Xalid Səid Xocayev
| XALİD SƏİD XOCAYEV | |
|---|---|
 Khalid Khojayev.jpg | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Vətəndaşlığı | |
| Həyat yoldaşı | Sitarə xanım (Mir Rzaxan Talışinski) qızı |
| Fəaliyyəti | dilçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xalid Səid Xocayev – çağdaş Azərbaycan dilçiliyinin banilərindən biri.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xalid Səid 1888-ci ildə anadan olub. O, əslən özbək idi. İlk təhsilini mədrəsədə aldıqdan sonra İstanbul Universitetini bitirib və oradan qayıtdıqdan sonra SSRİ EA-nın Azərbaycan filialında çalışıb. Dünya Türkologiyasında ilk dəfə Mahmud Kaşğarinin "Divani lüğətit-türk" əsərini dilimizə tərcümə edib. Dilçiliyimizdə üslubiyyata, müqayisəli qrammatikaya, dil tarixinə dair ilk dərsliklərin müəlliflərindəndir. Sağlığında "Türk dillərinin müqayisəli qrammatikası" (Bakı 1926), "Müxtəlif üslubiyyat" (Bakı 1934) kimi əsərləri nəşr olunub.
1937-ci il iyunun 3-də X.S.Xocayev həbs edilib. Həmin ilin oktyabrın 12-də son iclasda X.S.Xocayev Azərbaycan SSR CM-nin 68-ci maddəsi üzrə "əksinqilabi pantürkist təşkilatın üzvü kimi həm də Türkiyənin xeyrinə kəşfiyyat işi aparmış şəxs" damğası ilə ittiham olunaraq güllələnməyə məhkum olunub. 1937-ci ildə Xalid Səid Xocayev həbs olunduqdan sonra Mahmud Kaşğari divanının 1500 səhifəlik əlyazması NKVD tərəfindən müsadirə olunub və bu günə kimi də həmin əlyazmanın taleyi qaranlıq qalır.[1]
1954-cü ilin dekabrında S.R.Xocayeva həyat yoldaşı X.S.Xocayevin işinə yenidən baxılmasını xahiş edib. SSRİ Ali Məhkəməsi Hərbi Kollegiyasının 16 may 1957-ci il qərarına görə 1937-ci il oktyabrın 12-də çıxarılan hökm ləğv olunub və cinayət tərkibi olmadığına görə işə xitam verilib.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Azər Turan. "Xalid Səid Xocayev – şəhid türkşünas" Bakı, 2009.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Xalid Səid əfəndi - Mahmud Kaşğarlının "Divan"ını Azərbaycan türkcəsinə çevirən məşhur türkoloq[ölü keçid]
