Azəri dili

	Azəri dili
Orijinal adı:	Āḏarī
Ölkələr:	İran(Ərdəbil, Şərqi Azərbaycan və Qərbi Azərbaycan ostanları, Zəncan), Azərbaycan(Kürdən cənubda)
Regionlar:	Atropatena
Status:	Azərbaycan dili tərəfindən sıxışdırılıb çıxarılmışdır
Ölü dil:	XVII əsrə qədər mövcud olub; tati dilinə çevrilib
Təsnifatı
Kateqoriya:	Avrasiya dilləri
	Hind-Avropa dilləri Hind-İran dilləri İran dilləri Şimal-qərbi iran dilləri yarımqrupu
Yazı:	ərəb əlifbası
Dil kodları
	Bax: Layihə:Dilçilik

Azəri dili (fars آذری Āḏarī) – İran dilləri qrupuna daxil olduğu iddia edilən və mövcudluğu təsdiqlənməyən qədim dil.^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]

Azərbaycan mənşəli^[9] İran tədqiqatçısı Əhməd Kəsrəvi 1921-ci ildə "Azəri ya Zəban Bastane Azərbaycan" adlı əsərini nəşr etmişdir. Müəllif bu əsərində azərbaycanlıların türksoylu olmadıqları, azəri adlı ayrı bir millət olduqları fikrini irəli sürmüşdü. Kəsrəviyə görə Azərbaycan dili türk dil ailəsinə mənsub deyildir və İran mənşəlidir. Onun araşdırmalarına görə azərilər Səlcuqların İrana gəlməsi ilə türkləşməyə başlamışlar.

Kitabda Əhməd Kəsrəvi öz ehtimalını isbat etmək üçün bu dildən təsdiq gətirə bilmir və ancaq talış dilindən nümunələr verir .^[10]

Kəsrəvi "Azəri ya Zəban Bastane Azərbaycan" kitabının həmin dövrdə İngiltərə konsulluğunun tapşırıqı ilə yazdığı isbat edilir .^[11]

Nümunələr[redaktə | əsas redaktə]

Aşağıda olan siyahıda azəri dilində olan bəzi sözlərin, digər dillərdə olan mənaları göstərilmişdir.^[12]

Azəricə	Zazaca	Farsca	Kürdcə	Türkce
berz	berz	boland	berz	yüksek
herz	erz	hêl	hil	atmak
sor	ser	sal	sal	yıl/güneş
dêl	zerri	dêl	dil	yürek
hre	hire	se	sê	ağaç
des	des	dah	deh	on

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

↑ Сумбатзаде А.С. "Азербайджанцы -- этногенез и формирование народа"
↑ Алиев Играр. "Очерк истории Атропатены"
↑ Б.В.Хеннинг Древний язык Азербайджана
↑ Миллер Б.В. К вопросу об языке населения Азербайджана до отуречения этой области
↑ Al Mas'udi, Kitab al-Tanbih wa-l-Ishraf, De Goeje, M.J. (ed.), Leiden, Brill, 1894, pp. 77-8. "There are, then, different languages such as Pahlavi, Dari, Azari, as well as other Persian languages"
↑ Encyclopaedia Iranica. Azari, the Old Iranian Language of Azerbaijan
↑ Lazard, Gilbert 1975, "The Rise of the New Persian Language". "Azarbaijan was the domain of Adhari, an important Iranian dialect which Masudi mentions together with Dari and Pahlavi"
↑ Professor Ighrar Aliyev. The History of Aturpatakan.
↑ M. Reza Ghods Iran in the twentieth century: a political history. — Lynne Rienner, 1989. — S. 170. — ISBN 0744900239, 9780744900231
↑ ( یادمانهای ترکی باستان ) türk dilinin əski abidələri , mühəmmədzadə sediq , əxtər intişarati , təbriz
↑ Hüseyn mühəmməd zadə sediq , qara məcmuə ( şeyx səfiyiddin ərdəbiliy )
↑ Source: Paul, Ludwig. (1998) "The Position of Zazaki Among West Iranian languages."

Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[cors-1] Сумбатзаде А.С. "Азербайджанцы -- этногенез и формирование народа"

[2] Алиев Играр. "Очерк истории Атропатены"

[3] Б.В.Хеннинг Древний язык Азербайджана

[nep-4] Миллер Б.В. К вопросу об языке населения Азербайджана до отуречения этой области

[udi-5] Al Mas'udi, Kitab al-Tanbih wa-l-Ishraf, De Goeje, M.J. (ed.), Leiden, Brill, 1894, pp. 77-8. "There are, then, different languages such as Pahlavi, Dari, Azari, as well as other Persian languages"

[enc-6] Encyclopaedia Iranica. Azari, the Old Iranian Language of Azerbaijan

[led-7] Lazard, Gilbert 1975, "The Rise of the New Persian Language". "Azarbaijan was the domain of Adhari, an important Iranian dialect which Masudi mentions together with Dari and Pahlavi"

[prof-8] Professor Ighrar Aliyev. The History of Aturpatakan.

[9] M. Reza Ghods Iran in the twentieth century: a political history. — Lynne Rienner, 1989. — S. 170. — ISBN 0744900239, 9780744900231

[10] ( یادمانهای ترکی باستان ) türk dilinin əski abidələri , mühəmmədzadə sediq , əxtər intişarati , təbriz

[11] Hüseyn mühəmməd zadə sediq , qara məcmuə ( şeyx səfiyiddin ərdəbiliy )

[12] Source: Paul, Ludwig. (1998) "The Position of Zazaki Among West Iranian languages."

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

İran dil qrupu
Qədim İran dilləri
Qərbi	Qədim fars dili† • Midiya dili†
Şərqi	Avesta dili† • Skif dili†
Orta dövr İran dilləri
Qərbi	Orta fars dili (pəhləvi)† • Parf dili†
Şərqi	Soqdi dili† • Baktriya dili† • Xorəzm dili† • Alan dili† Sak dili': Xotan-sak dili† • Tumşuq-sak dili† • Qaşqar dili†
Yeni İran dilləri
Cənub-qərbi	Fars-tacik klasteri: Fars dili • Tacik dili • Dari • Həzərə • Yəhudi-fars dili • Yəhudi-tacik dialekti Digər cənub-qərbi: Tat dili • Lur-bəxtiyari dili • Qərbi fars dili • Lar dili • Kurdşuli • Kumzari • Başkardi
Şimal-qərbi	Tat-talış yarımqrupu: Azəri dili† • Kilit dili† • Talış dili • Tati dili Xəzəryanı yarımqrupu: Gilan dili • Mazandaran dili • Velatru • Şamərzadi • Semnan dili Kürd yarımqrupu: Kurmanci dili • Sorani • Cənubi kürd dili • Lək dili Zaza-gorani yarımqrupu: Gorani • Zaza dili Mərkəzi İran yarımqrupu: Mərkəzi İran dili (daxildir: Zərdüştü dari • Yəhudi-İran dilləri) • Sivendi • Tacrişi† Bəluc dialekti: Bəluc dili Ormuri-paraçi yarımqrupu: Ormuri • Paraçi
Cənub-şərqi	Əfqan dilləri: Puştu dili • Vanesi Şimali Pamir dilləri: Qədim vanc dili† • Yazgüləm dili • Şuqnan-ruşan klasteri (Şuqnan dili • Ruşan dili • Bacuv dili • Bartanq dili • Roşorv dili • Xuf dili • Sarıqol dili) Digər Pamir dilləri: Vaxan dili • İşkaşim dili • Zebaki • Yidqa dili • Muncan dili • Sarqulyam dili
Şimal-şərqi	Osetin dili • Yaqnob dili
Qeyd: † – ölü dillər Digər ari dilləri: Nuristan dilləri • Hind-İran dilləri: Dard dilləri • Hind-ari dilləri • Mitan-ari dili İranşünaslıq

Azəri dili

Nümunələr[redaktə | əsas redaktə]

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

Naviqasiya menyusu

Alətlər sandığı

Adlar fəzası

Variantlar

Görünüş

Daha

Axtar

Bələdçi

Layihələr

Xüsusi

Çap et/ixrac

Alətlər

Başqa dillərdə