and act", Indian Journal of Plastic Surgery.
  92. ↑ 92,0 92,1 H. W. Longfellow (2002). "History of Plastic Surgery in India", Journal of Postgraduate Medicine.
  93. ↑ "Freud, Sigmund - Internet Encyclopedia of Philosophy". www.iep.UTM.edu. 18 February 2004 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  94. ↑ Aaen-Stockdale, Craig, "Ibn al-Haytham and psychophysics", Perception, 37 (4), 2008: 636–638, doi:10.1068/p5940, PMID 18546671
  95. ↑ Lee, Martin A.; Bruce Shlain. Acid Dreams: The Complete Social History of LSD: The CIA, the Sixties, and Beyond. Grove Press. 1986. səh. 6. ISBN 978-0-8021-3062-4.. See also Harry Armstrong.
  96. ↑ Martin-Araguz A.; Bustamante-Martinez C.; Fernandez-Armayor Ajo V.; Moreno-Martinez J. M. "Neuroscience in al-Andalus and its influence on medieval scholastic medicine". Revista de Neurología. 34 (9). 2002: 877–892. doi:10.33588/rn.3409.2001382. PMID 12134355.
  97. ↑ p. 283, Old-Time Makers of Medicine, James J. Walsh, New York: Fordham University Press, 1911.
  98. ↑ Pare, Ambroise." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 25 Aug. 2007 <http://www.britannica.com/eb/article-9058441 Arxivləşdirilib 2007-11-24 at the Wayback Machine>.
  99. ↑ Gray C. "The remarkable surgical collection of John Hunter". Can Med Assoc J. 128 (10). May 1983: 1225–8. PMC 1875296. PMID 6340814.
  100. ↑ The knife man: the extraordinary life and times of John Hunter, father of modern surgery, Wendy Moore, Random House, 2005, ISBN 0-7679-1652-2.
  101. ↑ pp. 51-55, Pioneers of microbiology and the Nobel prize, Ulf Lagerkvist, World Scientific, 2003, ISBN 981-238-234-8.
  102. ↑ Joseph Lister, Father of Modern Surgery, Rhoda Truax, Bobbs Merrill, Indianapolis and New York, 1944.
  103. ↑ Voorhees, J. R.; Tubbs, R. S.; Nahed, B.; Cohen-Gadol, A. A. "William S. Halsted and Harvey W. Cushing: reflections on their complex association". Journal of Neurosurgery. 110 (2). 2009: 384–390. doi:10.3171/2008.4.17516. PMID 18976064.
  104. ↑ Paracelsus: Herald of Modern Toxicology — Borzelleca 53 (1): 2 — Toxicological Sciences
  105. ↑ Chladniite: A New Mineral Honoring the Father of Meteoritics, McCoy, T. J.; Steele, I. M.; Keil, K.; Leonard, B. F.; Endress, M., Meteoritics, vol. 28, no. 3, volume 28, page 394, 07/1993
  106. ↑ "Cayley, Sir George." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 25 Aug. 2007 <http://www.britannica.com/eb/article-9360092 Arxivləşdirilib 2020-06-01 at the Wayback Machine>.
  107. ↑ Mark Denny (2007). "Ingenium: Five Machines That Changed the World". p. 34. JHU Press.
  108. ↑ Christianson, Gale (1984). In the Presence of the Creator: Isaac Newton & his times. New York: Free Press.
  109. ↑ André-Marie Ampère Arxivləşdirilib 2015-05-17 at the Wayback Machine — Encyclopædia Britannica
  110. ↑ Wikisource Kisholm, Hyu, redaktor Gibbs, Josiah Willard // Britannika Ensiklopediyası. 11 (XI). Cambridge University Press. 1911. səh. 937.
  111. ↑ Thiele, Rüdiger, "In Memoriam: Matthias Schramm", Arabic Sciences and Philosophy, 15 (2), 2005: 329–331, doi:10.1017/S0957423905000214
  112. ↑ Thiele, Rüdiger, "In Memoriam: Matthias Schramm, 1928–2005", Historia Mathematica, 32 (3), August 2005: 271–274, doi:10.1016/j.hm.2005.05.002
  113. ↑ McCoy, T. J.; Steele, I. M.; Keil, K.; Leonard, B. F.; Endress, M.; Steele; Keil; Leonard; Endress. "Chladniite: A New Mineral Honoring the Father of Meteoritics". Meteoritics. 28 (3). 1993: 394. Bibcode:1993Metic..28Q.394M.
  114. ↑ Williams, Henry Smith. 5 // A history of science. 3. Harper. 1904. səh. 168ff. ISBN 0-250-40142-8. 2022-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-19.
  115. ↑ Danielson, Dennis, "The First Copernican: Georg Joachim Rheticus and the Rise of the Copernican Revolution", Walker & Company, 2006
  116. ↑ Pasachoff, Naomi. Ernest Rutherford: Father Of Nuclear Science (Great Minds of Science). 2005. ISBN 978-0-7660-2441-0.
  117. ↑ "Resources". IAEA.org. 4 August 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  118. ↑ R. L. Verma (1969). Al-Hazen: father of modern optics.
  119. ↑ Jim Al-Khalili, The 'first true scientist' Arxivləşdirilib 2017-07-13 at the Wayback Machine, BBC.co.uk, 4 January 2009.
  120. ↑ MLA style: "Bacon, Francis, Viscount Saint Alban, Baron of Verulam." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 28 Dec. 2007 <http://www.britannica.com/eb/article-9108408 Arxivləşdirilib 2008-11-18 at the Wayback Machine>. APA style: Bacon, Francis, Viscount Saint Alban, Baron of Verulam. (2007).
  121. ↑ 121,0 121,1 "Milestones in the birth of Cosmology". FSU.edu. 3 August 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  122. ↑ Weidhorn, Manfred (2005). The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History. iUniverse, p. 155. ISBN 0-595-36877-8.
  123. ↑ R. Fitzpatrick (2011). A brief history of plasma physics.
  124. ↑ Heilbron, J. L. The Dilemmas of an Upright Man: Max Planck and the Fortunes of German Science (Harvard, 2000)
  125. ↑ Perrot, Pierre. A to Z of Thermodynamics. Oxford University Press. 1998. ISBN 978-0-19-856552-9.
  126. ↑ Solomon Gandz (1936), The sources of al-Khwarizmi's algebra, Osiris I, p. 263–277: "In a sense, Khwarizmi is more entitled to be called the father of algebra than Diophantus, because Khwarizmi is the first to teach algebra in an elementary form and for its own sake, Diophantus is primarily concerned with the theory of numbers."
  127. ↑ Serish Nanisetti, Father of algorithms and algebra Arxivləşdirilib 2007-10-01 at the Wayback Machine, The Hindu, June 23, 2006.
  128. ↑ Boyer, Carl B. The Arabic Hegemony // A History of Mathematics (Second). John Wiley & Sons, Inc. 1991. 228. ISBN 978-0-471-54397-8. Diophantus sometimes is called "the father of algebra," but this title more appropriately belongs to al-Khwarizmi. It is true that in two respects the work of al-Khwarizmi represented a retrogression from that of Diophantus. First, it is on a far more elementary level than that found in the Diophantine problems and, second, the algebra of al-naren is thoroughly rhetorical, with none of the syncopation found in the Greek Arithmetica or in Brahmagupta's work. Even numbers were written out in words rather than symbols! It is quite unlikely that al-Khwarizmi knew of the work of Diophantus, but he must have been familiar with at least the astronomical and computational portions of Brahmagupta; yet neither al-Khwarizmi nor other Arabic scholars made use of syncopation or of negative numbers.
  129. ↑ Derbyshire, John. The Father of Algebra // Unknown Quantity: A Real And Imaginary History of Algebra. Joseph Henry Press. 2006. 31. ISBN 978-0-309-09657-7. Diophantus, the father of algebra, in whose honor I have named this chapter, lived in Alexandria, in Roman Egypt, in either the 1st, the 2nd, or the 3rd century CE.
  130. ↑ Ioan Mackenzie James, redaktor History of Topology. Elsevier. 1999. səh. 544. ISBN 9780444823755. Poincaré: the founder of algebraic topology
  131. ↑ Poincaré, Henri, "Analysis situs", Journal de l'École Polytechnique ser 2, 1 (1895) pp. 1–123
  132. ↑ p. 750, Rudiments of Mathematics Part 1, M. N. Mukherjee, P. Mukhopadhyay, S. Sinha Roy & U. Dasgupta, Academic Publishers, 2008, 5th ed., ISBN 81-89781-54-5.
  133. ↑ p. 147, Collisions, rings, and other Newtonian N-body problems, Donald G. Saari, American Mathematical Society, 2005, ISBN 0-8218-3250-6.
  134. ↑ Gullberg, Jan (1997). Mathematics From The Birth Of Numbers. W. W. Norton
  135. ↑ Bell, E. T. [1937] (1986). Men of Mathematics, Touchstone edition, New York: Simon & Schuster, pp. 91–2.
  136. ↑ George Gheverghese Joseph (2000). The Crest of the Peacock. Princeton University Press.
  137. ↑ "The man who cracked the Kama Sutra code". 4 October 2000. 27 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 December 2020.
  138. ↑ Coles, Michael; Landrum, Rodney. Expert SQL Server 2008 Encryption (ingilis). Apress. 2011. ISBN 9781430233657. 2023-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-19.
  139. ↑ BIN NGAH, Lutfi A. All-optical synchronization for quantum networking (PDF) (PhD). UNIVERSITÉ NICE SOPHIA ANTIPOLIS. 2015. səh. 16. 2021-09-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-19.
  140. ↑ "Monge, Gaspard, comte de Peluse." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 24 Aug. 2007 <http://www.britannica.com/eb/article-9053349 Arxivləşdirilib 2007-12-24 at the Wayback Machine>.
  141. ↑ Artmann, Benno (1999). Euclid: The Creation of Mathematics. New York: Springer.
  142. ↑ Biggs, N. Lloyd, E. and Wilson, R. (1986). Graph Theory, 1736–1936 . London: Oxford University Press
  143. ↑ H.F. Baker (1926), "Corrado Segre", Journal of the London Mathematical Society 1:269
  144. ↑ Ne'eman, Yuval, The Impact of Emmy Noether's Theorems on XXIst Century Physics // Teicher, M. (redaktor ), The Heritage of Emmy Noether, Israel Mathematical Conference Proceedings, Bar-Ilan University, American Mathematical Society, Oxford University Press, 1999, 83–101, ISBN 978-0-19-851045-1, OCLC 223099225
  145. ↑ Dick, 1981. səh. 174
  146. ↑ van der Waerden, 1985. səh. 244.
  147. ↑ Marvin Jay Greenberg, Euclidean and Non-Euclidean geometries: Development and history New York: W. H. Freeman, 1993.
  148. ↑ p. 46, Aristarchus of Samos: The Ancient Copernicus, Thomas Heath, Oxford, 1913.
  149. ↑ Stigler, Stephen M. (1990). The History of Statistics: The Measurement of Uncertainty before 1900. Belknap Press/Harvard University Press.
  150. ↑ O'Connor, John J; Edmund F. Robertson "Gérard Desargues". MacTutor History of Mathematics archive.
  151. ↑ O'Connor, John J; Edmund F. Robertson "Gregorio Ricci-Curbastro". MacTutor History of Mathematics archive.
  152. ↑ Boyer. Greek Trigonometry and Mensuration // A History of Mathematics (Second). John Wiley & Sons, Inc. 1991. 162. ISBN 978-0-471-54397-8. For some two and a half centuries, from Hippocrates to Eratosthenes, Greek mathematicians had studied relationships between lines and circles and had applied these in a variety of astronomical problems, but no systematic trigonometry had resulted. Then, presumably during the second half of the second century B.C., the first trigonometric table apparently was compiled by the astronomer Hipparchus of Nicaea (ca. 180-ca. 125 B.C.), who thus earned the right to be known as the father of trigonometry. Aristarchus had known that in a given circle the ratio of arc to chord decreases from 180° to 0°, tending toward a limit of 1. However, it appears that not until Hipparchus undertook the task had anyone tabulated corresponding values of arc and chord for a whole series of angles.
  153. ↑ Boyer's opinion may constructively be compared to Øystein Ore's opinion, that the Babylonians constructed trigonometric tables ca 1600 BCE (Ore. Diophantine Problems // Number Theory and its History. Dover Publications, Inc. 1988. 176–179. ISBN 978-0-486-65620-5. The tablet, catalogued as Plimpton 322, is composed in Old Babylonian script so that it must fall in the period from 1900 B.C. and 1600 B.C., at least a millennium before the Pythagoreans… It is evident, however, that at this early date the Babylonians not only had completely mastered the Pythagorean problem, but also had used it as the basis for the construction of trigonometric tables.)
  154. ↑ Wheeler, Lynde, Phelps (1951). Josiah Willard Gibbs — the History of a Great Mind. Ox Bow Press.
  155. ↑ Michael J. Crowe (1994). A History of Vector Analysis : The Evolution of the Idea of a Vectorial System. Dover Publications; Reprint edition.
  156. ↑ Jonathan Mendelson; Elana Blumenthal. "Chaos Theory and Fractals". Mendelson Productions in collaboration with Blumenthal Enterprises. 27 August 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 July 2012. Henri Poincaré was really the "Father of Chaos [Theory]," however.
  157. ↑ "Mistress of Girton whose mathematical work formed the basis of chaos theory". Obituaries Electronic Telegraph. 11 April 1998. 6 November 2004 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 March 2017.
  158. ↑ Freeman J. Dyson, Mary Lucy Cartwright (1900–1998): Chaos theory Arxivləşdirilib 2017-03-05 at the Wayback Machine, pp. 169–177, in Out of the Shadows: Contributions of Twentieth-Century Women to Physics, edited by Nina Byers and Gary Williams, 498 p. (Cambridge University Press, 2006); ISBN 0-521-82197-5
  159. ↑ "Edward Lorenz, father of chaos theory and butterfly effect, dies at 90". MIT.edu. 20 April 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  160. ↑ Conway, F., and Siegelman, J., 2005. Dark Hero of the Information Age: in search of Norbert Wiener, the father of cybernetics. Basic Books, New York. 423pp. ISBN 0-7382-0368-8
  161. ↑ "Bell Labs website: "For example, Claude Shannon, the father of Information Theory, had a passion…"". Bell-Labs.com. 5 June 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  162. ↑ "2004 Distinguished Alumni". IaState.edu. 25 July 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  163. ↑ Bryson, A.E.; Ho, Y.C. Tətbiq olunan optimal nəzarət. Washington, DC: Hemisphere. 1975.
  164. ↑ "Jay Wright Forrester - Biography, Inventions, & Facts". Britannica.com. 15 May 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  165. ↑ "Who is called the father of political science?". Study.com (ingilis). 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-08.
  166. ↑ "Niccolò Machiavelli is the Father of Modern Political Science - Fact or Myth?". factmyth.com (ingilis). 2016-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-08.
  167. ↑ Otlet, P., Traité De Documentation: Le Livre Sur Le Livre, Théorie Et Pratique, Editiones Mundaneum: Mons, Belgium, 1934
  168. ↑ Rousseau, Ronald, "Library Science: Forgotten Founder of Bibliometrics.", Nature, 510 (7504), 2014: 218, Bibcode:2014Natur.510..218R, doi:10.1038/510218e, PMID 24919911
  169. ↑ 170,0 170,1 H. Mowlana (2001). "Information in the Arab World", Cooperation South Journal 1.
  170. ↑ Woods, Thomas. How the Catholic Church Built Western Civilization, p 4 & 109. (Washington, DC: Regenery, 2005); ISBN 0-89526-038-7.
  171. ↑ Zafarul-Islam Khan, At The Threshold [sic] Of A New Millennium – II Arxivləşdirilib 2017-03-24 at the Wayback Machine, The Milli Gazette.
  172. ↑ Akhtar S. W. "The Islamic Concept of Knowledge". Al-Tawhid: A Quarterly Journal of Islamic Thought & Culture. 12. 1997: 3.
  173. ↑ Willcox, William Bradford; Arnstein, Walter L. The Age of Aristocracy, 1688 to 1830. Volume III of A History of England, edited by Lacey Baldwin Smith (Sixth Edition, 1992). Lexington, MA. 1966. səh. 133. ISBN 978-0-669-24459-5. Adam Ferguson of Edinburgh became "the father of modern sociology."
  174. ↑ Auguste Comte Arxivləşdirilib 2007-02-17 at the Wayback Machine, Britannica Student Encyclopedia. Accessed October 5, 2006.
  175. ↑ p. 87, Full Meridian of Glory, Paul Murdin, New York: Springer, 2009, ISBN 978-0-387-75533-5 (print), ISBN 978-0-387-75534-2 (online).
  176. ↑ 177,0 177,1 DIWAN, Jaswith. ACCOUNTING CONCEPTS & THEORIES. LONDON: MORRE. 001–002. id# 94452.
  177. ↑ I. M. Oweiss (1988), "Ibn Khaldun, the Father of Economics", Arab Civilization: Challenges and Responses, New York University Press, ISBN 0-88706-698-4.
  178. ↑ L. K. Jha, K. N. Jha (1998). "Chanakya: the pioneer economist of the world", International Journal of Social Economics 25 (2–4), p. 267–282
  179. ↑ Rothbard, Murray N. Chapter 12 — The founding father of modern economics: Richard Cantillon // Economic thought before Adam Smith: An Austrian Perspective on the History of Economic Thought. Cheltnam, UK: Edward Elgar. 2006. 345. ISBN 978-0-945466-48-2. The honour of being called the 'father of modern economics' belongs, then, not to its usual recipient, Adam Smith, but to a gallicized Irish merchant, banker, and adventurer who wrote the first treatise on economics more than four decades before the publication of the Wealth of Nations. Richard Cantillon (c. early 1680s-1734)…
  180. ↑ Pelo, June. "Anders Chydenius". 2006-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-11-26.
  181. ↑ Steven Pressman, Fifty Major Economists, Routledge 1999 (ISBN 0-415-13481-1), p. 20.
  182. ↑ "Acton Institute: Anders Chydenius (1729-1803)". 2008-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-11-26.
  183. ↑ Cleveland C.; Ruth M. "When, where, and by how much do biophysical limits constrain the economic process? A survey of Georgescu-Roegen's contribution to ecological economics". Ecological Economics. 22 (3). 1997: 203–223. doi:10.1016/s0921-8009(97)00079-7.
  184. ↑ Daly H. "On Nicholas Georgescu-Roegen's contributions to economics: An obituary essay". Ecological Economics. 13 (3). 1995: 149–54. doi:10.1016/0921-8009(95)00011-w.
  185. ↑ Mayumi K. "Nicholas Georgescu-Roegen (1906-1994)". Structural Change and Economic Dynamics. 6 (3). 1995: 115–120. doi:10.1016/0954-349x(95)00014-e.
  186. ↑ Mayumi, Kozo; Gowdy, John, redaktorlar Bioeconomics and Sustainability: Essays in Honor of Nicholas Georgescu-Roegen. Cheltenham: Edward Elgar. 1999. ISBN 978-1-85898-667-8.
  187. ↑ Mayumi, Kozo. The Origins of Ecological Economics: The Bioeconomics of Georgescu-Roegen. Routledge, Taylor & Francis Group. 2001. ISBN 978-0-415-23523-5.
  188. ↑ "John Maynard Keynes". Investopedia. Investopedia. 14 May 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2015.
  189. ↑ Blinder, Alan. "Keynesian Economics". Library of Economics and Liberty. Liberty Fund. 11 August 2002 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2015.
  190. ↑ Briggs, Brad. "John Maynard Keynes: The Man Who Transformed the Economic World". Investing Answers. 21 February 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2015.
  191. ↑ Rothbard, p 379.
  192. ↑ Woods, p. 155.
  193. ↑ Pressman, Steven. 50 Major Economists. Routledge Key Guides (2). Taylor & Francis. 2006. səh. 137. ISBN 9780415366489. 2014-07-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-05.
  194. ↑ "Dun's Review". Dun's Review. 94: 146. 1969. 2014-07-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-05.
  195. ↑ ""Expanding Microcredit in India: A Great Opportunity for Poverty Alleviation", Grameen Dialogue". 2012-02-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-08-26.
  196. ↑ "Ellen Swallow Richards - Vassar College Encyclopedia - Vassar College". VCEncyclopedia.Vassar.edu. 2 July 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
  197. ↑ Rothbard, p 167
  198. ↑ Rothbard, p 102
  199. ↑ Rothbard, p 100–101
  200. ↑ "Find Local Contractors - Home Remodeling Contractors on Ecnext". goliath.Ecnext.com. 29 September 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2018.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Elmi_bir_sahənin_atası_və_ya_anası_hesab_olunan_şəxslərin_siyahısı&oldid=7391525"