Fridrix fon Hayek
| Fridrix Fon Hayek | |
|---|---|
| ing. Friedrich August von Hayek | |
 | |
| Doğum tarixi | 8 may 1899 |
| Doğum yeri | Vyana, Avstriya-Macarıstan İmperiyası |
| Vəfat tarixi | 23 mart 1992 (92 yaşında) |
| Vəfat yeri |
Frayburq,  Almaniya |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlıq | |
| Milliyyəti | avstriyalı, britaniyalı |
| Elm sahəsi | iqtisadiyyat, siyasət, hüquq, fəlsəfə və psixologiya |
| İş yeri | Frayburq Universiteti (1962-1968), Çikaqo Universiteti (1950-1962), London İqtisadi məktəbi (1931-1950) |
| Elmi rəhbəri | Ludwig von Mises[d] və Fridrix fon Vizer |
| Tanınmış yetirmələri | David D. Friedman[d] və Marjorie Grice-Hutchinson[d] |
| Tanınır | İqtisadi hesablama uğuru |
| Mükafatları |
 1974 İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı, 1991 Prezidentin Azadlıq medalı |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
|
Fridrix fon Hayek (ing. Friedrich August von Hayek; d. 8 may 1899, Vyana – ö. 23 mart 1992, Frayburq) — Avstriya iqtisad məktəbinin yetirməsi olan iqtisadçı və siyasətçi. Bazar iqtisadiyyatını XX əsrin ortalarından etibarən yüksələn sosialist hərəkatına qarşı müdafiə etməklə məşhurlaşmışdır. Eyni zamanda hüquq və epistemologiyaya da önəmli xidmətləri olmuşdur. 1974-cü ildə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatını zidd düşüncəyə sahib olduğu Qunnar Myurdalla bölüşdü.
Həyatı[redaktə | əsas redaktə]
Təbiət üzrə elm xadimlərinin çoxluq təşkil etdiyi bir ailədə böyüməsinə baxmayaraq topçu zabiti olaraq iştirak etdiyi Birinci Dünya Müharibəsindən sonra sosial elmlərə istiqamətlənmişdir. Vyana Universitetində 1921-ci ildə hüquq, 1923-cü ildə isə siyasi elm üzrə doktorluq dərəcəsinə yüksəlmişdir. 1924-cü ildə ABŞ-dan geri döndükdən sonra sosializmə meyllənərkən Ludviq fon Misesin kitabından təsirlənmiş və düşüncəsini dəyişdirmişdir. Bundan sonra liberal fəlsəfəni iqtisadiyyat, siyasət və başqa sahələrdə uğurla müdafiə etmişdir.
Hayek bazar iqtisadiyyatının fəlsəfi müdafiəçilərindəndi. Avstriya iqtisadiyyat məktəbinin XX əsrdəki ən önəmli yetirmələrindəndir. Mərkəzləşdirilmiş planlamanın insanların azadlıqlarını və tələblərini məhdudlaşdıracağı düşüncəsini vurğulamış, plüralizm və iqtisadi subyektivizmi müdafiə etmişdir.
Hayekin fikrincə iqtisadi qərar vermə haqqı şəxsiyyətlərdən, onların dəyərlərindən, məqsədlərindən azad deyildir və qərar vermə haqları informasiyaya sahib olan şəxsiyyətlərdə olmalıdır. Rəqabətli bir bazarda qiymətlər, insanların fərqli əmtəə və xidmətlərə qoyduqları nisbi dəyərləri müəyyənləşdirməkdə, şəxsiyyətlər də bunlara baxıb istək və ehtiyyaclarını ən yaxşı şəkildə necə qarşılayacaqlarına və hətta o istək və ehtiyyacların nələr olduğuna qərar verməkdədirlər.
Hayek iqtisadiyyatdan başqa informasiya, hüquq, siyasət nəzəriyyəsi, elm fəlsəfəsi və idrak psixologiyası kimi sahələrdə də tədqiqatlar aparmışdır.
Əsərləri[redaktə | əsas redaktə]
- 1944 - Köləlik yolu.
- 1945 - Bilginin toplumda istifadəsi.
- 1952 - Hissiyat nizamı.
- 1960 - Azadlığın konstitusiyası.
- 1979 - Qanun, qanunvericilik və azadlıq.
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
- Fridrix fon Hayek haqqında Nobel mükafatı e-muzeyində məlumat
- Fridrix fon Hayekin Nobel mükafatı təqdim olunma mərasimində çıxışı
- Fridrix fon Hayek haqqında faktlar
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ http://www.nndb.com/people/247/000024175/
- ↑ http://www.nytimes.com/2006/04/30/magazine/30liberal.html?pagewanted=all
- ↑ http://www.nytimes.com/2011/12/26/us/politics/ron-paul-disowns-extremists-views-but-doesnt-disavow-the-support.html?pagewanted=all
- ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1856936/Winners-of-the-Nobel-Prize-for-Economics
- ↑ http://www.nytimes.com/books/98/11/01/reviews/981101.01maiert.html
- ↑ http://www.nndb.com/event/409/000085154/
| ||||||||||
- 8 mayda doğulanlar
- 1899-cu ildə doğulanlar
- 23 martda vəfat edənlər
- 1992-ci ildə vəfat edənlər
- Əlifba sırasına görə Nobel mükafatı laureatları
- Əlifba sırasına görə alimlər
- İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatları
- Vyanada doğulanlar
- Frayburqda vəfat edənlər
- Vyana Universitetinin məzunları
- Avstriyalı Nobel mükafatı laureatları
