Samux rayonu: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 23: | Sətir 23: | ||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
Samux rayonu Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 18 fevral 1992-ci il tarixli 72 saylı qərarı ilə mərkəzi Səfərəliyev şəhər tipli qəsəbəsi olmaqla keçmiş Səfərəliyev rayonunun ərazisində təşkil edilmişdir. Milli Şuranın 31 dekabr 1992-ci il tarixli qərarı ilə Səfərəliyev qəsəbəsinin adı dəyişdirilərək Nəbiağalı qəsəbəsi adlandırılmışdır. "Azərbaycan Respublikasının Samux rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 13 iyun 2008-ci il tarixli Qanunu ilə Nəbiağalı qəsəbəsi və Kolayır kəndi birləşdirilərək Samux qəsəbəsi adlandırılmış və Samux qəsəbəsinə şəhər statusu verilmişdir. |
|||
Samuxun tarixi və adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər mövcudur. Daha geniş qəbul olunmuş fikirlərə görə "Samux" adının mənşəyi qədim alban toponimləri ilə əlaqədar olub, "meşəlik", "ağaclıq" mənasını verir. |
Samuxun tarixi və adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər mövcudur. Daha geniş qəbul olunmuş fikirlərə görə "Samux" adının mənşəyi qədim alban toponimləri ilə əlaqədar olub, "meşəlik", "ağaclıq" mənasını verir. |
||
[[Gəncə şəhəri]]ndə bitişik olan [[Samux rayonu]] şimaldan [[Gürcüstan]]la həmsərhəddir. Vaxtilə bu rayonun ərazisi [[Qafqaz Albaniya]] dövlətinin tərkibində olmuşdur. "Samux" sözü qədim alban dilində "ov üçün meşəlik yer" kimi tərcümə edilə bilər. XVIII əsrdə Samux Gəncə xanlığının dörd vilayətindən biri olmuşdur. O vaxtlar Samux mahalı [[Qazanı dağları]]nın ətəyində [[Qanlı Qobu]] və [[Qabırrı]] vadiləri arasında [[Kür çayı]]nın sahilindəki ərazini tuturdu |
[[Gəncə şəhəri]]ndə bitişik olan [[Samux rayonu]] şimaldan [[Gürcüstan]]la həmsərhəddir. Vaxtilə bu rayonun ərazisi [[Qafqaz Albaniya]] dövlətinin tərkibində olmuşdur. "Samux" sözü qədim alban dilində "ov üçün meşəlik yer" kimi tərcümə edilə bilər. XVIII əsrdə Samux Gəncə xanlığının dörd vilayətindən biri olmuşdur. O vaxtlar Samux mahalı [[Qazanı dağları]]nın ətəyində [[Qanlı Qobu]] və [[Qabırrı]] vadiləri arasında [[Kür çayı]]nın sahilindəki ərazini tuturdu. O vaxta qədər isə Azərbaycanın digər inzibati bölümlərinə tabe olmuş, bir müddət isə Səfərəliyev adını daşımışdır. |
||
== Coğrafi mövqeyi == |
== Coğrafi mövqeyi == |
17:47, 30 iyul 2014 tarixindəki versiya
Bu məqalə Samux rayonu haqqındadır. Samux şəhəri üçün Samux səhifəsinə baxın. |
Samux rayonu | |
---|---|
|
|
Ölkə | |
İnzibati mərkəz | Samux |
İcra başçısı | Alı Qocayev, Firdovsi Əliyev |
Tarixi və coğrafiyası | |
Yaradılıb | 8 avqust 1930 |
Sahəsi |
|
Hündürlük | 79 m |
Əhalisi | |
Əhalisi | 53.400 (2009)[1] nəfər |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
ISO kodu | AZ-SMX |
Telefon kodu | 994 22 |
Poçt indeksi | AZ 5100 |
Avtomobil nömrəsi | 51 |
Rəsmi sayt | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Samux – Azərbaycan Respublikasında rayon. İnzibati mərkəzi Samux şəhəridir. 1990-cı ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qərarı ilə yaradılan yeni ərazi-inzibati vahidlərdən biridir.
Tarixi
Samux rayonu Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 18 fevral 1992-ci il tarixli 72 saylı qərarı ilə mərkəzi Səfərəliyev şəhər tipli qəsəbəsi olmaqla keçmiş Səfərəliyev rayonunun ərazisində təşkil edilmişdir. Milli Şuranın 31 dekabr 1992-ci il tarixli qərarı ilə Səfərəliyev qəsəbəsinin adı dəyişdirilərək Nəbiağalı qəsəbəsi adlandırılmışdır. "Azərbaycan Respublikasının Samux rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 13 iyun 2008-ci il tarixli Qanunu ilə Nəbiağalı qəsəbəsi və Kolayır kəndi birləşdirilərək Samux qəsəbəsi adlandırılmış və Samux qəsəbəsinə şəhər statusu verilmişdir. Samuxun tarixi və adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər mövcudur. Daha geniş qəbul olunmuş fikirlərə görə "Samux" adının mənşəyi qədim alban toponimləri ilə əlaqədar olub, "meşəlik", "ağaclıq" mənasını verir. Gəncə şəhərində bitişik olan Samux rayonu şimaldan Gürcüstanla həmsərhəddir. Vaxtilə bu rayonun ərazisi Qafqaz Albaniya dövlətinin tərkibində olmuşdur. "Samux" sözü qədim alban dilində "ov üçün meşəlik yer" kimi tərcümə edilə bilər. XVIII əsrdə Samux Gəncə xanlığının dörd vilayətindən biri olmuşdur. O vaxtlar Samux mahalı Qazanı dağlarının ətəyində Qanlı Qobu və Qabırrı vadiləri arasında Kür çayının sahilindəki ərazini tuturdu. O vaxta qədər isə Azərbaycanın digər inzibati bölümlərinə tabe olmuş, bir müddət isə Səfərəliyev adını daşımışdır.
Coğrafi mövqeyi
Relyefi
Rayon ərazisi Kür çayının sağ və sol sahillərindəki düzənliklərdə yerləşir. Rayonun ərazisindən Qabırrı, Qanıx çayları, Qarayeri qəsəbəsindən isə Quşqara çayı keçir. Rayonun şimal sərhəddində Bozdağ və Ceyran çöl qış otlaqları yerləşir.
Təbiəti
İqlimi
İri yaşayış məntəqələri
Əhalisi
Əhali əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir. Əhalinin sıxlığı hər 1 km²-də 37 nəfərdir.
Görkəmli şəxsləri
- Surxay Musayev — tibb elmləri doktoru.
İqtisadi xarakteristikası
Rayonun kənd təsərrüfatının əsasını üzümçülük, heyvandarlıq, taxılçılıq və həmçinin tərəvəzçilik, meyvəçilik təşkil edir. Bu yerdə üzümçülük geniş inkişaf etmişdir. İri üzüm salxımları gün kimi alışıb yanır. Meşələri canlı təbiət muzeyidir. Həyat boz dağlara doğru da addımlayır. İl payıza dönəndə Samuxun Ceyrançöl qışlağı çadırlar, binələr şəhərciyinə çevrilir.
Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri
Maddi-mədəni irsi
Samuxun kurqanları çox məşhurdur. Diametri 10-20 m, hündürlüyü 1-1,5 m olan Nəbiağalı kurqanları daha çox seçilir. Bu kurqanların yaranma tarixi tunc dövrünün sonuna və daş dövrünün başlanğıcına aid edilir. Rayon subtropik iqlim şəraitinə malikdir. Burada havanın temperaturu yayda +30 C-dək, qışda 0 C-dən -10 C-dək dəyişir. Gəncəçay, Qarıx, Qabırn çayları rayonun ərazisindən axır. Bu çayların ətrafı balıq və heyvan ovu üçün çox münasibdir. Sərkar kəndində Zəhrə bulağının suyu mədə-bağırsaq xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Nəbiağlı kəndindəki Xırmansuyu bulağının suyu kükürdlüdür. Rayonda yaşı yüzliklərlə ölçülən unikal təbii abidələr – çinar ağacları var. Bu ağaclardan birinin yaşı 1200-1300 ildir. Ağacın gövdəsində nal izinə oxşar izlər var. El arasında Düldül adı ilə məşhur olan bu ağac İmam Əlinin atının adı ilə belə adlanır. İndi bura ziyarətgahdır. Yerli sakinlər buraya gəlib nəzir verirlər. Rayonun ərazisində "Göy-göl" qoruğunun filialı – "Eldar şamı", qoruğu yerləşir. Bu qoruq məşhur Eldar şamı ağacının qorunub saxlanması və öyrənilməsi məqsədilə yaradılmışdır. Bura dünyada yeganə yerdir ki, quraqlığa və şoranlığa davamlı Eldar şamı təbii şəraitdə meşə halında bitmişdir. Qoruğun şimal-şərqindəki dağda məşhur "Krorğlu qalası" qülləsi, həmin qüllənin yaxınlığında isə müalicəvi əhəmiyyətə malik olan bulaq var. Rayondakı memarlıq abidələri arasında hündürlüyü 12 m olan İmamzadə türbəsi (VIII əsr) diqqəti cəlb edir.
Mətbəx
Yerli media
Şəkillər
Mənbə
İstinadlar
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
Şablon:Samux rayonu kənd/qəsəbələri Şablon:Samux rayonunun bələdiyyələri
Samux rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |