Xalid Səid Xocayev

XALİD SƏİD XOCAYEV
Doğum tarixi	1888(1888-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Vəfat tarixi	1937(1937-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Vəfat yeri	Bakı
Vətəndaşlığı	SSRİ
Həyat yoldaşı	Sitarə xanım (Mir Rzaxan Talışinski) qızı
Fəaliyyəti	dilçi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xalid Səid Xocayev – çağdaş Azərbaycan dilçiliyinin banilərindən biri.

Həyatı

Xalid Səid 1888-ci ildə anadan olub. O, əslən özbək idi. İlk təhsilini mədrəsədə aldıqdan sonra İstanbul Universitetini bitirib və oradan qayıtdıqdan sonra SSRİ EA-nın Azərbaycan filialında çalışıb. Dünya Türkologiyasında ilk dəfə Mahmud Kaşğarinin "Divani lüğətit-türk" əsərini dilimizə tərcümə edib. Dilçiliyimizdə üslubiyyata, müqayisəli qrammatikaya, dil tarixinə dair ilk dərsliklərin müəlliflərindəndir. Sağlığında "Türk dillərinin müqayisəli qrammatikası" (Bakı 1926), "Müxtəlif üslubiyyat" (Bakı 1934) kimi əsərləri nəşr olunub.

1937-ci il iyunun 3-də X.S.Xocayev həbs edilib. Həmin ilin oktyabrın 12-də son iclasda X.S.Xocayev Azərbaycan SSR CM-nin 68-ci maddəsi üzrə "əksinqilabi pantürkist təşkilatın üzvü kimi həm də Türkiyənin xeyrinə kəşfiyyat işi aparmış şəxs" damğası ilə ittiham olunaraq güllələnməyə məhkum olunub. 1937-ci ildə Xalid Səid Xocayev həbs olunduqdan sonra Mahmud Kaşğari divanının 1500 səhifəlik əlyazması NKVD tərəfindən müsadirə olunub və bu günə kimi də həmin əlyazmanın taleyi qaranlıq qalır.

1954-cü ilin dekabrında S.R.Xocayeva həyat yoldaşı X.S.Xocayevin işinə yenidən baxılmasını xahiş edib. SSRİ Ali Məhkəməsi Hərbi Kollegiyasının 16 may 1957-ci il qərarına görə 1937-ci il oktyabrın 12-də çıxarılan hökm ləğv olunub və cinayət tərkibi olmadığına görə işə xitam verilib.

Xarici keçidlər

• Xalid Səid əfəndi - Mahmud Kaşğarlının “Divan”ını Azərbaycan türkcəsinə çevirən məşhur türkoloq