Mirvarid Dilbazi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Toghrul R (müzakirə | töhfələr) (vikiləşdirmə) tərəfindən edilmiş 18:02, 29 oktyabr 2020 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Vikipediyada bu təxəllüslü müxtəlif şəxslər haqqında məqalələr var, bax: Dilbazi.
Mirvarid Dilbazi
Doğum tarixi
Doğum yeri Musaköy, Qazax qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (88 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası Rusiya imperiyası→
Azərbaycan AXC→
SSRİ SSRİ→
Azərbaycan Azərbaycan
Fəaliyyəti şairə
Fəaliyyət illəri 1927–2001
Əsərlərinin dili azərbaycanca
İstiqamət romantizm
Janrlar şeir, poema
Üzvlüyü
Mükafatları "Azərbaycan SSR xalq şairi" fəxri adı — 1979 "Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adı — 1976
"İstiqlal" ordeni — 1997
"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni — 1982 "Şərəf nişanı" ordeni — 1939 "Şərəf nişanı" ordeni — 1959 "Əmək igidliyinə görə" medalı
Vikimənbənin loqosu Mirvarid Dilbazi Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mirvarid Paşa qızı Dilbazi (19 avqust 1912, Musaköy, Qazax qəzası – 12 iyul 2001, Bakı) — azərbaycanlı şairə, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan SSR xalq şairəsi (1979). "Şərəf Nişanı" (iki dəfə), "Qırmızı Əmək Bayrağı" və "İstiqlal" (1997) ordenləri ilə təltif olunub.

Həyatı

XX yüzillik Azərbaycan şeirinin görkəmli yaradıcılarından biri — Xalq şairi Mirvarid Dilbazi 70 ildən artıq yaradıcılıq yolu keçmiş, lirikamızın rəngarəng və kamil nümunələrini yaratmışdır[1]. Mirvarid Dilbazi 1912-ci il avqust ayının 19-da Qazax qəzasının Musaköy (indiki Xanlıqlar) kəndində anadan olmuşdur. APİ-nin dil və Ədəbiyyat-İctimayyət fakültəsində təhsil almışdır (1929). İnstitutu bitirdikdən sonra gənc şairə Quba Partiya Məktəbinə ədəbiyyat müəllimi təyin olunmuşdur. İki ildən sonra Bakıya qayıdan Mirvarid xanım Azərbaycan EA-nın Əlyazmaları fondunda şöbə müdiri (1934–1938), Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında tərcüməçi (1938–1940) vəzifələrində çalışmışdır.

"Qadınların hüriyyəti" adlı ilk şeiri 1927-ci ildə "Oktyabr alovları" adlı məcmuədə dərc edilmişdir. Bu dərgidə, o cümlədən şairənin keçən əsrin 20-ci illərinin axırlarında yazılmış, Azərbaycan qadınlarının yeni həyat yollarını tərənnüm edən "Zəhra", "Qurtuluş", "Qadın" kimi şeirləri dərc olunmuşdur. Böyük Vətən müharibəsi illərində bir çox sənətkarlarımızda olduğu kimi, M.Dilbazi yaradıcılığında da vətəni müdafiə mövzusu əsas yer tutmuşdur. Bu illərdə şairənin yeddi kitabı çap olunmuşdur ki, bunların altısı Vətən müharibəsinə həsr edilmişdir. "Məhsəti" (1945), "Əlcəzairli qız" (1961), "Partizan Aliyə" (1972) poemalarının müəllifidir.

Şairin "Məhsəti" poeması süjetinin genişliyi,məzmun zənginliyi baxımından seçilən əsərlərindəndir. "Məhsəti" poeması məşhur rübai ustası M.Gəncəvinin həyatı, ədəbi və ictimai fəaliyyətindən bəhs edir. "Əlcəzairli qız" əsəri real faktlar əsasında yazılmışdır. İkinci dünya müharibəsindən sonra Şərqdə genişlənən azadlıq hərəkatı, müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə yeni mərhələyə daxil olmuşdur. Bu illərin siyasi mənzərəsini diqqətlə izləyən şairə Əlcəzair hadisələrinin mərkəzində dayanan Cəmiləni və onunla bağlı azadlıq hərəkatını poeması üçün mövzu seçmişdir.

M.Dilbazinin şeirləri yalnız mövzu rəngarəngliyi ilə deyil, həmçinin forma müxtəlifliyi və fikrin bədii ifadəsi baxımından da yetkin sənət nümunəsi səviyyəsinə qalxmış, şeir xəzinəmizi zənginləşdirmişdir. M.Dilbazinin 70–80-cı illərdə "Bənövşələr üşüyəndə" (1970), "Ana qanadı" (1972),"Dağ çiçəyi" (1977), "Yasəmən fəsil", "Seçilmiş şeirlər" (1979) şeir kitabları və nəhayət, 3 cilddə "Seçilmiş əsərləri" (1982–84) çap olunmuş, ona Azərbaycanın Xalq şairi fəxri adını qazandırmışdır[2].

Bəstəkarlardan Süleyman Ələsgərov, Tofiq Quliyev, Fikrət Əmirov, Şəfiqə Axundova, Ağabacı Rzayeva və başqaları şairənin sözlərinə mahnılar, romans və oratoriyalar bəsləmişlər.

Nizami Gəncəvi, Xaqani Şirvani, Əlişir Nəvai, Aleksandr Puşkin, Taras Şevçenko, N.Tixonov, Samuil Marşak, Sergey Mixalkov və başqa şairlərin əsərlərini, Evripidin "İppolit" faciəsini tərcümə etmişdir. Əsərləri xarici dillərə tərcümə olunmuşdur.

2001-ci il iyulun 12-də[3] vəfat etmişdir.

Mükafatları

Kitabları

Müharibəyə qədər işıq üzü görən kitabları

  • Bizim səsimiz (1934)
  • İlk bahar (1937)

Müharibə mövzusuna həsr olunmuş kitabları

  • Döyüş mahnıları (1941)
  • Kamal (1942)
  • Ağarzayev (1942)
  • Neft (1942)
  • Vətən eşqi (1942)
  • Qoçaq ataların qoçaq övladlarına (1942)
  • Xatirələr (1945)

Sonrakı dövrlərdə çap olunan kitabları

  • Sənətkarın xəyalı (1948)
  • "Seçilmiş şerlər" (1957)
  • Məhəbbət bizimlə qoşa doğulur. Bakı: Gənclik, 1959, 227 səh.
  • Şerlər. Bakı: Azərnəşr, 1962, 22 səh.
  • Xatirələr olan yerdə (1964)
  • Həyat lövhələri (1967)
  • Bənövşələr üşüyəndə (1970)
  • Ana qanadı (şeirlər, poemalar və hekayələr). Bakı: Gənclik, 1972, 489 səh.
  • Yasəmən fəsli (1976)
  • Dağ çiçəyi. Bakı: Gənclik, 1977, 320 səh.
  • Seçilmiş əsərləri (üç cilddə) (1981–1983). Bakı: Yazıçı, I cild, 324 s.; II cild, 336 s.; III cild, 218 səh.
  • Qar çiçəkləri (şeirlər, poemalar, pyeslər). BakıI Gənclik, 1984, 280 səh.
  • Durnalar ötüşəndə. Bakı: Yazıçı, 1989, 272 səh.
  • Çiçəkdən-çiçəyə. Bakı: Gənclik, 1991, 287 səh.
  • Seçilmiş əsərləri. Bakı: Lider, 2004, 278 səh.

Uşaqlar üçün yazdığı kitablar

  • Nağıllar (1940)
  • Şerlər (1951)
  • Kiçik dostlarıma (1956)
  • Gülbahar (1957)
  • Yaz gəlir (Bahar nəğmələri) (1968)
  • Lalənin ağacları (1970)
  • Abşeron bağlarında (hekayələr, kiçik və orta yaşlı məktəblilər üçün). Bakı: Gənclik, 1984, 96 səh.

Haqqında olan ədəbiyyat

  • Ə.Əhmədova. Bu ellərə vurulmuşam. Bakı: Yazıçı, 1978, 79 səh.
  • H.Həmidova. Mirvarid Dilbazi: Biblioqrafik göstəricilər. Bakı: M.F.Axundov kitabxanasının nəşriyyatı, 1990, 130 s.
  • B.Nəbiyev. Söz ürəkdən gələndə. Bakı: Yazıçı, 1984, 282 s.
  • H.Əliyev. Xalq şairi Mirvarid Dilbazinin 85 illiyinə həsr olunmuş təntənəli yubiley gecəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin nitqi//Azərbaycan qəzeti, 1998, 25 aprel, səh.2–4.
  • Son mənzil: (Xalq şairi Mirvarid Dilbazi ilə vida mərasimi)//Azərbaycan qəzeti, 2001, 13 iyul, səh.3.
  • Z.Şahsevənli. Gözü yaşlı bənövşə: (Xalq şairi Mirvarid Dilbazi haqqında)//Günay qəzeti, 2005, 3 sentyabr, səh.10.
  • Zamanla üz — üzə Südabə Ağabalayeva

Rus dilində əsərləri

  • Вспоминаю вас (стихи). Баку: Азернешр, 1964, 51 стр.
  • Яблоневая ветка. Москва: , 1965, 151 стр.

Mənbə

  • Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı. II cild,Bakı-2007,561 s.

İstinadlar

  1. ↑ Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı. II cild/Bakı-2007,s.19
  2. ↑ Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı. II cild/Bakı-2007,s.19
  3. ↑ Mirvarid Dilazi — www.dilbazi.az
  4. ↑ M.P.Dilbazinin Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif edilməsi haqqında SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 17 avqust 1982-ci il tarixli Fərmanı — anl.az saytı
  5. ↑ Respublikanın yaradıcı işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 23 fevral 1979-cu il tarixli Fərmanı — anl.az saytı
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mirvarid_Dilbazi&oldid=5586584"