Saatlı məscidi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Sefer azeri (müzakirə | töhfələr) (Kateqoriya:Şuşanın görməli yerləri əlavə olundu HotCat ilə) tərəfindən edilmiş 23:15, 19 may 2019 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Saatlı məscidi
Xəritə
39°45′46″ şm. e. 46°45′03″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Şuşa
Yerləşir M.F.Axundov küçəsi
Aidiyyatı Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu
Memar Kərbəlayi Səfixan Qarabaği
Tikilmə tarixi 1883
Üslubu Arran memarlıq məktəbi
Minarələri 1
Vəziyyəti xarabalıqları qalıb
UNESCO Ehtiyat Siyahısı
TipiMədəni
Kriteriyai,iv,v,vi
Təyin edilib2001
İstinad nöm.1574
DövlətAzərbaycan
RegionAvropa
İstinad nöm.355
KateqoriyaMəscid
ƏhəmiyyətiÖlkə əhəmiyyətli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Saatlı məscidi — Şuşa şəhərinin Saatlı məhəlləsində yerləşən tarixi məsciddir. Məcid 1883-cü ildə memar Kərbəlayi Səfixan Qarabağinin layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Abidə memarın son əsərlərindən biri hesab edilir. Məscid Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli tarix-mədəniyyət abidəsi kimi qeydiyyata alınmışdır.

Tarixi

Saatlı məscidi Qarabağda bir neçə monumental dini və mülki tikilinin, o cümlədən Şuşada Aşağı və Yuxarı Gövhər ağa məscidləri, Ağdamda cümə məscidi və Bərdə imamzadə türbəsinin müəllifi olan Azərbaycan memarı Kərbəlayi Səfixan Qarabağinin layihəsi əsasında 1883-cü ildə inşa edilmişdir.[1] Bu haqqda məlumat məscidin əsas fasadında yerləşdirilmiş inşaat kitabəsində verilir.[2] Məscidin inşa ediliyi yerdə əvvəl Molla Pənah Vaqifin dərs keçdiyi bir-birinə bitişik mədrəsə və məscid binaları olmuşdur.[3]

1980-ci illərdə məsciddə restavrasiya işləri aparılmışdır. Şuşanın işğalından sonra məscid xarabalığa çevirilmiş, onun zəngin interyerləri tamamilə, minarəsi isə qismən dağıdılmışdır.

Memarlıq xüsusiyyətləri

Şuşanın düz fasadlı məcidlərindən olan Saatlı məscidi əsas fasadında assimetrik girişə malikdir. [4] Saatlı məscidini Şuşanın digər məhəllə məscidlərindən fərqləndirən əsas xüsusiyyət onun minarəyə malik olmasıdır. Belə ki, şəhərdəki bu tipli digər məscidlərin damında müəzzin üçün kiçik köşk yerləşdirilsə də, Saatlı məscidi üçün rəngarəng kərpiclərdən istifadə ilə zəngin naxışlarla bəzədilmiş minarə inşa edilmişdir.[2]

Aşağı və Yuxarı Gövhər ağa məscidlərindən fərqli olaraq Saatlı məscidinin minarəsi məscid binası ilə birləşik deyil və minarəyə giriş məscidin daxilindən yox həyətindən həyata keçirilir.[2] Saatlı məscidinin Divanxana meydanından effektiv görünən, ifadəli rəngarəng vertikalı ilə özünəməxsus kompozisiya silueti yaradan minarəsi yerləşdiyi küçənin memarlıq ansamblında tamamlayıcı rol oynayır.[2] Minarənin üstü çadır formalı gümbəzlə tamamlanır.[2]

Məscidin interyerlərinin işlənməsində qabartma və yapma bəzəklərdən bol istifadə olunmuşdur.[2]

İstinadlar

  1. ↑ Авалов, 1977. səh. 79
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 Авалов, 1977. səh. 80
  3. ↑ Каджар, Чингиз. Старая Шуша. Баку: Шерг-Герб. 2007. səh. 344.
  4. ↑ Саламзаде, А. В. Проблемы сохранения и реконструкции исторических городов Азербайджана. Баку: Элм. 1979. səh. 37.

    Архитектурно-композиционная трактовка главных фасадов мечетей Шуши в основном включает два типа: объемно-пространственный и плоскостной. Объемно-пространственный тип представлен эйваном с широкими арками разнообразных очертаний, составляющим органическое целое с молитвенным залом. В пример можно привести мечети кварталов Мердинли, Гуюлуг, Ходжа Мирджанлы, Кечарли. Второй тип — плоское решение фасада с асимметричным входом. Например, мечети Чёл гала, Сеидли, Джульфалар, Саатлы, Мамаи.

Ədəbiyyat

  • Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
  • Фатуллаев, Ш. С. Памятники Шуши. Баку. 1970.
  • Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964.

Həmçinin bax

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Saatlı_məscidi&oldid=4744255"