Abxaziya
Abxaziya Respublikası Аҧсны Аҳәынҭқарра / Apsni Ahintkarra Abxaziya | |
|---|---|
 Gerb
| |
Şüarı: Aiaaira | |
 | |
| Paytaxtı və ən böyük şəhəri | Suxumi |
| Rəsmi dilləri | Abxazca |
| Etnik qrupları | Abxazlar, Ruslar, Gürcülər |
| Rəhbərlik | |
| Alexander Ankvab | |
| Sergey Şamba | |
| Müstəqillik | |
| Tarixi | |
• Rusiya tərəfindən tanınması. | 26 avqust 2008 |
• Yaranması | 1991 |
| Ərazisi | |
• Ümumi | 8,660 km² |
| Əhalisi | |
• 2016 təxmini | 242.000 |
• Sıxlıq | 40/km2 (103.6/kv. mil) |
Abxaziya (abx. Аҧсны; gürc. აფხაზეთი; rus. Абхазия) və ya rəsmi adı ilə Abxaziya Respublikası (abx. Аҧсны Аҳәынҭқарра; gürc. აფხაზეთის რესპუბლიკა; rus. Республика Абхазия) — Cənubi Qafqazda Gürcüstan daxilində birtərəfli şəkildə müstəqilliyini elan edən de-fakto dövlət. Abxaziya Gürcüstanın şimal-qərbində yerləşir. Şimal və şərqdə Rusiya (Krasnodar vilayəti və Qaraçay-Çərkəz Respublikası), cənub-şərq və cənubda Gürcüstan əyaləti olan Sameqrelo-Yuxarı Svaneti ilə həmsərhəddir. Qərbdə isə Qara dənizə çıxışı vardır. Paytaxtı Suxumi, ümumi sahəsi 8,660 kvadrat kilometrdir. 1992-ci ildən etibarən Gürcü-abxaz münaqişəsi nəticəsində Abxaziyanın ərazisi Gürcüstanın nəzarətindən çıxmışdır. Abxaziyanın müstəqilliyini Rusiya, Nikaraqua, Venesuela, Nauru, Vanuatu və Suriya istisna olmaqla, heç bir dövlət tanımır. Bu ərazi beynəlxalq aləmdə Gürcüstanın əyaləti kimi tanınır. Abxaziyanın, o cümlədən Cənubi Osetiyanın əraziləri Gürcüstan hökuməti, həmçinin ABŞ Prezidentinin adminstrasiyası və Avropa Komissiyası tərəfindən Rusiya tərəfindən işğal edilmiş Gürcüstan əraziləri kimi qiymətləndirilir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Arxeoloji tapıntılar Abxaziyanın ərazisində hələ paleolit dövründə insanın olmasına şahidlik edir. Artıq e.ə IV minillikdə Abxaziyada həm əkinçilik və maldarlıq, həm də toxuculuq, keramika istehsalı, daşın, misin və tuncun emalı inkişaf etmişdi. E.ə I minillikdə Abxaziyanın ərazisində sinfi cəmiyyətin əlamətləri meydana çıxmağa başladı, bu dövrdə Qara dənizin şərq sahillərində ilk şəhər tipli məntəqələrin yarandığı ehtimal olunur. E.ə I minilliyin ikinci yarısında müasir Abxaziyanın ərazisinə yunanlar məskən saldılar. Onlar sahil zonalarında şəhərlər salmağa başladılar. İndiki Suxumi şəhərinin olduğu yerdə Diskourada, Oçamçiranın indiki yerində Qienos, Piçundanın indiki yerində isə Pitiunt şəhərləri salındı. Qədim yunanlar tərəfindən bu ərazi Qenioxiya kimi adlandırılmağa başlandı. Strabon özünün məşhur "Tarix" əsərində də Abxaziya ərazisi və orada yaşayan xalqlar barədə yazmışdı. Müasir Abxaziyanın ərazisində yunan koloniyalarının çiçəklənməsi ellinistik dövrə, e.ə III-I əsrlərə təsadüf edirdi. Həmin dövrdə Diskouradada gəmiqayırma tərsanəsi fəaliyyət göstərirdi, burada pul sikkələri kəsilirdi.
Coğrafiyası və iqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Eramizda Evvel coxdaninci ilerde
Müstəqilliyini tanımış ölkələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
- 20 avqust 2008, Rusiya[1]
- 3 sentyabr 2008, Nikaraqua[1]
- 10 sentyabr 2009, Venesuela[2]
- 15 dekabr 2009, Nauru [3]
- 29 may 2018, Suriya[ölü keçid] [4]
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
| İl | Cəmi | Gürcülər (etnik Meqrellər) | Abxazlar | Ruslar | Ermənilər | Yunanlar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1886 | 68.773 | 34.806 | 28.320 | 1.216 | 1.090 | 2.140 |
| 1926 | 201.016 | 67.494 | 55.918 | 12.553 | 25.677 | 14.045 |
| 1939 | 311.885 | 91.967 | 56.197 | 60.201 | 49.705 | 34.621 |
| 1959 | 404.738 | 158.221 | 61.193 | 86.715 | 64.425 | 9.101 |
| 1970 | 486.959 | 199.596 | 77.276 | 92.889 | 74.850 | 13.114 |
| 1979 | 486.082 | 213.322 | 83.087 | 79.730 | 73.350 | 13.642 |
| 1989 | 525.061 | 239.872 | 93.267 | 74.913 | 76.541 | 14.664 |
| 2003 (təxminən) | 215.972 | 45.953 | 94.606 | 23.420 | 44.870 | 1.486 |
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Rusya, kritik 'bağımsızlık' imzasını attı; Gürcistan 'bu bir ilhaktır' dedi Arxivləşdirilib 2008-08-28 at the Wayback Machine Zaman Qəzeti (türkçə).
- ↑ "Venesuela Abxaziya və Cənubi Osetiyanı müstəqil dövlət kimi tanıyıb". 2009-09-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-09-10.
- ↑ "Daha bir dövlət Abxaziyanın müstəqliiyini tanıyıb". 2012-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-15.
