Azərbaycan pop musiqisi

Vikipediya, açıq ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Azərbaycan musiqisi
Azerbaijani Mugam trio in XVI century miniature of Nizami Ganjavi's Khosrow and Shirin.jpg
Ümumi mövzular
Janrlar
Xüsusi formalar
Milli musiqi
Alt janrlar
Media və təqdim etmə
Musiqi festivalları
Musiqi mediası Mədəniyyət TV
Millətçilik və vətənpərvərlik mövzusunda mahnılar
Milli himn Azərbaycan himni

Azərbaycan pop musiqisi — Azərbaycanda yaranan pop musiqisinin növü. Azərbaycan pop musiqisinin yaranması XX əsrin ortalarına təsadüf edir. 1970-ci illərdə musiqiçilər yeni nəsil artması Azərbaycan pop musiqisin "Qızıl dövrünə" müsbət təsir etmişdi. Həmin dövrdə Mirzə Babayev, Flora Kərimova, Şövkət Ələkbərova, Oqtay Ağayev kimi klassik pop sənətçiləri böyük uğurlar əldə etmişdi. Müasir Azərbaycan pop musiqisi ənənəvi Azərbaycan xalq musiqisindən öz köklərini götürür.

2010-cu illərdə qloballaşmanın təsiri nəticəsində elektropop, dans-pop və sinti pop, 1980-cı illərində başlayan rəqs, elektronika və pop musiqisinin digər formaları ilə yanaşı Azərbaycan pop musiqisinə təsir etmişdir. 2011-ci ildə Eldar Qasımov və Nigar Camal duetinin ifa etdiyi "Running Scared" adlı mahnı Azərbaycanın ilk qalibiyyəti olaraq Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin tarixinə düşmüşdür.

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

1950-ci illər[redaktə | əsas redaktə]

Azərbaycan pop musiqisinin yaranması XX əsrin ortalarına təsadüf edir. 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Estrada Orkestri (ADEO), 1957-ci ildə Tofiq Əhmədovun rəhbərlik etdiyi "Biz Bakıdanıq" estrada ansamblı Azərbaycan estrada sənətinin inkişafında mühüm rol oynamışlar.[1][2] Tofiq Əhmədov kollektivə Asəf Zeynallı adına Musiqi Texnikumundan və Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasından tələbələri və məzunları dəvət edir.[3] Bu axtarışları sayəsində orkestr mükəmməl bir kollektiv kimi püxtələşir.[3] O, Müslüm Maqomayev, Şövkət Ələkbərova, Gülağa Məmmədov kimi görkəmli sənətkarları orkestrlə əməkdaşlığa cəlb edirdi.[3] Azərbaycan estrada sənətinin bədii səviyyəsinin yüksəlməsinə Rauf Atakişiyev və Lütfiyar İmanov kimi opera müğənnilərinin təsiri olmuşdur.[2]

1960-cı illər[redaktə | əsas redaktə]

1960-cı ildə Azərbaycan Televiziya və Radiosunun Estrada Orkestri yaranmışdır.[2] 1961-ci ildə "Qaya" kvarteti Azərbaycanda və SSRİ-də böyük uğurlara imza atmışdır.[4] Bu dövrdə klassik pop-xalq musiqisi, o cümlədən Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev, Polad Bülbüloğlu, Anatollu Qəniyev və Şahlar Quliyevin yaradıcılığı estrada sənətini zənginləşdirmişdir.[5][6]

1970-ci illər[redaktə | əsas redaktə]

1970-ci illərdə musiqiçilər yeni nəsil artması Azərbaycan pop musiqisini "Qızıl dövrünə" müsbət təsir etmişdi. Həmin dövrdə Mirzə Babayev, Flora Kərimova, Şövkət Ələkbərova, Oqtay Ağayev kimi klassik pop sənətçiləri böyük uğurlar əldə etmişdi.[7][8][9]

1980-cı illər[redaktə | əsas redaktə]

Tofiq Quliyev tərəfindən yaradılan və 1980-cı illərdə "Bakı payızı" festivalı Azərbaycan pop musiqisində yeni musiqi "dalğasının" yaranmasında böyük rol oynamışdır.[10] Festivalın ilk turunda gənc sənətçilər xarici dildə mahnı oxuyurdularsa, ikinci turda ifa olunacaq parça Azərbaycan dilində olmalı idi.[10] Festival Almaz Ələsgərova, Faiq Ağayev, Aygün Kazımova, Sərxan Sərxan, Samir Bağırov, Zülfiyyə Xanbabayeva, İlqar Xəyal kimi sənətçilərin erkən inkişafında mühüm rol oynamışdır.[11][12]

1980-ci illərin ortalarında rus şansonundan yaranan "Bakı şansonu", Eyyub Yaqubov və Arzu Rzayev kimi sənətçilərin səyi nəticəsində Azərbaycanda populyarlıq qazanmışdır.[13][14]

1990-cı illər[redaktə | əsas redaktə]

SSRİ-nin dağılmasından sonra, Azərbaycan pop musiqisində boşluq əmələ gəldi.[15] Eyni zamanda senzuranın qəflətən ortalıqdan götürülməsi gənclərə birdən-birə azadlıq verdi.[15]

1990-cı illərin əvvələrində ölkənin musiqi səhnəsində Niyaməddin Musayev və Baloğlan Əşrəfov kimi regional musiqinin təmsilçiləri uğur qazanmışdır.[16] Bu dövrdə həm də W-Trio və Karvan kimi qruplar, Aygün Kazımova, Brilliant Dadaşova, Zülfiyyə Xanbabayeva və Faiq Ağayev kimi sənətçilər uğur qazanmışdır.[17][18]

Qarabağ müharibəsinin gedişində və atəşkəsin ilk illərində telekanallarda vətənpərvərlik mahnıları, gəncləri Azərbaycan torpaqların müdafiəsinə çağıran, onları mənəvi-psixoloji cəhətdən savaşa hazırlayan mahnılara geniş yer ayrılırdı.[19] Bu dövrdə Şəmistan Əlizamanlı və Mübariz Tağıyev kimi sənətçilər uğur qazanmışdır.[19]

2000-ci illər[redaktə | əsas redaktə]

2000-ci illərdə Röyanın Azərbaycan musiqi səhnəsində uğuru, onu həm də Türkdilli dövlətlərdə və İranda məşhur etmişdi.[20][21]

2008-ci ildə Azərbaycan Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində ilk dəfə iştirak etdi.[22] Azərbaycanı təmsil edən Elnur Hüseynov və Samir Cavadzadənin "Day After Day" finalda yarışan 25 mahnı arasında 132 xalla 8-ci oldu. 2009-cu ildə Aysel Teymurzadənin Arəşlə "Always" 25 mahnı arasında 3-cü yerə layiq görüldü. Həmin ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycan estrada janrında yazılan mahnıların az olduğuna görə, “Bakı Gecələri” Estrada Mahnı Festivalı keçirilməsinə başlamışdır.[23] Festivalın məqsədi mahnı müəlliflərinin yaradıcılıq fəaliyyətini inkişaf etdirmək, estrada ifaçılarını dəstəkləmək, Azərbaycanı beynəlxalq müsabiqələrdə layiqincə təmsil edəcək estrada ifaçılarını yetişdirmək və estrada mahnı janrını inkişaf etdirmək idi.[23]

2010-cu illər[redaktə | əsas redaktə]

2011-ci ildə Eldar Qasımov və Nigar Camal "Running Scared" mahnısı ilə Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin qalibi olmuşdur

2010-cu ildə Azərbaycan Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində 3-cü dəfə Səfurə Əlizadə təmsil etdi. Onun ifa etdiyi "Drip Drop" mahnısı 25 mahnı arasında 5-ci yerə layiq görüldü. 2011-ci ildə Eldar Qasımov və Nigar Camal duetinin ifa etdiyi "Running Scared" adlı mahnı Azərbaycanın ilk qalibiyyəti olaraq Avroviziya tarixinə düşdü.[24][25][26] 2012-ci ildə müsabiqəyə ev sahibliyi edən Azərbaycan Avroviziyada 5-ci dəfə iştirak etdi. 26 may tarixində Bakıda keçirilən finalda Səbinə Babayeva ilə muğam ustadı Alim Qasımovun dueti 26 mahnı arasında 4-cü yerə layiq görüldü. 2013-cü ildə Avroviziyada Fərid Məmmədovun "Hold Me" 26 mahnı arasında 2-ci yeri, 2014-cü ildə isə Dilarə Kazımovanın "Start a Fire" mahnısı 26 mahnı arasında 22-ci yeri qazandı. Bu nəticə Azərbaycanın Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində əldə etdiyi ən pis nəticəsi olaraq tarixə düşdü. 2015-ci ildə Elnur Hüseynovun "Hour Of The Wolf" 27 mahnı arasında 12-ci yerə, 2016-cı ildə Səmra Rəhimlinin ifa etdiyi Miracle mahnısı finalda 17-ci yerə layiq görüldü.

Qloballaşmanın təsiri nəticəsində elektropop, dans-pop, sinti pop və elektrohop, 1980-cı illərində başlayan rəqs, elektronika və pop musiqisinin digər formaları ilə yanaşı Azərbaycan pop musiqisinə təsir etmişdir. 2014-cü ildə Rauf, dans-pop üslubunda olan "-40°" və "Limonlu çay" mahnıları ilə Azərbaycan pop səhnəsində uğur qazanmışdır.[27] Lakin, Azərbaycan cazının və Azərbaycan pop musiqisinin Bakıda məşhurluğuna baxmayaraq, ölkənin digər regionlarında muğam janrı hələ də populyardır.[28]

Azərbaycanda neft sənayesinin inkişafı ölkə estradasında kommersiyanı gücləndirdi və bu, Azərbaycan pop müğənnilərinin xarici sənətkarlarla duetlərinin artmasına səbəb oldu. Uğurlu duetlərdən Nigar Camalın Dima Bilanla "Obnimi menya", Emin Ağalarovun LOBODA ilə "Smotriş v nebo" mahnılarının qeyd etmək olar.[29][30]

Sənaye[redaktə | əsas redaktə]

Televiziya[redaktə | əsas redaktə]

Azərbaycan pop musiqi sənayesində çoxsaylı realiti televiziya şouları, o cümlədən "Yeni Ulduz" və "Səs Azərbaycan" kimi istedad şouları, adətən yeni pop qrupu və ya müğənniləri meydana gətirmək üçün, onları bir-birinə qarşı qoyurlar.[31]

Məşhurluğu və təsiri[redaktə | əsas redaktə]

Dünyada[redaktə | əsas redaktə]

Miri Yusif
Çingiz Mustafayev
Diana Hacıyeva

2010-cu illərdə Facebook və Youtube kimi sosial şəbəkələrinin internet cəmiyyətində artan rolu Azərbaycan pop musiqisinin digər ölkələrə daha da yayılmasına səbəb oldu.[32] YouTube-da sənətçilərin və ya səsyazma şirkətlərinin (studiyaların) rəsmi kanallarından götürülən video kliplərinin baxış sayı:

Youtube-da ən baxılan Azərbaycan pop musiqi videoları
Yer Sənətçi(lər) Mahnı İl Baxış sayı Kanal
 Keçid
1 Emrah Karaduman ft. Nigar Məhərrəm "Ona Görə" 2018 48,202,185 Karaduman Music [2]
2 Aysel ft. Arəş "Always" 2009 32,785,010 Eurovision Song Contest [3]
3 Şəbnəm Tovuzlu "Qadasın Alaram" 2017 31,879,982 Şəbnəm Tovuzlu [4]
4 Talıb Tale "Bilirsənki" (Remix) 2015 24,826,079 Talib Tale T.V [5]
5 Əhməd Mustafayev "Canan" 2018 22,533,124 Ahmad Mustafayev [6]
6 Röya ft. Ozan Çolakoğlu "Kesin Bilgi" 2015 19,527,532 netd müzik [7]
7 Murad Arif ft. Ramil Nabran "Oppalara" 2018 19,845,075 Murad Arif [8]
8 Sevil Sevinc ft. Nurlan Təhməzli "Mashup" 2019 16,501,970 Sevil Sevinc [9]
9 Talıb Tale "Niyə Belə?" 2018 15,926,979 Talib Tale T.V [10]
10 Talıb Tale "Balım" 2017 15,763,841 Talib Tale T.V [11]
11 Şəbnəm Tovuzlu "Unutmadınmı?" 2019 15,911,984 Şəbnəm Tovuzlu [12]
12 Damla "Xəncər" 2018 14,092,195 Damla Official [13]
13 Talıb Tale ft. Şəbnəm Tovuzlu "Narın Narın" 2016 13,332,760 Talib Tale T.V [14]
14 Şəbnəm Tovuzlu "Yar Ağladı" 2018 12,537,038 Şəbnəm Tovuzlu [15]
15 Nuri Sərinləndirici ft. Jane "Həyatıma Xoş Gəldin" 2017 12,508,250 Nuri Serinlendirici [16]
16 Damla "Bilirmisən" 2017 12,122,280 Talib Tale T.V [17]
17 Vəfa Şərifova "Eyni" 2019 11,010,292 Talib Tale T.V [18]
18 Rauf "-40" 2014 10,953,274 Baku Music Factory [19]
19 Miri Yusif "Ad Günü" 2016 10,703,020 Miri Yusif [20]
20 Damla "Fırtına" 2018 10,307,251 Damla Official [21]

Sonuncu yenilənmə: 9 Sentyabr, 2019

Avropa[redaktə | əsas redaktə]

2008-ci ildə Rumıniyalı DJ Edvard Maya Eldar Mansurovun "Bayatılar" mahnısı üzərində qurulmuş "Stereo Love" mahnısı dünya çartlarında böyük uğur qazanmışdır.[33]

Rusiya[redaktə | əsas redaktə]

1962-ci ildə Müslüm Maqomayev Kreml Sarayında Azərbaycan mədəniyyəti festivalının yekun konsertində çıxış edən müğənni tezliklə bütün SSRİ-də məşhurlaşıb.[34] Maqomayevin repertuarında 600-dən çox musiqi əsəri olub.[34]

Asiya[redaktə | əsas redaktə]

Türkiyə[redaktə | əsas redaktə]

Türkiyədə Azərbaycan mədəniyyəti tarixi, dil, mədəni və strateji münasibətlərinin güclü təşviqi Azərbaycan pop musiqisinə böyük maraq doğurur.[35] 1998-ci ildə Günel Zeynalova İbrahim Tatlısəsin dəstəyini qazanaraq, Azərbaycan və türk mahnılarını ifa etməyə başladı.[36] 2000-ci illərdə Azərin “Çırpınırdı Qara dəniz” mahnısı ilə ölkədə məşhurluq qazanmışdır.[37][38] 2013-cü ildə Fərid Həsənov Türkiyənin Əskişəhər şəhərində keçirilən Türkviziya Mahnı Müsabiqəsində qalib olmuşdur.[39] 2015-ci ildə Elnur Hüseynov "O Səs Türkiyə" müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.[40]

Görkəmli sənətçilər[redaktə | əsas redaktə]

Şəxslər[redaktə | əsas redaktə]

Kişi[redaktə | əsas redaktə]

Eyyub Yaqubov - VOA -04.jpg
Ədalət Şükürov.JPG
Faiq Ağayev 2.jpg
Əyyub Yaqubov · Ədalət Şükürov · Faiq Ağayev

Qadın[redaktə | əsas redaktə]

FLORA KARIMOVA in retro.jpg
Aygün Kazımova.jpg
Röya Ayxan.jpg
Flora Kərimova · Aygün Kazımova · Röya

Qruplar[redaktə | əsas redaktə]

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ "Azərbaycan estradasının yaradıcılarından biri". anl.az. anl.az.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 "AZƏRBAYCAN MUSİQİSİ". mct.gov.az. mct.gov.az.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 "Görkəmli bəstəkar, ifaçı və musiqi təşkilatçısı". www.anl.az. www.anl.az.
  4. ↑ ""Qaya" qrupu". kayzen.az. kayzen.az.
  5. ↑ "Azərbaycanlı gizirə Xalq artisti adı verildi" (Azerbaijani). anspress.com.
  6. ↑ "A Place for Mugham". www.azer.com. Azerbaijan International.
  7. ↑ "Oxumaq qarmon çalmaqdan çox-çox asandır..." (Azerbaijani). www.anl.az.
  8. ↑ "Это мой мир, в котором я творю". vatan.etnosmi.ru.
  9. ↑ "Дивный голос "Севгилим" из Южного Азербайджана". kultura.az.
  10. ↑ 10,0 10,1 "Faiq Ağayev - "Bakı payızı- 88 " haqqında....". www.youtube.com. Youtube.
  11. ↑ "“Bakı payız”ı Azərbaycan estradasına kimləri bəxş edib?". publika.az. publika.az.
  12. ↑ ""Vokal" kafedrası". www.admiu.edu.az. www.admiu.edu.az.
  13. ↑ "Müğənni Səməd Səmədov: "Bakı şansonu məhv olur"". trend.az. trend.az.
  14. ↑ "БОКА: «ЕСЛИ БУДЕТ ПРЕДЛОЖЕНИЕ ИЗ БАКУ, ТО Я ЕГО ПРИМУ»". vesti.az.
  15. ↑ 15,0 15,1 "Mübariz Tağıyev: "Orada Ajda Pekkanla rastlaşanda təəccübləndim"". devletpress.az. devletpress.az. 26 may 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 may 2016.
  16. ↑ ""Fəxri ad almaq üçün yuxarılara "xod" tapmaq lazımdır" EKSKLÜZİV" (Azerbaijani). www.mediainfo.az.
  17. ↑ "О нервных срывах, разводах и свадьбах". zerkalo.az.
  18. ↑ ""Karvan" qrupunun solisti: "Məni məcbur edirdi ki, başıma kitab qoyub nazikdaban tuflidə..." - EKSKLÜZİV" (Azerbaijani). news.milli.az.
  19. ↑ 19,0 19,1 "Vətənpərvərlik mahnılarının təbliğatı və gənclərin milli mənlik şüuru...". www.anl.az. www.anl.az.
  20. ↑ "The First Post: "Azeri sexy singer to save Iranian Azerbaijanis from fundamentalism"". www.today.az.
  21. ↑ "The Citizens of Azerbaijan Consider Mercedes, Röya, One Direction, Seron and FC Real Madrid as Being the Best Quality". www.newschannel6now.com.
  22. ↑ In First Semi-Final Azerbaijan to Compete with Armenia
  23. ↑ 23,0 23,1 "“Bakı gecələri - 2012” Estrada Mahnı Festivalına start verilib". interfax.az. interfax.az. 26 may 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 may 2016.
  24. ↑ "Azerbaijan wins the Eurovision Song Contest". BBC. May 14, 2011. Arxivləşdirilib: [1] saytından 14 May 2011 tarixində. //web.archive.org/web/20110514035914/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-13387886. İstifadə tarixi: May 14, 2011.
  25. ↑ Lusher, Adam (May 15, 2011). "Azerbaijan wins Eurovision Song Contest". The Telegraph (London). http://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/eurovision/8514539/Azerbaijan-wins-Eurovision-Song-Contest.html. İstifadə tarixi: May 15, 2011.
  26. ↑ "Eurovision Azerbaijan - Eldar & Nigar will represent Azerbaijan with the song "Running Scared"! (Download the original song in the continuation of article)". Eurovisionaz.com.
  27. ↑ "Raufun yeni singlı "Limonlu çay"". az.urban.az. az.urban.az. 5 may 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 may 2016.
  28. ↑ "Azerbaijan: In a Pop-Music World, Still Moved by Mugam". www.eurasianet.org. www.eurasianet.org.
  29. ↑ "Snoop Dogg’dan Türkiye'ye Sürpriz Mesaj". trtmuzik.net.tr. TRT.
  30. ↑ "Dima Bilan Nigar Camalla birgə duet oxuyacaq". www.anspress.com. ANS TV.
  31. ↑ "Eurovision win puts focus on Azerbaijan". www.washingtonpost.com. www.washingtonpost.com. 2 iyul 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyul 2017.
  32. ↑ Oliver, Christopher "South Korea's K-pop takes off in the west". Financial Times.
  33. ↑ "Я хочу переехать в Баку – румынский музыкант Эдвард Майя". www.trend.az. www.trend.az.
  34. ↑ 34,0 34,1 "Müslüm Maqomayev vəfat edib". news.lent.az. news.lent.az.
  35. ↑ "Azərbaycan Türkiyə münasibətləri nota köçürüldü". news.milli.az. news.milli.az.
  36. ↑ "Azəri qızı Günel 17 il öncə". a24.az. a24.az.
  37. ↑ "Azərin milli səsimizdir". modern.az. modern.az.
  38. ↑ "Azerbaycan'da 'Çırpınırdı Karadeniz' şoku". www.zaman.com.tr. www.zaman.com.tr.
  39. ↑ Granger, Anthony "Farid Hasanov is off to Turkvizyon". Eurovoix (23 November 2013).
  40. ↑ "Elnur Azərbaycanı "Evrovision"da təmsil edəcək? - İTV-dən AÇIQLAMA" (Azərbaycanca). Milli.az (20 fevral 2015).
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycan_pop_musiqisi&oldid=4899600"