Azərbaycanın tarixi qoruqlarının siyahısı
Jump to navigation
Jump to search
“Yuxarı Baş” Tarix-Memarlıq Qoruğu ərazisinində yerləşən obyeklər.
Bu məqalə tarixi qoruqlar haqqındadır. Təbiət qoruqları üçün baxın: Azərbaycan qoruqları.
.jpg)
Azərbaycanın tarixi qoruqlarının siyahısı — Azərbaycan Respublikası ərazisində mövcud olan 28 tarixi qoruğun siyahısı. Bu qoruqların 14-ü tarixi-mədəniyyət qoruğu, 8-i tarixi-memarlıq, 2-i tarixi-bədii qoruqdur. Yalnızca Yanardağ həm tarixi-mədəniyyət, həm də təbiət qoruğu olaraq fəaliyyət göstəririr. Qoruqlardan 3-ü Naxçıvan Muxtar Respublikası, 1-i erməni işğalındakı Dağlıq Qarabağ ərazisində, 1-i isə Gürcüstanla mübahisəli ərazidədir. İçərişəhər, Qobustan və Yuxarı Baş qoruqları Ümumdünya irsidir, Atəşgah, Ordubad və Şuşa qoruqları isə namizəd siyahısındadır.[1]
"Abidə qoruqlarının nümunəvi Əsasnaməsi"nin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərarına görə qoruq tarix və mədəniyyət üçün böyük əhəmiyyəti olan, tarix və mədəniyyət abidələrinin, arxeoloji və memarlıq obyektlərinin, etnoqrafik, numizmatik, epiqrafik, antropoloji materiallarının, tarixi hadisə və şəxsiyyətlərlə bağlı olan binaların, xatirə yerlərinin, əşyaların yerləşdiyi və dövlət tərəfindən mühafizə edilən ərazilər və məskənlərdir. Xüsusi əhəmiyyət kəsb edən arxeoloji, etnoqrafik, memarlıq, şəhərsalma və digər komplekslər Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən Qoruq elan edilir.[2]
Mündəricat
Siyahı[redaktə | əsas redaktə]
| YUNESCO Ümumdünya irsi siyahısındadır | YUNESCO Ümumdünya irsi namizəd siyahısı və Azərbaycanda qeydiyyata alınmış dünya əhəmiyyətli memarlıq abidələrinin siyahısındadır | ||
| Yalnız Azərbaycanda qeydiyyata alınmış dünya əhəmiyyətli memarlıq abidələrinin siyahısındadır | Yalnız Azərbaycanda qeydiyyata alınmış dünya əhəmiyyətli arxeoloji abidələrinin siyahısındadır |
_2.jpg)
Dövr, tarixi dövlət və ya dinlərə görə qoruqların bölgüsü[redaktə | əsas redaktə]
- Qədim dövr - 2 (Qobustan tarixi-bədii qoruğu, Gəmiqaya tarix-bədii qoruğu)
- Zərdüştlük - 1 (Atəşgah tarix-memarlıq qoruğu)
- Xristianlıq - 3 (Gülüstan tarix-mədəniyyət qoruğu, Keşikçidağ tarix-mədəniyyət qoruğu, Avey tarix-mədəniyyət qoruğu)
- Şirvanşahlar dövləti - 5 (İçərişəhər tarix-memarlıq qoruğu, Şabran tarixi qoruğu, Qala tarix-etnoqrafiya qoruğu, Pir Hüseyn Xanəgahı tarix-memarlıq qoruğu, "Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyi)
- Səfəvilər dövləti - 3 (Nardaran tarix-mədəniyyət qoruğu, Gəncə tarix-mədəniyyət qoruğu, Ordubad tarix-mədəniyyət qoruğu)
- Azərbaycan xanlıqları və sultanlıqları - 3 (Şuşa tarix-memarlıq qoruğu, Yuxarı Baş tarix-memarlıq qoruğu, İlisu tarix-mədəniyyət qoruğu)
- Azərbaycanlıların soyqırımı - 1 (Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi)
Qoruqların xəritələri[redaktə | əsas redaktə]
İçərişəhər[redaktə | əsas redaktə]
Xəritədə İçərişəhərdəki mühüm tarix-memarlıq abidələri göstərilib:
hamamlar: 4 — 7;
karvansaraylar: 8 — 11;
məscidlər: 12 — 27
kilsələr: 32— 33
hamamlar: 4 — 7;
karvansaraylar: 8 — 11;
məscidlər: 12 — 27
kilsələr: 32— 33
Qobustan[redaktə | əsas redaktə]
Карта территории района наскальных изображений:
— Şəhər tipli qəsəbə
— qışlaq
— daşlar
— Qoruq muzeyi
— Şəhər tipli qəsəbə
— qışlaq
— daşlar
— Qoruq muzeyi
Yuxarı Baş[redaktə | əsas redaktə]
Lahıc[redaktə | əsas redaktə]
Lahıcının məhəlli xəritəsi:
— muzey; 
— məscid; 
— “İl körpüsü”; 
— məktəb;
— su dəyirmanı; 
— kafe; 
— mehmanxana; 
— hamam; 
— bulaq; 
— xarabalıq
— muzey; 
— məscid; 
— “İl körpüsü”; 
— məktəb; 
— su dəyirmanı; 
— kafe; 
— mehmanxana; 
— hamam; 
— bulaq; — xarabalıqŞirvanşahlar sarayı[redaktə | əsas redaktə]
|
|
Qeyd: Sarayın təqdim edilən planının müəllifi V.N.Leviatovdur.[21]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ UNESCO World Heritage Sites in Azerbaijan (Azərbaycanda YUNESKO-nun Ümumdünya İrsi Abidələri)
- ↑ "“Abidə qoruqlarının nümunəvi Əsasnaməsi”nin təsdiq edilməsi barədə AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ NAZİRLƏR KABİNETİN QƏRARI". Arxivləşdirilib: [1] saytından 2018-07-18 tarixində. https://web.archive.org/web/20180718191211/http://whc.unesco.org/en/decisions/6892. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Naxçıvan MSSR-nin Culfa rayonunda yerləşən “Gülüstan” tarix-mədəniyyət qoruğu haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə AZƏRBAYCAN SSR NAZİRLƏR SOVETİ QƏRAR". http://www.e-qanun.az/framework/33603. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Bakı şəhəri Sabunçu rayonunun Nardaran qəsəbəsində yerləşən tarix-mədəniyyət qoruğu haqqında Əsasnamə". http://www.e-qanun.az/framework/33605. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Bakı şəhərində İçərişəhər tarix-memarlıq qoruğunun mühafizəsi və bərpası ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/1968. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ ""Çıraqqala" tarixi abidələr kompleksinin bərpası və qorunması haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/2110. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Şabran şəhəri" tarix və mədəniyyət abidəsinin qorunması haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/2315. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ ""Yanardağ " dövlət tarix-mədəniyyət və təbiət qoruğunun yaradılması haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/13309. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu ərazisində yerləşən tarixi və mədəni sərvətlərin qorunması haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/13455. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin bəzi qərarlarına dəyişikliklər edilməsi və bəzi qərarlarının və sərəncamlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi barədə AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİN QƏRARI". http://www.e-qanun.az/framework/12238. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ 11,0 11,1 "Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun Xınalıq kəndinin tarixi ərazisinin Azərbaycan Respublikasının “Xınalıq” Dövlət tarix-memarlıq və etnoqrafiya qoruğu və Ağstafa rayonunun ərazisində Keşikçidağ silsiləsinin bir hissəsini əhatə edən mağaralar kompleksinin Azərbaycan Respublikasının “Keşikçidağ” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu elan edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/14401. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhəri Suraxanı rayonunda Atəşgah məbədi ərazisinin “Atəşgah məbədi” Dövlət tarix-memarlıq qoruğu elan edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/14405. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Gəncə Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu ərazisindəki “İmamzadə” kompleksinin bərpası ilə əlaqədar tədbirlər haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/19297. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "“Qala” Dövlət Tarix-Etnoqrafiya Qoruğunun fəaliyyətinin təmin edilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/22732. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Şuşa şəhərinin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalının iyirminci ildönümü haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMII". http://www.e-qanun.az/framework/23280. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Şəki şəhərinin tarixi hissəsinin qorunması haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://www.e-qanun.az/framework/31903. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 "Azərbaycan Respublikası Dövlət Turizm Agentliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların SİYAHISI". http://www.e-qanun.az/framework/39196. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİN QƏRARI". http://www.e-qanun.az/framework/2847. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi haqqında Əsasnamənin, nazirliyin strukturunun təsdiq edilməsi və aparatının işçilərinin say həddinin müəyyən edilməsi barədə AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI". http://www.e-qanun.az/framework/11611. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 "Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi haqqında Əsasnamənin, nazirliyin strukturunun təsdiq edilməsi və aparatının işçilərinin say həddinin müəyyən edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2006-cı il 18 aprel tarixli 393 nömrəli Fərmanında dəyişiklik edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI". http://www.e-qanun.az/framework/11939. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ Левиатов 1944, səh. 8.
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
- Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarına 1 nömrəli əlavə, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, İstifadə tarixi:9 yanvar 2015
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
| Qobustan (Mezolit dövrü) • Arpaçay (Tunc dövrü) • Yanardağ (tarixi bilinmir) • Qəbələ (I əsr) • Kiş (I–XII əsrlər) • Çıraqqala (IV-VI əsrlər) • Avey (V əsr) • Şabran (V-VII əsrlər) • Keşikçidağ (VI əsr) • Lahıc (VII əsr) • Gəncə (X-XVII əsrlər, tarixi) • Gülüstan (XI-XIII əsrlər, tarixi) • Qala (XII-XIII əsrlər) • İçərişəhər (XII-XV əsrlər) • Ordubad (XIII əsr) • Pir Hüseyn xanəgahı (XIII əsr) • Şirvanşahlar sarayı (XIII-XVI əsrlər) • Basqal (XIV əsr) • Nardaran (XIV-XVII əsrlər) • Atəşgah (XVII əsr) • Xınalıq (XVIII əsr) • İlisu (XVIII əsr) • Şuşa (XVIII-XIX əsrlər) • Yuxarı Baş (XVIII-XIX əsrlər) • Zaqatala (XVIII-XIX əsrlər) • Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi (1918) • Nizami məqbərə kompleksi (1947-1991) |
| Azərbaycan memarlığı | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tarixi | Qafqaz Albaniyasının memarlığı • Arran memarlıq məktəbi • Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi • Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi • Cənubi Azərbaycanda memarlıq • Səfəvi memarlığı • Qotika • Barokko • Stalinist • Konstruktivizm |  | |||||||||
| Tikililər |
| ||||||||||
