Fridrix fon Hayek

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Fridrix Fon Hayek
ing. Friedrich August von Hayek
Friedrich Hayek portrait.jpg
Doğum tarixi
Doğum yeri Vyana, Avstriya-Macarıstan İmperiyası
Vəfat tarixi (92 yaşında)
Vəfat yeri Frayburq, Almaniya Almaniya
Vətəndaşlığı
Milliyyəti avstriyalı, britaniyalı
Elm sahələri iqtisadiyyat, siyasət, hüquq, fəlsəfə və psixologiya
Elmi dərəcələri hüquq elmləri doktoru[d]
İş yerləri Frayburq Universiteti (1962-1968), Çikaqo Universiteti (1950-1962), London İqtisadi məktəbi (1931-1950)
Təhsili
Elmi rəhbərləri Lüdviq fon Mizes, Fridrix fon Vizer
Tanınır İqtisadi hesablama uğuru
Mükafatları Nobel mükafatı1974 İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı, 1991 Prezidentin Azadlıq medalı
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fridrix fon Hayek (ing. Friedrich August von Hayek; d. 8 may 1899, Vyana – ö. 23 mart 1992, Frayburq) — Avstriya iqtisad məktəbinin yetirməsi olan iqtisadçı və siyasətçi. Bazar iqtisadiyyatını XX əsrin ortalarından etibarən yüksələn sosialist hərəkatına qarşı müdafiə etməklə məşhurlaşmışdır. Eyni zamanda hüquq və epistemologiyaya da önəmli xidmətləri olmuşdur. 1974-cü ildə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatını zidd düşüncəyə sahib olduğu Qunnar Myurdalla bölüşdü.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təbiət üzrə elm xadimlərinin çoxluq təşkil etdiyi bir ailədə böyüməsinə baxmayaraq topçu zabiti olaraq iştirak etdiyi Birinci Dünya Müharibəsindən sonra sosial elmlərə istiqamətlənmişdir. Vyana Universitetində 1921-ci ildə hüquq, 1923-cü ildə isə siyasi elm üzrə doktorluq dərəcəsinə yüksəlmişdir. 1924-cü ildə ABŞ-dan geri döndükdən sonra sosializmə meyllənərkən Ludviq fon Misesin kitabından təsirlənmiş və düşüncəsini dəyişdirmişdir. Bundan sonra liberal fəlsəfəni iqtisadiyyat, siyasət və başqa sahələrdə uğurla müdafiə etmişdir.

Hayek bazar iqtisadiyyatının fəlsəfi müdafiəçilərindəndi. Avstriya iqtisadiyyat məktəbinin XX əsrdəki ən önəmli yetirmələrindəndir. Mərkəzləşdirilmiş planlamanın insanların azadlıqlarını və tələblərini məhdudlaşdıracağı düşüncəsini vurğulamış, plüralizm və iqtisadi subyektivizmi müdafiə etmişdir.

Hayekin fikrincə iqtisadi qərar vermə haqqı şəxsiyyətlərdən, onların dəyərlərindən, məqsədlərindən azad deyildir və qərar vermə haqları informasiyaya sahib olan şəxsiyyətlərdə olmalıdır. Rəqabətli bir bazarda qiymətlər, insanların fərqli əmtəə və xidmətlərə qoyduqları nisbi dəyərləri müəyyənləşdirməkdə, şəxsiyyətlər də bunlara baxıb istək və ehtiyyaclarını ən yaxşı şəkildə necə qarşılayacaqlarına və hətta o istək və ehtiyyacların nələr olduğuna qərar verməkdədirlər.

Hayek iqtisadiyyatdan başqa informasiya, hüquq, siyasət nəzəriyyəsi, elm fəlsəfəsi və idrak psixologiyası kimi sahələrdə də tədqiqatlar aparmışdır.

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 1944 - Köləlik yolu.
  • 1945 - Bilginin toplumda istifadəsi.
  • 1952 - Hissiyat nizamı.
  • 1960 - Azadlığın konstitusiyası.
  • 1979 - Qanun, qanunvericilik və azadlıq.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 http://www.nndb.com/people/247/000024175/.
  2. ↑ 1 2 The Rehabilitation of the Cold-War Liberal (ing.). // The New York Times / D. Baquet Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2006. ed. size: 1122400; ed. size: 1132000; ed. size: 1103600; ed. size: 648900; ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  3. ↑ 1 2 Paul Disowns Extremists’ Views but Doesn’t Disavow the Support (ing.). // The New York Times / D. Baquet Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2011. ed. size: 1122400; ed. size: 1132000; ed. size: 1103600; ed. size: 648900; ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  4. ↑ 1 2 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1856936/Winners-of-the-Nobel-Prize-for-Economics.
  5. ↑ 1 2 Sparring for Liberty (ing.). // The New York Times / D. Baquet Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1989. ed. size: 1122400; ed. size: 1132000; ed. size: 1103600; ed. size: 648900; ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  6. ↑ 1 2 http://www.nndb.com/event/409/000085154/.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fridrix_fon_Hayek&oldid=5507496"