Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı

Norveç Nobel İnstitutu Norveç Nobel Komitəsinə Nobel Sülh Mükafatını alanların seçilməsində və illik mükafatın Osloda təşkilində kömək edir.

Sülh üzrə Nobel mükafatı hər il Norveç Nobel Komitəsi tərəfindən "millətlər arasındakı qardaşlıq, daimi orduların ləğvi və ya azaldılması və sülh qurultaylarının keçirilməsi və təşviqi üçün ən çox və ya ən yaxşı işlər görmüş şəxsə" təqdim edilir. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Norveç Nobel Komitəsi tərəfindən idarə olunur və Norveç Parlamenti tərəfindən seçilmiş beş nəfərdən ibarət komitə tərəfindən verilir.

Hər laureatbir bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. Bu mükafat kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələrində insanlığa əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim edilən Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş beş Nobel mükafatından biridir.

Ümumi baxış

Sülh Mükafatı hər il Osloda, Norveç Kralının iştirakı ilə, 10 dekabrda Nobelin ölümünün ildönümündə təqdim olunur və Stokholmda təqdim edilməyən yeganə Nobel mükafatıdır. Digər mükafatlardan fərqli olaraq Sülh Mükafatı ara-sıra bir şəxsdən çox bir təşkilata verilir (məsələn, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi üçqat laureat).

Nobel Sülh Mükafatı ilk dəfə 1901-ci ildə Frederik Passi və Anri Dünana verildi, onların bölüşdükləri mükafat pulu 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi (bu məbləğ 2008-ci ildə 7.731.004 krona bərabər idi).

• 1962-ci ildə Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatı olan Laynus Polinq iki dəfə şəriksiz şəkildə Nobel mükafatına layiq görülən yeganə şəxsdir; 1954-cü ildə Kimya üzrə Nobel mükafatını aldı.
• 2014-cü ildə 17 yaşında Sülh üzrə Nobel mükafatına layiq görülən Məlalə Yusəfzay ən gənc laureatdır.
• Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatı olan ilk qadın Bertha von Zuttner idi (1905). 106 Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatından 17-si qadındır.
• Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi humanitar fəaliyyətinə görə üç dəfə mükafata layiq görülərək ən çox Sülh üzrə Nobel mükafatlarını alan laureat olmuşdur.
• Üç Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatı mükafatlandırıldıqları vaxt həbsdə idilər: Karl von Ossiyetski, Aun San Su Çji və Lyu Syaobo.

Mübahisə

Bu mükafat Nobel mükafatlarının ən mübahisəli hesab olunur; bir neçə seçimin tənqid edilməsi və 19 dəfə mükafatın verilməməsinə görə.

• Beş dəfə namizəd olmasına baxmayaraq, Mahatma Qandi heç vaxt bu mükafatı qazanmadı. 1948-ci ildə öldürülməsindən sonra komitə ölümündən sonra ona mükafatın təltif edilməsini düşündü, lakin buna qarşı qərar verdi və və bunun əvəzinə həmin il "uyğun yaşayan namizədin olmaması" izahatı ilə mükafat heç kimə verilmədi.
• 1961-ci ildə namizədliyini irəli sürdükdən sonra laureat elan olunmasından bir neçə ay əvvəl vəfat edən Daq Hammarşeld ölümündən sonra laureat olan yeganə şəxs oldu.
• 1973-cü ildə Le Dık Tho Nobel sülh mükafatından imtina edib. İmtinaya səbəb kimi isə Vyetnamda hələ də əsl sülhün əldə olunmadığını əsas gətirib.

Laureatlar

2020-ci ilə kimi Sülh üzrə Nobel mükafatı 107 şəxs və 28 təşkilata verildi. On yeddi qadın Sülh üzrə Nobel mükafatını (digər mükafatlardan daha çox). Yalnız iki alıcı bu sahə üzrə birdən çox mükafat qazandı: Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi üç dəfə (1917, 1944 və 1963) və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı iki dəfə (1954 və 1981). 19 il Sülh üzrə Nobel mükafatı verilmədi. Le Dık Tho 1973-cü ildə mükafatdan imtina edən yeganə şəxs idi. O, Henri Kissinger ilə 1973-cü il bu mükafata layiq görüldü, ancaq bu cür "burjua sentimentalizmlərinin" onun üçün olmadığını və Paris Sülh Sazişlərinə tam əməl olunmadığını əsas gətirərək mükafatdan imtina etdi.

İl	Laureat		Ölkə	Əsaslanma
1901		Anri Dünan	İsveçrə	Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin təsis edilməsindəki roluna görə
		Frederik Passi	Fransa	"Parlamentlərarası Birliyin əsas qurucularından biri və eyni zamanda ilk Ümumdünya Sülh Konqresinin əsas təşkilatçısı olduğuna görə"
1902		Eli Dükommen	İsveçrə	"Beynəlxalq Sülh Bürosunun ilk fəxri katibi vəzifəsinə görə"
		Albert Qoba		"Parlamentlərarası Birliyin ilk baş katibi vəzifəsinə görə"
1903		Uilyam Krimer	Böyük Britaniya	"Parlamentlərarası Birliyin 'ilk atası' olaraq roluna görə"
1904		Beynəlxalq Hüquq İnstitutu	Belçika	"Qeyri-rəsmi bir qurum olaraq beynəlxalq hüquq elminin ümumi prinsiplərini formalaşdırma səylərinə görə"
1905		Berta fon Zutner	Avstriya	"Silahlarınızı aşağı salın!" əsərinə və mükafatın yaranmasına töhfə verdiyi töhfələrinə görə
1906		Teodor Ruzvelt	ABŞ	"Rus-Yapon müharibəsini sona çatdırmaq üçün müvəffəqiyyətli vasitəçiliyi və Haaqa məhkəməsinə ilk işini təqdim edərək arbitraj maraqlarına görə"
1907		Ernesto Teodoro Moneta	İtaliya	"İtaliya sülh hərəkatının əsas lideri kimi fəaliyyətinə görə"
		Lui Reno	Fransa	"Aparıcı Fransız beynəlxalq hüquqşünası olaraq və Haaqa Daimi Arbitraj Məhkəməsinin üzvü kimi fəaliyyətinə görə"
1908		Klas Arnoldson	İsveç	"İsveç Sülh və Arbitraj Liqasının qurucusu olaraq fəaliyyətinə görə"
		Fredrik Bayer	Danimarka	"Regional əməkdaşlığın bərkidilməsi üçün Skandinaviya parlamentlərarası ittifaqının yaradılmasına görə"
1909		Ogüst Beyernar	Belçika	"İki Haaqa konfransındaki nümayəndəliyinə və Parlamentlərarası Birliyin aparıcı lideri olduğuna görə"
		Pol D'Esturnel de Konstan	Fransa	"Fransa və qonşu ölkələr arasında arbitraj haqqında müqavilələrə görə"
1910		Beynəlxalq Sülh Bürosu	İsveçrə	"Müxtəlif ölkələrin sülh cəmiyyətləri arasında əlaqə rolunu oynadığına görə"
1911		Tobias Asser	Niderland	"Arbitraj Məhkəməsinin üzvü olması və Beynəlxalq Şəxsi Hüquq Konfransı təşəbbüskarı olduğuna görə"
		Alfred German Frid	Avstriya	"Alman Sülh Cəmiyyətinin qurucusu olaraq fəaliyyətlərinə görə"
1912		Eliu Rut	ABŞ	"Beynəlxalq arbitraja güclü marağına və dünya məhkəməsi planına görə"
1913		Anri Lafonten	Belçika	"Beynəlxalq Sülh Bürosunun rəhbəri olaraq fəaliyyətlərinə görə"
1914	I Dünya müharibəsi səbəbindən mükafat verilmədi.
1915
1916
1917		Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi	İsveçrə	"Birinci Dünya Müharibəsinin tərəflərdəki çox sayda hərbi əsirlərin hüquqlarını, o cümlədən ailələri ilə əlaqə qurma hüquqlarını qorumaq üçün böyük bir vəzifəni yerinə yetirdiyinə görə"
1918	I Dünya müharibəsi səbəbindən mükafat verilmədi.
1919		Vudro Vilson	ABŞ	"Millətlər İttifaqıın yaradılmasındaki həlledici roluna görə"
1920		Leon Burjua	Fransa	"1899 və 1907-ci ildəki Haaqa konfranslarında iştirakına və digər fəaliyyətlərinə görə"
1921		Hjalmar Branting	İsveç	"Millətlər Liqasındakı fəaliyyətinə görə"
		Kristina Lous Lange	Norveç	"Norveç Nobel Komitəsinin birinci katibi" və "Parlamentlərarası Birliyin baş katibi" olaraq fəaliyyətlərinə görə"
1922		Frityof Nansen		"Rusiyada qıtlığa qarşı mübarizə aparan milyonlarla insana kömək etdiyinə"və "Kiçik Asiya və Trakyada qaçqınlar üçün həyata keçirdiyi fəaliyətlərinə görə"
1923	Mükafat verilmədi
1924
1925		Cozef Ostin Çemberlen	Böyük Britaniya	"Lokarno sazişləri üzrə fəaliyyətlərinə görə"
		Çarlz Daues	ABŞ	"Adını daşıyan plana verdiyi töhfələrə görə"
1926		Aristid Braynd	Fransa	"Lokarno sazişləri ilə əlaqəli işlərinə görə"
		Qustav Ştrezeman	Almaniya
1927		Ferdinand Büisson	Fransa	"Fransız-Alman populyar barışığına verdiyi töhfələrə görə"
		Lüdviq Kvidde	Almaniya
1928	Mükafat verilmədi
1929		Frenk Kelloq	ABŞ	"Brian-Kelloq paktının danışıq tərəfdaşı"
1930		Natan Söderblom	İsveç	"Kilsələri yalnız ekumenikal birlik üçün deyil, həm də dünya sülhü üçün işə cəlb etmə təşəbbüslərinə görə"
1931		Ceyn Addams	ABŞ	"Sosial islahat işlərinə və Qadınların Beynəlxalq Sülh və Azadlıq Liqasına rəhbərliyinə görə"
		Nikolas Batler		"Brian-Kelloq paktını tanıtmasına" və "Amerika sülh hərəkatının daha quruluş yönümlü hissəsinin lideri kimi fəaliyyətinə görə"
1932	Mükafat verilmədi
1933		Ralf Encell	Böyük Britaniya	"Böyük illüziyanın müəllifi və Millətlər İttifaqının tərəfdarı və eyni zamanda bütövlükdə sülh üçün nüfuzlu bir publisist və pedaqoq olduğuna görə"
1934		Artur Henderson		"Millətlər İttifaqı ilə əlaqəli fəaliyyətlərinə, xüsusilə də tərksilah təşəbbüslərinə görə"
1935		Karl fon Oseski	Almaniya	"Almaniyanın yenidən silahlanmasına qarşı apardığı mübarizəyə görə"
1936		Karlos Saavedra Lamas	Argentina	"Paraqvay və Boliviya arasındakı Cako müharibəsinə son qoymasında vasitəçiliyinə görə"
1937		Robert Sesil	Böyük Britaniya	Millətlər İttifaqı ilə əlaqəli fəaliyyətlərinə görə
1938		Beynəlxalq Nansen Təşkilatı	Millətlər İttifaqı	Qaçqınlara kömək fəaliyyətlərinə görə
1939	II Dünya müharibəsi səbəbindən mükafat verilmədi.
1940
1941
1942
1943
1944		Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi	İsveçrə	"Müharibə illərində bəşəriyyət naminə gördüyü böyük işə görə"
1945		Kordell Hall	ABŞ	"Ev təcridçiliyinə qarşı apardığı mübarizəyə, Amerika qitələrində sülh bloku yaratma səylərinə və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı üçün gördüyü işlərə görə"
1946		Emili Qrin Bolç		"Əvvəllər Tarix və Sosiologiya professoru; Qadınların Beynəlxalq Sülh və Azadlıq Liqası fəxri Beynəlxalq prezidenti"
		Con Mott		"Beynəlxalq Missionerlər Şurasının sədri; Ümumdünya Gənc Kişilər Xristian Dərnəkləri Birliyinin prezidenti"
1947		Cəmiyyət xidmətində Dostlar Şurası və Cəmiyyət xidmətində Amerika Dostlar Komitəsi		"Başqalarına şəfqət və onlara kömək etmək istəyi"
1948	"Uyğun yaşayan namizədin olmaması" səbəbindən mükafat verilmədi."
1949		Con Boyd Orr	Böyük Britaniya	"Həkim; Alimentar Politoloq; Görkəmli təşkilatçı və Ümumi Qida və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının direktoru; Milli Sülh Şurası və Dünya Sülh Təşkilatları Birliyinin prezidenti."
1950		Ralf Banç	ABŞ	"Harvard universitetinin professoru; 1948-ci ildə Fələsdində aradüəldən idi."
1951		Leon Juo	Fransa	"Avropa Şurası Beynəlxalq Komitəsinin prezidenti, Beynəlxalq Azad Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının vitse-prezidenti, BƏT Şurasının üzvü, BMT nümayəndəsi"
1952		Albert Şveytser	Fransa	"Həyata hörmət üçün... Fərdlər, millətlər və irqlər arasında davamlı bir sülhün təməllərini təbliğinə görə"
1953		Corc Marşall	ABŞ	"Amerika Qırmızı Xaç Komitəsinin baş prezidenti; Keçmiş dövlət katibi və müdafiə naziri; BMT nümayəndəsi; Marşal Planının yaradıcısı."
1954		Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı	BMT	"1951-ci ildə BMT tərəfindən təsis edilmiş beynəlxalq yardım təşkilatı"
1955	Mükafat verilmədi
1956
1957		Lester Pirson	Kanada	"Kanadanın xarici işlər üzrə keçmiş dövlət katibi; Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının 7-ci sessiyasının keçmiş prezidenti"; "Süveyş böhranının sona çatmasınadaki roluna və Yaxın Şərq məsələsini Birləşmiş Millətlər Təşkilatı vasitəsi ilə həll etmə təşəbbüsünə görə."
1958		Jorj Pir	Belçika	"Dominik Təriqətində ata; Qaçqınlar üçün yardım təşkilatının rəhbəri"
1959		Filip Noel-Beyker	Böyük Britaniya	"Parlament üzvü; beynəlxalq sülh və əməkdaşlıq üçün ömürlük əzmkar fəal"
1960		Albert Lutuli	Cənubi Afrika Respublikası	"Afrika milli konqresinin prezidenti," "Cənubi Afrikada aparteidlə mübarizədə ən ön cəbhədə idi."
1961		Daq Hammarşeld	İsveç	"BMT baş katibi," təşkilatı gücləndirdiyinə görə "mükafatlandırıldı."
1962		Laynus Polinq	ABŞ	"üvə silahı sınaqlarına qarşı həyata keçirdiyi kampaniyaya görə"
1963		Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi	İsveçrə	BQXK-nın 100 illik mövcudluğunda insan hüquqlarının qorunmasında göstərdikləri fəaliyyətlərə görə.
		Qırmızı Xaç Cəmiyyətləri Liqası
1964		Martin Lüter Kinq	ABŞ	Qaradərililərin bərabərliyi uğrundakı fəaliyyətlərinə görə.
1965		BMT Uşaq Fondu	BMT	"BMT tərəfindən təsis edilmiş beynəlxalq yardım təşkilatı; Millətlər və dünya arasındakı qardaşlığ"ın möhkəmlənməsində fəal roluna görə"
1966	Mükafat verilmədi
1967
1968		Rene Kassen	Fransa	"Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin sədri"
1969		Beynəlxalq Əmək Təşkilatı	BMT	"Sülh infrastrukturu" yaratmaq və millətlərarası qardaşlığın gücləndirməsindəki fəalıqlarına görə.
1970		Norman Borlouq	ABŞ	"Beynəlxalq Qarğıdalı və Buğda Təkmilləşdirmə Mərkəzinin üzvü;" "xüsusilə Asiya və Latın Amerikasında qida istehsalına təsir göstərən "yaşıl inqilab"a verdiyi töhfələrə görə."
1971		Villi Brandt	Qərbi Almaniya	"Almaniya Federativ Respublikasının kansleri; Şərqlə Qərb arasındakı gərginliyin azalmasına yol açan konkret təşəbbüslərin tanınması üçün."
1972	Mükafat verilmədi
1973		Henri Kissincer	ABŞ	"Vyetnam müharibəsində atəşkəs əldə olunması və Amerika qüvvələrinin çıxarılması məqsədi güdən 1973-cü il Paris sazişinə görə"
		Le Dık Tho	Vyetnam
1974		Şon Makbrayd	İrlandiya	"Beynəlxalq Sülh Bürosunun prezidenti; Namibiya Komissiyasının sədri." "İnsan hüquqlarının vəziyyətinin monitorinqinin beynəlxalq mexanizmlərinin yaradılmasına görə."
		Eysaku Sato	Yaponiya	"Yaponiyanın Baş naziri," "Yaponiya üçün nüvə seçimindən imtina etdiyinə və regional barışıq üçün səylərinə görə"
1975		Andrey Saxarov	SSRİ	"İnsan hüquqları, tərksilah və bütün millətlər arasında əməkdaşlıq uğrunda mübarizəsinə görə"
1976		Betti Vilyams	Böyük Britaniya	"Şimali İrlandiya Sülh Hərəkatının (sonradan Sülh İnsanları Birliyi adlandırıldı) qurucusu"
		Meyrid Korriqan
1977		Beynəlxalq Əfv		"Vicdan məhbuslarının insan hüquqlarını qoruduqlarına görə"
1978		Ənvər Sadat	Misir	"Kemp-Devid müqaviləsinə görə"
		Menaxem Begin	İsrail  Polşa
1979		Tereza Ana	Hindistan	"Xeyriyyəçilik Missionerlərinin Qurucusu" "Əzab çəkən insanlığa kömək etməkdəki fəaliyyətlərinin tanınması üçün"
1980		Adolfo Peres Eskivel	Argentina	"İnsan hüquqları lideri;" "ölkəsini (Argentina) idarə edən hərbi xunta ilə mübarizə aparmaq üçün zorakı olmayan insan hüquqları təşkilatları təsis etdi."
1981		Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı	BMT	"1951-ci ildə ABŞ tərəfindən təsis edilmiş beynəlxalq yardım təşkilatı."
1982		Alva Myurdal	İsveç	"Birləşmiş Millətlər Təşkilatının tərksilah danışıqlarında göstərdikləri möhtəşəm faəliyyətlərinə görə, hər ikisi də mühüm rol oynamış və beynəlxalq səviyyədə tanınmışdır"
		Alfonso Robles	Meksika
1983		Lex Valensa	Polşa	"Solidarnostun qurucusu; insan hüquqları uğrunda təşviqatçı"
1984		Desmond Tutu	Cənubi Afrika Respublikası	"Cənubi Afrika Kilsələr Şurasının baş katibi, Yohannesburq yepiskopu; Aparteidlə mübarizədə göstərdiyi cəsarət və qəhrəmanlığına görə."
1985		Nüvə Müharibəsi Əleyhinə Dünya Həkimləri Hərəkatı	ABŞ	Avtoritetiv informasiya və atom müharibəsinin fəlakətli nəticələri barədə marifləndirici fəaliyyətlərinə görə."
1986		Eli Vizel	ABŞ	"Prezidentin Holokost Komissiyasının sədri"
1987		Oskar Sançes	Kosta-Rika	"Mərkəzi Amerikada sülh danışıqlarının təşəbbüskarı."
1988		BMT Sülhməramlı Qüvvələri	BMT	"Birləşmiş Millətlər Təşkilatının fundamental prinsiplərindən birini həyata keçirmək üçün mühüm töhfələr verən səylərinə görə"
1989		XIV Dalay Lama	Hindistan	"Tibetin azad edilməsi uğrunda apardığı mübarizədə ardıcıl olaraq zorakılığın tətbiq edilməsinə qarşı çıxmışdır. Bunun əvəzinə, xalqının tarixi və mədəni irsini qorumaq üçün tolerantlığa və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan dinc həll yollarını müdafiə etmişdi."
1990		Mixail Qorbaçov	SSRİ	Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Baş katibi və Sovet İttifaqının Prezidenti, "bu gün beynəlxalq birliyin mühüm hissələrini xarakterizə edən sülh prosesindəki aparıcı roluna görə"
1991		Aun San Su Çji	Myanma	"Demokratiya və insan hüquqları uğrunda qeyri-zorakı mübarizəsinə görə"
1992		Riqoberta Mençu	Qvatemala	"Yerli xalqların hüquqlarına hörmət əsasında sosial ədalət və etno-mədəni uzlaşma fəaliyyətlərinin tanınması üçün"
1993		Nelson Mandela	Cənubi Afrika Respublikası	"Aparteid rejiminin dinc yolla ləğvi və yeni demokratik Cənubi Afrikanın əsasını qoymaq uğrundakı fəaliyyətlərinə görə"
		Frederik Villem de Klerk
1994		Yasir Ərəfat	Fələstin	"Hər iki tərəfdən böyük cəsarət tələb edən və Yaxın Şərqdə qardaşlıq yolunda yeni bir inkişaf üçün geniş imkanlar açan siyasi aktın şərəfinə."
		İshaq Rabin	İsrail
		Şimon Peres	İsrail
1995		Cozef Rotblat	Polşa	"Nüvə silahının beynəlxalq siyasətdəki rolunu azaltmaq və uzun müddətdə bu silahların aradan qaldırılması səylərinə görə"
		Elm və dünya işləri üzrə Paquaş konfransları	Kanada
1996		Karlos Filipe Ximenes Belo	Şərqi Timor	"Şərqi Timordakı münaqişənin ədalətli və sülh yolu ilə həlli yolundakı işlərinə görə."
		Jose Ramos-Horta	Şərqi Timor
1997		Piyadalar Əleyhinə Minaların Qadağan Olunması üzrə Beynəlxalq Hərəkat	İsveçrə	"piyadalar əleyhinə minaların qadağan edilməsi və təmizlənməsi üzrə fəaliyyətlərinə görə"
		Codi Vilyams	ABŞ
1998		Con Hyüm	İrlandiya	"Şimali İrlandiyadakı münaqişənin sülh yolu ilə həll edilməsi üzrə səylərinə görə"
		Devid Trimbl	Böyük Britaniya
1999		Sərhədsiz Həkimlər	İsveçrə	"Təşkilatın bir neçə qitədə həyata keçirdikləri humanitar fəaliyyətlərinin tanınması üçün"
2000		Kim De Çjun	Cənubi Koreya	"Cənubi Koreyadakı və ümumiyyətlə Şərqi Asiyadakı demokratiya və insan hüquqları, xüsusilə Şimali Koreya ilə sülh və barışıq üçün etdiyi fəaliyyətə görə"
2001		Birləşmiş Millətlər Təşkilatı	BMT	"Daha mütəşəkkil bir dünya yaratmaq və dünya sülhünün möhkəmlənməsinə verdiyi töhfələrinə görə."
		Kofi Annan	Qana
2002		Cimmi Karter	ABŞ	"Beynəlxalq münaqişələrin sülh yolu ilə həlli, demokratiyanın və insan hüquqlarının möhkəmləndirilməsi, habelə iqtisadi və sosial inkişafın təşviqi sahəsində onillərdir dəvam edən fəaliyyətlərinə görə."
2003		Şirin Ebadi	İran	"Demokratiya və insan hüquqları uğrunda səylərinə görə. Xüsusilə qadın və uşaq hüquqları uğrunda mübarizəyə fokuslanmışdı."
2004		Vanqari Maatai	Keniya	"Davamlı inkişafa, demokratiyaya və sülhə verdiyi töhfələrinə görə"
2005		Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik	BMT	"Nüvə enerjisinin hərbi məqsədlər üçün istifadəsinin qarşısını almaq və nüvə enerjisinin dinc məqsədlər üçün ən etibarlı şəkildə istifadə edilməsini təmin etmək səylərinə görə"
		Məhəmməd Əl-Baradei	Misir
2006		Məhəmməd Yunus	Banqladeş	"Yoxsullar üçün iqtisadi və sosial imkanları inkişaf etdirdiklərinə görə."
		Qremin Bankı
2007		İqlim Dəyişikliyi üzrə Beynəlxalq Mütəxəssislər Komissiyası	BMT	"İnsan fəaliyyətinin yaratdığı qlobal iqlim dəyişikliyinin nəticələrinin öyrənilməsi və onların mümkün qarşısının alınması üçün tədbirlərin hazırlanması görə."
		Albert Qor	ABŞ
2008		Marti Axtisaari	Finlandiya	"Bir neçə qitədə və otuz ildən çox müddətdə beynəlxalq münaqişələrin həllində göstərdiyi səylərə görə"
2009		Barak Obama	ABŞ	"Beynəlxalq diplomatiyanın və xalqlar arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsindəki fövqəladə səylərinə görə"
2010		Lyu Syaobo	ÇXR	"Çindəki fundamental insan hüquqları uğrunda uzunsürən və qeyri-zorakı mübarizəsinə görə"
2011		Elen Conson-Serlif	Liberiya	"Qadınların təhlükəsizliyi uğrunda qeyri-zorakı mübarizələrinə və sülhyaratma prosesində iştirakına görə"
		Leyma Qbovi
		Təvəkkül Karman	Yəmən
2012		Avropa İttifaqı	Avropa İttifaqı	"Altmış il ərzində Avropada sülh və barışıq, demokratiya və insan haqlarının inkişafına verdiyi töhfəyə görə."
2013		Kimyəvi silahların qadağan olunması təşkilatı	Niderland	"Kimyəvi silahların aradan qaldırmasındakı geniş təşəbbüslərinə görə."
2014		Kaylaş Satyarti	Hindistan	"Uşaqların və gənclərin təyziq altına alınmasına qarşı və bütün uşaqların təhsil hüququ üzrə mübarizələrinə görə"
		Məlalə Yusəfzay	Pakistan
2015		Tunis Milli Dialoq Kvarteti	Tunis	"2011-ci ilin Yasəmən inqilabından sonra Tunisdə plüralist demokratiyanın qurulmasına verdiyi töhfəyə görə"
2016		Xuan Manuel Santos	Kolumbiya	"Ölkənin yarım əsrdən çox davam edən vətəndaş müharibəsinə son qoyması üzrə səylərinə görə"
2017		Nüvə Silahlarının Ləğv Edilməsi üzrə Beynəlxalq Kampaniya	İsveçrə	"Hər hansı bir nüvə silahının istifadəsinin fəlakətli nəticələrinə diqqəti cəlb etmək səyləri və razılaşmalar yolu ilə bu cür silahların qadağan edilməsi cəhdlərinə görə."
2018		Deni Mukveqe	Konqo Demokratik Respublikası	"Cinsi zorakılığın müharibələrdə və silahlı qarşıdurmalarda silah kimi istifadə edilməsinin dayandırılması üzrə səylərinə görə"
		Nadiya Murad	İraq
2019		Abiy Əhməd Əli	Efiopiya	"Sülhə və beynəlxalq əməkdaşlığa nail olmaq üçün göstərdiyi səylərə və xüsusən qonşu Eritreya ilə sərhəd münaqişəsinin həlli ilə bağlı həlledici təşəbbüsünə görə"
2020		Dünya Qida Proqramı	BMT	"Aclığa qarşı mübarizədə göstərdiyi səylərə, münaqişəli bölgələrdə sülh üçün şərtlərin yaxşılaşdırılmasına verdiyi töhfələrə, aclıqdan müharibə və münaqişələrdə silah qismində istifadəsinin qarşısını almağa yönələn səylərdə başlıca qüvvə olaraq fəaliyyətinə görə"
2021		Mariya Ressa	Filippin	"Demokratiya və davamlı sülh üçün bir şərt olan söz azadlığını müdafiə etmək səylərinə görə"
		Dmitri Muradov	Rusiya
2022		Ales Belyatski	Belarus	Sülh Mükafatı laureatları öz ölkələrində vətəndaş cəmiyyətini təmsil edirlər. Uzun illərdir ki, onlar hökuməti tənqid etmək və vətəndaşların fundamental hüquqlarını müdafiə etmək hüququnu təbliğ ediblər. Onlar müharibə cinayətlərini, insan hüquqlarının pozulmasını və səlahiyyətdən sui-istifadə hallarını sənədləşdirmək üçün qeyri-adi səylər göstəriblər. Onlar birlikdə sülh və demokratiya üçün vətəndaş cəmiyyətinin vacibliyini nümayiş etdirirlər.
		Memorial təşkilatı	Rusiya
		Vətəndaş Azadlıqları Mərkəzi	Ukrayna
2023		Nərgiz Məhəmmədi	İran	"İranda qadınların zülmünə qarşı mübarizəsinə və hamı üçün insan hüquqlarını və azadlığını təşviq etmək üçün apardığı mübarizəyə görə"
2024		Nihon Hidankyo	Yaponiya	"Nüvə silahlarından azad dünya qurmaq səylərinə görə"

İstinadlar

Mənbələr

• "All Nobel Peace Prize Laureates". Nobel Foundation. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-29.
• "Winners of the Nobel Prize for Peace". Encyclopædia Britannica. 2015-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-29.
• Rogers, Simon. "Nobel peace prize winners list 2010: how does Liu Xiaobo compare to previous medal holders?". The Guardian. 8 October 2010. 11 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 April 2020.

Xarici keçidlər

• Official website of the Norwegian Nobel Committee