Abşeron rayonu

Bu məqalə Abşeron rayonu haqqındadır. Yarımada üçün Abşeron yarımadası səhifəsinə baxın.

Abşeron - Azərbaycanda rayon. İnzibati mərkəzi Xırdalan şəhəridir.

Sərhəd rayonları və əraziləri

Sumqayıt şəhəri ilə, şimali-qərbdən Xızı rayonu ilə, qərbdən Qobustan rayonu ilə, cənubi-qərbdən Hacıqabul rayonu ilə, şərqdən isə Bakı şəhəri ilə qonşudur

Tarixi

Müstəqil kənd rayonu kimi Abşeron 1963-cü ilin yanvarında təsis olunmuşdur. Abşeron rayonu ötən illər ərzində Bakı və Sumqayıt şəhərlərinin inzibati ərazilərindəki kolxoz və sovxozlara, quşçuluq sənayesinə, aqrar sahəyə xidmət edən idarə və müəssisələrə, tikinti və meliorasiya təşkilatlarına, elmi-tədqiqat institut və laboratoriyalarına yüksək ixtisaslı rəhbərliyi təmin etmək məqsədilə yaranmış və hər iki sənaye mərkəzinin kənd təsərrüfatı məhsullarına ehtiyacının daha dolğun ödənilməsinə xidmət etmək vəzifəsini həyata keçirmişdir.

Yerli Media

Rayonda kütləvi informasiya vasitəsi kimi "Abşeron" qəzeti fəaliyyət göstərir. "Abşeron" qəzeti 1962-ci ilin may ayından Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin rayonlararası qəzeti kimi Abşeron və Dəvəçi (indiki Xızı və Siyəzən rayonlarının əraziləri də daxil olmaqla) rayonlarının ərazilərinin sosial-siyasi və iqtisadi həyatını işıqlandırmaq məqsədilə təsis olunmuşdur. 1964-cü ilin mayından "Abşeron" qəzeti Azərbaycan KP Abşeron Rayon Komitəsinin və rayon XDS-nin orqanı kimi fəaliyyətini yalnız Abşeron rayonunun ictimai-siyasi həyatının işıqlandırılması ilə 1991-ci ilin sonlarınadək davam etdirmişdir. 1992-1994-cü illərdə "Abşeron" qəzeti Abşeron rayon XDS-nin orqanı kimi fəaliyyət göstərmiş, 1994-cü ildən həmin qəzetin nəşri müvəqqəti dayandırılmışdır. 1997-ci ilin avqsutunda "Abşeron" qəzetinin nəşri bərpa olunmuş və o, 1998-ci ilin yanvarından Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin qəzeti kimi müntəzəm olaraq rayonun ictimai-siyasi həyatını işıqlandırır və 2000-2500 tirajla çıxır.

Qəzet 1962-ci ildən hal-hazıra kimi "Azərbaycan" nəşriyyatının mətbəəsində çap olunur.

Rayonun ərazisində "Abşeron" qəzetindən başqa heç bir kütləvi informasiya vasitəsi (qəzet, jurnal, radio, telekanal) fəaliyyət göstərmir.

Tarixi və memarlıq abidələri

Güzdək qəsəbəsi ərazisində XIX əsrə aid dörd ədəd "Dəvəlik" adlanan təsərrüfat tikilisi mövcuddur. Teymur Həmidova, Məlik və Məmməd Rzayevlərə məxsus həmin tikililər təsərrüfat məqsədilə istifadə olunmasa da qorunub saxlanılır. XIX əsrdə Görədildə həmin kəndin sakini Hacı Qurbanın tikdirdiyi Əbdürrəhman məscidi, Digahlı Mir Qohum ağanın tikdirdiyi məscid, XVIII əsrdə Xırdalan kənd icması tərəfindən tikilmiş məscid, Məmmədlidə XVIII əsrdə Qaradağlılar nəsli tərəfindən inşa edilmiş məscid, XIX əsrdə Məmmədli kəndində Şahsevənlər tərəfindən tikilmiş məscid, Novxanıda XIX əsrdə Hacı Səfəralının ibadət və dini tədris məqsədilə tikilmiş məscid-mədrəsə, həmin kənddə XVII əsrdə Şhsultan Hüseyn adlı şəxs tərəfindən tikilmiş məscid, Fatmayıda XIX əsrdə tikilərək kənd ağsaqqalı Əlbattinin adı verilmiş məscid, XVII əsrdə tikilmiş Hacı Heybət məscidi, XVIII əsrdə tikilmiş Salam məscidi, Saray kəndindəki XIX əsrə aid Hacı bədəl məscidi mövcuddur ki, bunların da əksəriyyəti son onillikdə bərpa olunaraq dini mərasimlərin keçirilməsinə xidmət edir.

Rayon ərazisində orta əsrlər üçün mədəni həyat tərzinin göstəricisi olan ictimai hamamların bir neçəsi qorunub saxlanılmışdır. O cümlədən, XIX əsrdə Qobuda Hacı Kazım tərəfindən, Xırdalanda Məşədi İmam Baxış tərəfindən inşa edilmiş hamamların tikililəri qalmaqdadır.

Qədim Abşeron kəndlərində su ilə təminatda çox mühüm rol oynamış övdanlar Güzdək və Xırdalan yaşayış məntəqələrinin ərazisində indiyədək qalmaqdadır.

Rayonun ərazisində digər tarixi abidələr, o cümlədən, Fatmayıda, Digahda, Masazırda, Hökməlidə və Sarayda XIII-XVIII əsrlərə aid türbələrin və s. qalıqları mövcuddur.

Görkəmli şəxsləri

Rayondan 30-a yaxın görkəmli şəxs çıxmışdır:

• Rayon mərkəzi Xırdalan qəsəbəsindən: tibb elmləri doktoru, akademik Mirqasımov Mirəsədulla Mirələsgər oğlu (1883-1958), xalq şairi Babayev Nəbi Ələkbər oğlu (Nəbi Xəzri 1924), texnika elmləri doktoru, professor Əbilov Abdulrzaq Hacıbala oğlu (1931);
• Saray qəsəbəsindən: akademik, dövlət xadimi Axundov Vəli Yusif oğlu (1916-1986), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Ələkbərov Mikayıl Məmməd oğlu (1924-1943);
• Qobu qəsəbəsindən: Respublikanın xalq rəssamı Xalıqov Qəzənfər Ələkbər oğlu (1898-1981);
• Novxanı kəndindən: yazıçı-dramaturq, dövlət xadimi Qurbanov Şixəli Qurban oğlu (1925-1967), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Hüseynzadə Mehdi Hənifə oğlu (1918-1944), xalq şairi, dövlət xadimi Rüstəmzadə Süleyman Əliabbas oğlu (Süleyman Rüstəm 1906-1989), dövlət xadimi Rəsulzadə Məmmədəmin Ələkbər oğlu (1884-1955), texnika elmləri doktoru, professor, dövlət xadimi Orucov Sabit Atababa oğlu (1912-1981), Respublikanın xalq rəssamı Nəcəfov Mürsəl Nəcəfqulu oğlu (1885-1977), akademik Ələsgərzadə Lütfi Rəhim oğlu (Lütfi-zadə 1921), Qafqaz Müsəlmanları idarəsinin sədri, Şeyxülislam Süleymanzadə Hacı Əliağa Süleyman oğlu (1885-1977), Respublikanın xalq rəssamı Əzimzadə Əzim Aslan oğlu (1918-1997), bəstəkar Əlizadə Aqşin Əliqulu oğlu (1937), tibb elmləri doktoru, professor Balakişiyev Əbdül Salam oğlu (1906-1973), kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor Səfərov Kəbutər Mirzəbala oğlu (1911-1981);
• Fatmayı kəndindən: bəstəkar Qarayev Qara Əbülfəz oğlu (1918-1982), tibb elmləri doktoru, professor Qarayev Əbülfəz Fərəc oğlu (1885-1952), Respublikanın xalq rəssamı Mirzəzadə Böyükağa Məşədi oğlu (1921), tibb elmləri doktoru, professor Səlimxanov Qüdrət Əhmədbəy oğlu (1905-1981), kontradmiral Cavadov Cəlil Məmmədəli oğlu (1916-1980);
• Masazır kəndindən: şair-qəzəlxanİsgəndərov Əliağa Məmmədqulu oğlu (Əliağa Vahid 1895-1965);
• Digah qəsəbəsindən: general-mayor Salahov Arif Əliabbas oğlu (1937 - 2006);
• Hökməli qəsəbəsindən: kimya elmləri doktoru Mövsümbəy Məhəmmədbəy oğlu Xanlarov (1857-1921) və digərləridir.

Abşeron rayonunun bələdiyyələri

• Masazır bələdiyyəsi
• Qobu bələdiyyəsi
• Aşağı Güzdək bələdiyyəsi
• Mehdiabad bələdiyyəsi
• Saray bələdiyyəsi
• Məmmədli bələdiyyəsi
• Ceyranbatan bələdiyyəsi
• Hökməli bələdiyyəsi
• Digah bələdiyyəsi
• Novxanı bələdiyyəsi
• Fatmayı bələdiyyəsi
• Xırdalan bələdiyyəsi
• Güzdək bələdiyyəsi
• Görədil bələdiyyəsi
• Pirəkəşkül-Qobustan bələdiyyəsi

Xarici keçidlər

Abşeron Rayonu İcra Hakimiyyətinin saytı

Mənbə

Şablon:Abşeron rayonu kənd/qəsəbələri