Azəri dili
 | Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. (mart 2021) |
| Azəri dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | Āḏarī |
| Ölkələr | İran(Ərdəbil, Şərqi Azərbaycan və Qərbi Azərbaycan ostanları, Zəncan), Azərbaycan(Kürdən cənubda) |
| Regionlar | Atropatena |
| Status | Azərbaycan dili tərəfindən sıxışdırılıb çıxarılmışdır |
| Ölü dil | XVII əsrə qədər mövcud olub; tati dilinə çevrilib |
| Təsnifatı | |
| Kateqoriya | Avrasiya dilləri |
|
|
| Yazı | ərəb əlifbası |
| Glottolog | adha1238 |
Azəri dili (fars. آذری Āḏarī) – İran dilləri qrupuna daxil olduğu iddia edilən və mövcudluğu təsdiqlənməyən qədim dil.[1][2][3][4][5][6][7][8]
Azərbaycan mənşəli[9] İran tədqiqatçısı Əhməd Kəsrəvi 1921-ci ildə "Azəri ya Zəban Bastane Azərbaycan" adlı əsərini nəşr etmişdir. Müəllif bu əsərində azərbaycanlıların türksoylu olmadıqları, azəri adlı ayrı bir millət olduqları fikrini irəli sürmüşdü. Kəsrəviyə görə Azərbaycan dili türk dil ailəsinə mənsub deyildir və İran mənşəlidir. Onun araşdırmalarına görə azərilər Səlcuqların İrana gəlməsi ilə türkləşməyə başlamışlar.
Kitabda Əhməd Kəsrəvi öz ehtimalını isbat etmək üçün bu dildən təsdiq gətirə bilmir və ancaq talış dilindən nümunələr verir .[10]
Kəsrəvi "Azəri ya Zəban Bastane Azərbaycan" kitabının həmin dövrdə İngiltərə konsulluğunun tapşırıqı ilə yazdığı isbat edilir .[11]
Nümunələr[redaktə | əsas redaktə]
Aşağıda olan siyahıda azəri dilində olan bəzi sözlərin, digər dillərdə olan mənaları göstərilmişdir.[12]
| Azəricə | Zazaca | Farsca | Kürdcə | Talışca | Azərbaycanca |
|---|---|---|---|---|---|
| berz | berz | boland | bilind | barz | yüksək |
| herz | erz | hêl | hil | şodəy | atmaq |
| sor | ser | sal | sal | sor | il/günəş |
| dêl | zerri | dêl | dil | dıl | ürək |
| hre | hire | se | sê | do | ağac |
| des | des | dah | deh | da | on |
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
 | Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |
- ↑ Сумбатзаде А.С. "Азербайджанцы -- этногенез и формирование народа"
- ↑ Алиев Играр. "Очерк истории Атропатены"
- ↑ Б.В.Хеннинг Древний язык Азербайджана
- ↑ Миллер Б.В. К вопросу об языке населения Азербайджана до отуречения этой области
- ↑ Al Mas'udi, Kitab al-Tanbih wa-l-Ishraf, De Goeje, M.J. (ed.), Leiden, Brill, 1894, pp. 77-8. "There are, then, different languages such as Pahlavi, Dari, Azari, as well as other Persian languages"
- ↑ Encyclopaedia Iranica. Azari, the Old Iranian Language of Azerbaijan
- ↑ Lazard, Gilbert 1975, "The Rise of the New Persian Language". "Azarbaijan was the domain of Adhari, an important Iranian dialect which Masudi mentions together with Dari and Pahlavi"
- ↑ Professor Ighrar Aliyev. The History of Aturpatakan.
- ↑ M. Reza Ghods Iran in the twentieth century: a political history. — Lynne Rienner, 1989. — S. 170. — ISBN 0744900239, 9780744900231
- ↑ ( یادمانهای ترکی باستان ) türk dilinin əski abidələri , mühəmmədzadə sediq , əxtər intişarati , təbriz
- ↑ Hüseyn mühəmməd zadə sediq , qara məcmuə ( şeyx səfiyiddin ərdəbiliy )
- ↑ Source: Paul, Ludwig. (1998) "The Position of Zazaki Among West Iranian languages."
